Ñîðîê ëåò - ïî÷òè ïîëâåêà, öåëàÿ æèçíü, èìåííî ñòîëüêî ðàáîòàåò â øêîëå, ïðåïîäàåò àíãëèéñêèé ÿçûê çàñëóæåííûé ó÷èòåëü, îòëè÷íèê íàðîäíîãî ïðîñâåùåíèÿ ÐÔ Í.Ì. Àðíþäàåâà (Áîëäûðåâà). Íàäåæäà Ìóòàåâíà ïðîðàáîòàëà 32 ãîäà â ðîäíîé Åðãåíèíñêîé ñðåäíåé øêîëå Êåò÷åíåðîâñêîãî ðàéîíà, ïÿòü ëåò - â Ýëèñòèíñêîé ìíîãîïðîôèëüíîé ãèìíàçèè. Ñ 2014 ãîäà îïûòíûé ïåäàãîã ó÷èò äåòåé â Âåðõíå - ßøêóëüñêîé ñàíàòîðíîé øêîëå-èíòåðíàòå Öåëèííîãî ðàéîíà. Çà ýòè ãîäû îíà, áóäó÷è êëàññíûì ðóêîâîäèòåëåì, áûëà íàñòàâíèêîì ìíîãèõ âûïóñêîâ è â ñâîåé ðàáîòå âñåãäà ñòðåìèòñÿ, ÷òîáû èç ñòåí øêîëû âûõîäèëè äîñòîéíûå ãðàæäàíå ñâîåé ñòðàíû, óâåðåííî øàãàþùèå ïî æèçíè.
Í.Ì. Àðíþäàåâà ðîäèëàñü â 1956 ãîäó â Ñèáèðè â ìíîãîäåòíîé ñåìüå âòîðûì ðåáåíêîì, â êîòîðîé - äâîå áðàòüåâ è ïÿòåðî ñåñòåð.  1957 ãîäó ñåìüÿ âîçâðàòèëàñü íà ðîäèíó. Ïîñëå îêîí÷àíèÿ Åðãåíèíñêîé øêîëû Íàäåæäà Ìóòàåâíà òâåðäî ðåøèëà ïîñòóïàòü íà ðîìàíî-ãåðìàíñêîå îòäåëåíèå ÊÃÓ, íî ïðåæäå îäèí ãîä ïðîðàáîòàëà â ñîâõîçå "Åðãåíèíñêèé": ïîìîùíèêîì ïîâàðà ó ñâîåé ìàìû â ðàáî÷åé ñòîëîâîé.  1973 ãîäó ïðè ïîñòóïëåíèè â âóç ïðåïîäàâàòåëè îòìåòèëè åå ãëóáîêèå çíàíèÿ ïî ïðîôèëüíûì ïðåäìåòàì. Ïîñëå îêîí÷àíèÿ óíèâåðñèòåòà 15 àâãóñòà 1978 ãîäà îíà íà÷àëà ñâîþ ïåäàãîãè÷åñêóþ äåÿòåëüíîñòü.
Ïåðâûé ïðîôåññèîíàëüíûé îïûò âñåãäà âîëíèòåëåí. Áëàãî, ÷òî ìîëîäîìó ó÷èòåëþ â íà÷àëå òðóäîâîãî ïóòè âñòðåòèëèñü ìóäðûå íàñòàâíèêè, êîòîðûå íàó÷èëè ãðàìîòíî âûñòðàèâàòü ðàáîòó, ìåòîäèêó âåäåíèÿ óðîêîâ. À Åðãåíèíñêàÿ øêîëà, ñ åå áîëåå ÷åì âåêîâîé èñòîðèåé, âñåãäà ñëàâèëàñü ñâîèìè òðàäèöèÿìè, Ó÷èòåëÿìè ñ áîëüøîé áóêâû. Êîëëåãè ñðàçó îòìåòèëè, ÷òî Íàäåæäà Ìóòàåâíà îáëàäàåò õîðîøî ïîñòàâëåííûì ãîëîñîì, äèêöèåé, ÷òî íåìàëîâàæíî íà óðîêàõ àíãëèéñêîãî ÿçûêà.
Äëÿ Íàäåæäû Ìóòàåâíû ó÷èòåëü - ýòî íå ïðîñòî îäíà èç âàæíåéøèõ ïðîôåññèé, à ïðèçâàíèå, äåëî âñåé æèçíè, è, ïî åå ìíåíèþ, îïðåäåëÿþùåå êà÷åñòâî â åãî ðàáîòå: "Ëþáîâü ê äåòÿì".
Ïðèñòóïèâ ê ðàáîòå â ñàíàòîðíîé øêîëå-èíòåðíàòå, îïûòíûé ïåäàãîã ïî ñâîåé èíèöèàòèâå îôîðìèëà êàáèíåò àíãëèéñêîãî ÿçûêà: ñàìîé ïðèõîäèëîñü äàæå çàíèìàòüñÿ ðåìîíòîì, áåëèòü, êðàñèòü, óñòàíàâëèâàòü æàëþçè, ñîâðåìåííûå ñòåíäû. Çàòî ñåãîäíÿ äåòèøêàì çäåñü óþòíî è êîìôîðòíî.
"Íàäåæäà Ìóòàåâíà ñàìîçàáâåííî îêðóæàåò ó÷àùèõñÿ ëþáîâüþ è äàåò èì âåðó â ñåáÿ, - òàê îòçûâàåòñÿ î þáèëÿðå äèðåêòîð øêîëû-èíòåðíàòà Ì.Ä. ßâàøêàåâ. - Çà ãîäû ðàáîòû ó÷èòåëåì ñîçäàí è àêòèâíî èñïîëüçóåòñÿ íà óðîêàõ áîãàòûé äèäàêòè÷åñêèé ìàòåðèàë. Ïåäàãîã èñïîëüçóåò ðàçëè÷íûå ìåòîäû: äèàëîãè, èãðû, ñîñòàâëåíèå ðàññêàçîâ, ìèíè-ñïåêòàêëè. Åæåãîäíî Í.Ì. Àðíþäàåâà ïðîâîäèò Íåäåëþ àíãëèéñêîãî ÿçûêà: ýòî êîíêóðñû, ïðåçåíòàöèè… Äåòè ñ áîëüøèì óäîâîëüñòâèåì ó÷àñòâóþò â ýòèõ ìåðîïðèÿòèÿõ, ãäå èãðàþò ðîëè ãåðîåâ àíãëèéñêèõ ñêàçîê, ó÷àò ñòèõè è ïåñíè íà èçó÷àåìîì ÿçûêå, ñîâåðøàþò ïóòåøåñòâèå ïî àíãëîãîâîðÿùèì ñòðàíàì, îðãàíèçîâûâàþò âèêòîðèíû è áðåéí-ðèíãè. Âñå ýòî ÿâëÿåòñÿ îäíèì èç ýôôåêòèâíûõ ïóòåé ïîâûøåíèÿ èíòåðåñà ó÷àùèõñÿ ê èíîñòðàííîìó ÿçûêó".
 íàñòîÿùåå âðåìÿ â ñâîåé ïåäàãîãè÷åñêîé äåÿòåëüíîñòè Í.Ì.Àðíþäàåâà ðàáîòàåò ïî òåìå: "Ôîðìèðîâàíèå öåííîñòíîãî îòíîøåíèÿ ê èíîÿçû÷íîé êóëüòóðå".
"Àíãëèéñêèé ÿçûê îáëàäàåò øèðîêèì ñïåêòðîì âîçìîæíîñòåé äëÿ àêòèâèçàöèè ïîçíàâàòåëüíîé äåÿòåëüíîñòè îáó÷àþùèõñÿ. Ýòî, âî-ïåðâûõ, ñâÿçàíî ñ ïðèìåíåíèåì òàê íàçûâàåìûõ ñðåäñòâ ðàçâëå÷åíèé, êîòîðûìè ìîãóò ñòàòü èãðû, âèäåî, ìóçûêà, èçîáðàæåíèÿ, òî åñòü òî, ÷òî ïðèâëåêàåò âèçóàëüíî, ïîçâîëÿåò èíòåðàêòèâíî ó÷àñòâîâàòü, ñåé÷àñ íàçûâàþò îäíèì ñëîâîì - "ìóëüòèìåäèà". È âåëèêîëåïíûå âîçìîæíîñòè ìîòèâàöèè ìû íàïðàâëÿåì â íóæíîå ðóñëî, - äåëèòñÿ Íàäåæäà Ìóòàåâíà. - Äðóãèì ñðåäñòâîì äëÿ àêòèâèçàöèè ïîçíàâàòåëüíîé äåÿòåëüíîñòè îáó÷àþùèõñÿ ÿâëÿåòñÿ ìåòîä ïðîåêòîâ. Íàïðèìåð, íà óðîêàõ ïðè èçó÷åíèè òåìû, ïîñâÿùåííîé ñòðàíîâåäåíèþ â ñòàðøèõ êëàññàõ, äåòè ïðåäñòàâëÿëè ïðîåêòû â âèäå ïðåçåíòàöèé î äîñòîïðèìå÷àòåëüíîñòÿõ Âàøèíãòîíà, Ëîíäîíà, Ãîëëèâóäà, î ìîëîäåæíûõ ñóáêóëüòóðàõ è ìóçûêàëüíûõ íàïðàâëåíèÿõ".
 íàøè äíè îáðàçîâàíèå ïðåäóñìàòðèâàåò ëè÷íîñòíî-îðèåíòèðîâàííûé äèôôåðåíöèðîâàííûé ïîäõîä ê îáó÷åíèþ äåòåé. È çäåñü ñàì ó÷èòåëü âàæíåå. Ïî ìíåíèþ Íàäåæäû Ìóòàåâíû, ëó÷øåé ìåòîäèêîé ìîæíî ñ÷èòàòü òó, êîòîðàÿ âûçûâàåò ó ó÷àùèõñÿ ëþáîâü ê èçó÷àåìîìó ïðåäìåòó, à õóäøåé - òó, êîòîðàÿ íå âûçûâàåò èíòåðåñà.
"Íàäåæäà Ìóòàåâíà - âûñîêîïðîôåññèîíàëüíûé, ñïðàâåäëèâûé è äîáðîæåëàòåëüíûé ó÷èòåëü, ÷òî ïîçâîëÿåò åé äîâåñòè äî ó÷åíèêîâ ó÷åáíûé ìàòåðèàë, - òàê îòçûâàþòñÿ ðîäèòåëè ó÷åíèêîâ. - Îíà âñåãäà äàåò âîçìîæíîñòü äåòÿì èñïðàâèòü ïëîõóþ îòìåòêó. Íà å¸ óðîêàõ ó÷åíèêè íå îòâëåêàþòñÿ îò èçó÷àåìîãî ìàòåðèëà".
Ñðåäè ó÷åíèêîâ Í.Ì. Àðíþäàåâîé íåìàëî ïðèçåðîâ ðàéîííûõ è äðóãèõ îëèìïèàä. Ìíîãèå å¸ âûïóñêíèêè ïðîäîëæèëè îáó÷åíèå â ïðåñòèæíûõ ðîññèéñêèõ è çàðóáåæíûõ âóçàõ. Îíè óñïåøíî ðàáîòàþò â ñôåðàõ, ñâÿçàííûõ ñî çíàíèåì àíãëèéñêîãî ÿçûêà. Îäíà èç íèõ - Ë.À. Îãîëîâà (Íèêèòèíà), ñòàðøèé ïðåïîäàâàòåëü, äîöåíò êàôåäðû "Çàðóáåæíàÿ ôèëîëîãèÿ", óñïåøíî ïðåïîäàåò àíãëèéñêèé ÿçûê â ÊàëìÃÓ. Òàê æå, êàê êîãäà-òî Íàäåæäà Ìóòàåâíà, ñåëüñêèì ó÷èòåëåì ðàáîòàåò åå ó÷åíèöà Ä.Ñ. Ìå÷èðîâà: ïðåïîäàåò àíãëèéñêèé ÿçûê â Ïåðâîìàéñêîé ÑÎØ Ïðèþòíåíñêîãî ðàéîíà. Îäíà èç ó÷åíèö Í.Ì. Àðíþäàåâîé, Áóëãóí ×èìèäîâà, ñ îòëè÷èåì îêîí÷èëà ôàêóëüòåò "Ðåãèîíîâåäåíèå" ÊàëìÃÓ, ìàãèñòðàòóðó â ïðåñòèæíîì âóçå Êèòàÿ, íûíå ðàáîòàåò ïåðåâîä÷èöåé, îíà ïðèçíàëàñü íàì, ÷òî â ýòîì áîëüøàÿ çàñëóãà - åå ëþáèìîãî ó÷èòåëÿ.
Ñâîèìè âîñïîìèíàíèÿìè ñ íàìè ïîäåëèëèñü áûâøèå ó÷åíèêè þáèëÿðà, â èõ ÷èñëå - çàñëóæåííûé þðèñò ÐÊ Ø.Ó. Êåêååâ: "Ìû ïåðâûå ó÷åíèêè, ó êîòîðûõ Íàäåæäà Ìóòàåâíà áûëà êëàññíûì ðóêîâîäèòåëåì.  äàëåêîì 1978 ãîäó îíà äåëàëà ñâîè ïåðâûå øàãè íà ó÷èòåëüñêîì ïîïðèùå, à ìû ó÷èëèñü â 8 êëàññå. Ñ íåé áûëî ëåãêî. ß ñ óäîâîëüñòâèåì èçó÷àë àíãëèéñêèé ÿçûê. Íàäåæäà Ìóòàåâíà áûëà òðåáîâàòåëüíîé, íî ñïðàâåäëèâîé. Ñ íàìè îíà ïðîâîäèëà è âñå âíåêëàññíûå ìåðîïðèÿòèÿ. Ïðîøëî 37 ëåò, êàê ìû îêîí÷èëè øêîëó, íî äî ñèõ ïîð íå òåðÿåì ñâÿçè ñî ñâîèì ó÷èòåëåì. Ñòàðàåìñÿ áûòü ðÿäîì, äåëèì è ãîðåñòè, è ðàäîñòè. Ñåãîäíÿ õîòèì ïîçäðàâèòü íàøó äîðîãóþ è óâàæàåìóþ Íàäåæäó Ìóòàåâíó ñ 40-ëåòèåì ïåäàãîãè÷åñêîé äåÿòåëüíîñòè, ïîæåëàòü êðåïêîãî çäîðîâüÿ è íîâûõ òâîð÷åñêèõ óñïåõîâ â åå íåëåãêîì, íî âàæíîì è íóæíîì îáùåñòâó òðóäå!".
Ãëàâà Åðãåíèíñêîãî ÑÌÎ, çàñëóæåííûé ðàáîòíèê íàðîäíîãî õîçÿéñòâà ÐÊ Á.Í. Ñàäæàåâ òàê îòçûâàåòñÿ î ñâî¸ì ó÷èòåëå: "Íàäåæäà Ìóòàåâíà - òàëàíòëèâûé ÷åëîâåê, òâîð÷åñêèé ïåäàãîã. Êàê êëàññíûé ðóêîâîäèòåëü, îíà áîëüøîå âíèìàíèå óäåëÿëà âîñïèòàíèþ òàêèõ êà÷åñòâ, êàê äîáðîòà, ÷åñòíîñòü, ïàòðèîòèçì. Ìû áëàãîäàðíû åé çà òî, ÷òî îíà âëîæèëà â íàñ ÷àñòè÷êó ñâîåé äóøè".
Í.Ì. Àðíþäàåâà ñåãîäíÿ - îïûòíûé ïåäàãîã, ïîëüçóåòñÿ çàñëóæåííûì óâàæåíèåì êîëëåã ïî ðàáîòå, åå ëþáÿò è öåíÿò ðîäíûå è áëèçêèå, ó÷åíèêè. Íàäåæäà Ìóòàåâíà - íå òîëüêî çàñëóæåííûé ó÷èòåëü, ïåäàãîã, íî è çàáîòëèâàÿ ìàìà, è ëàñêîâàÿ áàáóøêà, íàäåæíàÿ îïîðà äëÿ ìëàäøèõ áðàòüåâ è ñåñòåð.
Ìíîãî íàãðàä, äèïëîìîâ, Ïî÷åòíûõ ãðàìîò ðàéîííîãî è ðåñïóáëèêàíñêîãî óðîâíåé ó ó÷èòåëÿ, íî ñàìûå äîðîãèå - ýòî òå, ÷òî âðó÷åíû å¸ ó÷åíèêàìè íà âûïóñêíûõ âå÷åðàõ. Îíà áåðåæíî õðàíèò èõ.  òðóäíóþ ìèíóòó îòêðîåò, ïðî÷èòàåò è óëûáíåòñÿ, ïîãðóçèâøèñü â âîñïîìèíàíèÿ, è ñòàíîâèòñÿ òåïëåå íà äóøå.

Áààòð ÀÌÒÅÅÂ

Øèäð Õàëüìã Òàœº÷ä ¢¢ëääã ÎÍÔ-í ðåãèîíàëüí ³œãèí ñåäâ³ð³ð çàëó óëñèí ýð¢ë-ìåíää íåð³äãäñí "ò´ãðã øèð³í" ñ¢¢ð áîëâ. Òåð¢íä Õàëüìã Òàœº÷èí ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà ìèíèñòðèí äàðóê Âèêòîð Ìàíüøèí, òàœº÷èí ñîöèàëüí äåëãðëòèí, ê¢÷-ê´ëñí³ áîëí ê´äëìø³ð òåòêëºí³ ìèíèñòðèí äàðóê Åâãåíèÿ Ãîðäååâà, Ðîñïîòðåáíàäçîðèí òàœº÷àð ¢¢ëääã çàëëòûí ºàðäà÷ Äæàíãàð Ñàíäæèåâ, òàœº÷èí Óëñèí Õóðàëûí (Ïàðëàìåíòèí) äåïóòàò Âëàäèëåí Áàëäàøèíîâ, Ï.Æåì÷óåâèí íåðò³ òàœº÷èí áîëüíèöèí àõ ýì÷èí äàðóê Ñâåòëàíà Êóñüìèíîâà, òàœº÷èí áè÷êä¢äèí ìåäèöèíñê öóòõëœãèí (ÐÄÌÖ) àõ ýì÷èí äàðóê Ýëèñòèíà Ïàñóãèíîâà, ÇÀÃÑ-èí òàœº÷àð ¢¢ëääã çàëëòûí ºàðäà÷èí äàðóê Èðèíà Íóðäàåâà, àðºëà÷ Ïàâåë Ñèìàêîâ, Î.Øóíãàåâàí íåðò³ ïåðèíàòàëüí Öóòõëœãèí ³œãèí çàâåäóþùèí ¢¢ëèã öàã çóóð äààšàõ Ëþáîâü Êóðñèíîâà, áàëºñíà ïîëèêëèíèêèí óðîëîã Áàéðòà Äîðäæèåâà, ìåäèöèíñê ïðîôèëàêòèêèí Öóòõëœãèí ºàðäà÷ Ãàëèíà Î÷èðîâà, ÎÍÔ-í ðåãèîíàëüí ³œãèí ýêñïåðòì¢ä îðëöâ. Ñ¢¢ðèã ðåãèîíàëüí ³œãèí ñîïðåäñåäàòåëü, òàœº÷èí õóëä-㢢ëã³í³-ïðîìûøëåííîñòèí ïàëàòûí ºàðäà÷ Íàäåæäà Èëüÿíîâà ñåê³ä, ýí ò´ð áîñõãäñíü õàðà áèø ãèâ. Òåð þœãàä ãèõë³, ²ð³ñ³í Ïðåçèäåíòèí äààëºâðàð ìàíà îðí-íóòãò êåëí-óëñèí ïðîãðàììñ ¢¢ëäš³í³. ×èíðò³ ò´ð³ð áîëñí ꢢíäâðèã òàœº÷èí áîëüíèöèí àõ ýì÷èí äàðóê Âàëåíòèíà ×óðþìîâà ºàðäš äàâóëâ.
Â.Ìàíüøèí ꢢíäâðèã ýêë³ä, ìàíà òàœº÷ä ñ¢ë šèëì¢äò íèëõä ò´ðëºí èêäš³í³, ÞÔÎ-ä áèäí îëí ç¢ñí ãåì³ñ õîðëºíà éîâäëìóä áàºðšàõ ðåãèîí áîëš í¢¢ðò éîâíàâèäí. Òàœº÷èí ³ìòí íóðºëš 72 íàñ ê¢ðòë á³³í³, çóã çàëó óëñ ꢢêä óëñàñ àðâí šèë áຠᳳí³. 2017 šèëä êåñí òî-äèã³ð ꢢêä óëñ 78 íàñ ê¢ðòë á³³äã áîëõëà, çàëó óëñ 68 íàñ íàñëíà. Òèèã÷ê³ä èäð íàñòà, ê´äëš ÷àääã çàëó óëñ õîðšàõíü ºóíäëòà. Íóðºëš çàëó óëñ çåòêðò³ éîâäëìóäûí àøò øàðõ-øàâ àâñíà, ³ðêä õîðäñíà, öóñíà ñèñòåìèí áîëí ã¢ëãí ãåì³ñ èøò³ ñ³³º³í õ³³í³ ãèš äààâðòà ºàðäà÷ 糜ãëâ.
Ïåðèíàòàëüí öóòõëœãèí ìåäëä ¢¢ëääã ðåïðîäóêòèâí ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà ³œãèí çàâåäóþùèí ¢¢ëèã öàã çóóð äààšàõ Ë.Êóðñèíîâà ¢ð ºà𺚠÷àääãî ´ðê-á¢ëì¢äò ýäí ÿìàðàí ä´œ ê¢ðãäãèí òóñêàð õóâàëöâ. Ýì÷èí êåëñ³ð, ñ¢ë öàãò áààõí óëñèí ýð¢ë-ìåíä äîð óíñíà àøò ýäí ¢ð ºà𺚠÷àäëãî êåñã çîâëœ ýäëí³. Ýäí êåñãò³í ýì÷íðèí õ³ë³âðò á³³š, ýìíëº àâñíà õ´´í ÝÊÎ ýâ-àðºàð ¢ðò³ áîëíà. Êåëõä, ä´ðâí šèë õîîðàí ýí òóñëìš ýðê áèø ìåäèöèíñê äààòõëºíà ïðîãðàììä îðâ. Áîëâ ò¢ð¢ë³ä áààõí óëñ ìåäèöèíñê øèíšëëò êåõ ç´âò³ áîëíà. Ìàíà òàœº÷ä øèøëœ îáîðóäîâàíü óãà áîëàä, ýäí õàì-õîøà áàëºñäò îäõ ç´âò³. Òåã³ä èèì óëñèí ýð¢ë-ìåíäèí øèøëœ øèíšëëò êåäã îáîðóäîâàíü ýðê áèø êåðãò³, ýí "ò´ãðã øèð³í" ñ¢¢ðèí àøàð áàòëãäñí øèèäâð ýí ò´ð õàºëëºíä òóñëõëà éèð ñ³í áîëõìí ãèš ýì÷ òåìäãëâ. Íèäí ìàíà òàœº÷àñ 141 ꢢêä ê¢í ÝÊÎ êå뺢ëâ, 36 ¢ðí ºàðâ. Ýí šèëèí éèñí ñàðèí ýðãöä 127 ꢢêä ê¢í ýí ýâ-àðº îëçëâ, 33 ¢ðí ºàðâ. Ýí ýâ-àðº îëçëš ¢ð ºàðºõàð ñåäñí ꢢêä óëñàñ 66 ïðîöåíòíü ºó÷í òàâí íàñ ê¢ðñí áຠíàñòà ꢢêä óëñ áîëíà. Áîëâ ¢ð ºà𺚠÷àäëãî çîâšàõ ´ðê-á¢ëì¢äò çàëó ê¢¢í³ ãåì³ð ÷èãí èèì éîâäë ó÷ðíà ãèš ýì÷ êåëâ. Çóã òîãòñí àâúÿñàð, çàëó ê¢í ýì÷³ñ ý쳺³ä, á³³õ ãåì³í íóóºàä, êåðãò³ ýìíëº àâõàñí çóëíà. Õàðì ò´ðõä, óðîëîã-àíäðîëîã ýì÷íð óãà áîëšàíà.
Çàëó óëñèí ýð¢ë-ìåíä øèíšëëºí³ ò´ë³ ´äã³ öàãà ñ³í îáîðóäîâàíü êåðãò³ áîëšàõèã áàëºñíà ïîëèêëèíèêèí ýì÷ óðîëîã Á.Äîðäæèåâà áàñ çààâ. Êåëõä, ýí ïåðèíàòàëüí Öóòõëœãèí ðåïðîäóêòèâí ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà ³œãä óðîëîã áîëš áàñ ê´äëí³, òåã³ä ¢ð ºà𺚠÷àääãî ´ðê-á¢ëì¢äò áàñ ä´œ áîëíà. Ýì÷èí êåëñ³ð, ºó÷ ºàðñí áààõí çàëó óëñèí ãåì³ð ýäí ¢ð ºà𺚠÷àäëãî á³³äãíü èëäêãäí³. Òàœº÷èí áîëüíèöèí óðîëîãè÷åñê ³œãë³ í´êöš ¢¢ëäš áàò çàëºëäà á³ðš ýäí òèèã³ð³í çàëó óëñèã ýìíëºíä éîâóëíà.
Íèëõä ò´ðš ºàðñíàñí àâí 18 íàñ ê¢ðòë ÐÄÌÖ-í ýì÷íðèí õ³ë³âðò á³³í³ ãèš Ý.Ïàñóãèíîâà êåë³ä, áè÷êä¢äèí ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà, ýäíèã îëí ç¢ñí ãåì³ñ õ´ðëºí³ êåðã-¢¢ëäâðì¢ä äàâóëëºíà òóñò ê¢ö³š³õ ê´äëìøèííü òóñêàð õóâàëöâ. Òèèã³ä, íèëõä íåã ñàð ê¢ðõë³ ýäíèã õèðóðã ýðê áèø õ³ë³í³, ÓÇÈ êåãäí³, ê´â¢äèã àñðšàõ ýêíðë³ ê¢¢íäâð òîãòàãäíà. Ê´â¢äèã 14-³ñíü àâí 18 íàñ ê¢ðòë šèë áîëºí óðîëîã õ³ë³í³, òåã³ä ÿìð íåã ãåì èëäêãäõë³ òåäí òåð äàðóíü êåðãò³ ýìíëº àâíà. Òèèã³ä, 2017 šèëä äàâóëãäñí äèñïàíñåðèçàöèí àøàð 143 ê´â¢íä îëí ç¢ñí ãåì èëäêãäâ, òåäí³ñíü 133 ê¢í áîëüíèöä îðóëãäâ, 42 ꢢíä ìåñëëºí êåãäâ. Öóòõëœãèí ñïåöèàëèñòíðèí áðèãàä òàœº÷èí ðàéîäàð áàñ ºàð÷ éîâíà, òåã³ä ñåë³í ºàçðò á³³äã áè÷êä¢ä áàñ ýì÷íðèí õ³ë³âðò á³³í³. Áîëâ öóòõëœä áàñ êàäðìóäûí ò´ð í³ðí áîëšàíà ãèš Ýëèñòèíà Âèêòîðîâíà êåëâ.
Ê¢¢íäâðò îðëöñí äåïóòàò Â.Áàëäàøèíîâèí òîîëâðàð çàëó óëñèí ýð¢ë-ìåíä áàòðóëëºíä, ýäí äóíä ÷èê àâã-á³ðö äåëãð¢ëëºíä ñïîðò èê ÷èíð 碢í³. Áàº÷óä ò³ìê òàòäãàí õàÿä, ñïîðòàð ñîíüìñš, öîãö-ìàõìóäàí áàòðóëõ ç´âò³. Ê´â¢í áè÷êí³ñí àâí ñïîðòàð ñîíüìñš, ÷èê-àâã á³ðö³ð á³³äã áîëõëà, ýí šèðºëèí õààëºäíü ó÷ðñí îëí ç¢ñí ò´ðèã õàºëš ÷àäõ ãèš äåïóòàò óõàí-òîîëâðàðí õóâàëöâ.
Çàëó óëñèí ýð¢ë-ìåíä õàðëºí ÷èíðò³ ò´ð áîëšàõèã "ò´ãðã øèð³í" ñ¢¢ðò îðëöà÷íð îíö çààš, òîãòñí á³³äëèã ÿñðóëõèí ò´ë³ øèøëœ ïðîãðàìì áàòëš àâëºí òóñòà áîëõèã çààâ. Òåð ìåò ³ìòí³ šèðºëèí òààë ÿñðóëš, ýäí³ îëç-îðó èêä¢ëëºíä òàœº÷èí áîëí îðí-íóòãèí ºàðäâð èê îíüã ´ãõ ç´âò³ áîëšàíà ãèš ñ¢¢ðò îðëöà÷íð òîâ÷ëâ.

Íàòàëüÿ ÄÀÂÀÅÂÀ
È.Ìóçðàåâàí öîêñí çóðã

Äàðàíè ñóðºóëèí šèë ýêëñí á³³í³. Ê¢¢êä ´ð¢í³ñ àâí ¢ä ê¢ðòë øêîëä á³³š, ñóðºóëÿí ñóðíà. Òåã³ä ÷èãí ñóðºóëèí ó÷ðåæäåíüñò õàëóí õîòàð òåòêëºí³ ò´ð èê ÷èíðò³ áîëšàõíü ëàâòà. dzðì øêîëìóäò õîò ìó, àìòí óãà ãèš ñóðºóëü÷íðèí ýê-ýöêíð êåëñíü ñîœñãäíà.
Ñóðºóëèí ó÷ðåæäåíüñò áè÷êä¢äèã áîëí óéí íàñòà ꢢêä-ê´â¢äèã õàëóí õîòàð òåòêëºí³ ò´ð Ðîñïîòðåáíàäçîðèí îíö îíüãò á³³í³. Õàëóí õîòàð òåòêëºí³ êåðãò òàœº÷èí áþäæåò³ñ ´íð ´ðê-á¢ëì¢äèí ¢ðí áîëºíäíü 500 àðñëœ éèëºãäí³, òåð ìåò ìóíèöèïàëüí áþäæåò³ñ áþäæåòèí áèø ì´œãí ºàðºãäíà. Òåð ìåò ýê-ýöêíðèí ì´œã³ð õàëóí õîòàð òåòêãäí³. Òàœº÷èí øêîëìóäò õîòûí ¢ííü êèðö³ä 35-40 àðñëœ òîãòàíà. Áîëâ Ýëñò áàëºñíà øêîëìóäò ñóðºóëü÷íðò ´ã÷³õ õàëóí õîò 50-55 àðñëœ ÷èãí ê¢ðí³.
Îäàõí ìàíà 糜ã÷ Õàëüìã Òàœº÷ä ¢¢ëääã Ðîñïîòðåáíàäçîðèí çàëëòûí ñàíèòàðí á¢ðòêëºí³ ³œãèí àõ ñïåöèàëèñò-ýêñïåðò Ãèëÿíà Öàãàíîâàëà õà𺚠ꢢíäâ. Ãèëÿíà Âÿ÷åñëàâîâíàí êåëñ³ð, òàœº÷èí 164 äóíäûí ñóðºóëü-ýðäìèí ó÷ðåæäåíüä (68,7 ïðîöåíò) õîò áîëºäã á³³ðí á³³í³, òåð òîîä 2 áóôåò (0,6 ïðîöåíò) ê´äëš³í³. Õîéð øêîëä (1,2 ïðîöåíò) õîò áîëºäã á³³ðí óãà áîëäã ó÷ðàð ꢢêä õàëóí õîòàð òåòêãäõø.
Òàœº÷èí 118 áè÷êä¢äèí ñàäò ꢢêäèã õàëóí õîòàð òåòêí³, ýííü 100 ïðîöåíò òîãòàšàíà. Äóíä ïðîôåññèîíàëüí ñóðºóëü-ýðäìèí îðãàíèçàöñò ꢢêäèã õàëóí õîòàð òåòêëºí³ á³³äë ÿñðš, 19,6 ïðîöåíò òîãòàšàíà (2016-2017-÷ ñóðºóëèí šèëä - 14,5 ïðîöåíò). 3 äóíä ñóðºóëü-ýðäìèí îðãàíèçàöä áàº÷óäò õîò óóäã àðº óãà áîëšàíà. Þœãàä ãèõë³ õîéð îðãàíèçàöä õîò áîëºäã á³³ðí óãà áîëšàíà, íåãíäíü áîëõëà õàëóí õîòàð òåòêëºí³ êåðãò ì´œãí éèëºãäš³õø. Ýí ñóðºóëèí šèëä äóíä ñóðºóëèí ïðîôåññèîíàëüí îðãàíèçàöñò õîéð ïèùåáëîê øèí³ñ ýêë³ä ê´äëâ.
Ðîñïîòðåáíàäçîðèí á¢ðòêëºí³ êåðã-¢¢ëäâðì¢äèí éîâóäò áåëí õîòûí áîëí ýäë-óóøèí ëàáîðàòîðí øèíšëëòñ êåãäñìí. Ìèêðîáèîëîãè÷åñê áîëí ñàíèòàðí-õèìè÷åñê ¢çìšë³ èðëöš³õ óãàºèíü èëäêõ³ð, óðäàñíü çóðàëñí 2 äîëàí õîíãò áåëäõ õîòûã ãèãèåíè÷åñê õàëõàðíü ¢íëõ³ð, ´äðèí õîòûí êåìš³ºèíü ÷èê³ð ´ãäã óãàºèíü ìåäõ³ð á¢ðòêëº êåñìí.
Õàìãèí îëàð õàðºäã äóòó-äóíäñíü èèì: ýííü äàõóëã÷ èòêëèí öààñí óãà õîò-õîë îëçëíà, àõóëäã èíâåíòàðü óãà áîëíà, ààº-ñàâ áîëí èíâåíòàðü óºàëºíà çîêàëìóä ýâäí³, õîò-õîë õàäºëëºíà áîëí õîò áåëäëºí³ òåõíîëîãèéñèã ê¢ö³õø, äîêóìåíòñèã ÷èêòíü áè÷õø, õîò ´ãëºí³ êåðãèã ìåäèöèíñê ê´äë³÷íð ÷èê êåâ³ð á¢ðòêõø. Á¢ðòêëºí³ éîâóäò ç³ðì õîò óóäã ãåðì¢äèí ìåíþä ýýçã³, ¢ñí³ ç¢¢ò³ õîò, çàºñí, êîëáàñ, çåð-çåìøèí ø¢¢ñí óãà á³³ñíü èëäêãäâ.
2017-2018 ñóðºóëèí šèëèí ýðãöä áè÷êä¢äèí ñàäìóäò õîò òåòêëºí³ õàëõàð ñàíèòàðí çàêàã ýâäñí éîâäëìóä èëäêãäñí³ àøàð Ðîñïîòðåáíàäçîð 229 àäìèíèñòðàòèâí êåðã-¢¢ë á¢ò³ñìí, 421,8 ì蜺í àðñëœãà ÿëä óíºàñìí. Ýí¢í³ñ íàíü äàâñí ñóðºóëèí šèëä ààº-ñàâ óºàëºíà áîëí èíâåíòàðü öåâð¢ëëºí³ çîêàëìóä ýñ ê¢ö³äãèí ó÷ðàð ßøêóëèí ðàéîíà "Èñêðà" áè÷êä¢äèí ñàäûí ê´äëìøèíü óóðóëàä, 5 õîíãò õààñìí.
Ìàðãàðèòà ÀÐÇÀÅÂÀ

Íà èìÿ Ãëàâû Ðåñïóáëèêè Êàëìûêèÿ Àëåêñåÿ Îðëîâà ïîñòóïèëî áëàãîäàðñòâåííîå ïèñüìî îò ìèíèñòðà ñïîðòà Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèè Ïàâëà Êîëîáêîâà.
 ïèñüìå, â ÷àñòíîñòè, ãîâîðèòñÿ:
"Óâàæàåìûé Àëåêñåé Ìàðàòîâè÷!
Ñ 31 àâãóñòà ïî 7 ñåíòÿáðÿ 2018 ãîäà â ãîðîäå Ýëèñòå ïðîâåäåí VIII ÷åìïèîíàò ìèðà ïî áîêñó ñðåäè ñòóäåíòîâ, â êîòîðîì ïðèíÿëè ó÷àñòèå áîëåå 200 ó÷àñòíèêîâ èç 25 ñòðàí áëèæíåãî è äàëüíåãî çàðóáåæüÿ.
Âñå ó÷àñòíèêè ÷åìïèîíàòà åäèíîãëàñíî îòìåòèëè âûñîêèé óðîâåíü ïðîâåäåíèÿ ñîðåâíîâàíèé, íàëè÷èå ñîâðåìåííîé ñïîðòèâíîé áàçû, à òàêæå òåïëûé ïðèåì, êîòîðûé èì áûë îêàçàí â Ðåñïóáëèêå Êàëìûêèÿ.
Ó÷èòûâàÿ âûñîêèé óðîâåíü îðãàíèçàöèè è ïðîâåäåíèÿ ÷åìïèîíàòà, ïðîøó Âàñ ïåðåäàòü ñëîâà áëàãîäàðíîñòè âñåì, êòî ïðèíèìàë ó÷àñòèå â ïîäãîòîâêå è ïðîâåäåíèè ñîðåâíîâàíèé.
Áëàãîäàðþ Âàñ çà îêàçûâàåìóþ ïîääåðæêó ñïîðòèâíîìó ñòóäåí÷åñêîìó äâèæåíèþ è íàäåþñü íà äàëüíåéøåå ñîòðóäíè÷åñòâî â âîïðîñàõ ðàçâèòèÿ ôèçè÷åñêîé êóëüòóðû è ñïîðòà â Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèè".
Íàø êîðð.

Äàâñí áåìá³ ´äðë³, ñåíòÿáðü ñàðèí 22-ò, Ñàðïàí ðàéîíà Øàðíóò ñåë³íä òàœº÷èí á¢ðòêëºí³-òîîöàíà ïàëàòûí (ÊÑÏ) àõëà÷, Õàëüìãèí Ãåðîé ϸòð Ýðåíäæåíîâèí Êóáîêèí ò´ë³ òàœº÷èí ìèíè-ôóòáîëûí ä´ðâäã÷ ä´ðëä³í áîëâ. Ýí¢íä àðâí õîéð íàñ ê¢ðòë áààõí ôóòáîëèñòíð îðëöâ. Ä´ðëä³ã Á.Ñàíäæàðûêîâèí íåðò³ Øàðíóòà äóíäûí øêîë á¢ð䳚 äàâóëâ.
Èíšèí Ëèšèí íåðò³ Åðãåíèíñê øêîëûí, Ê´ò÷íð³ ÄÞÑØ-í, Àðøàí-Çåëìí³ øêîëûí, Ñàäîâîå ñåë³í³ 2-ã÷ òîéãòà øêîëûí, Ý.Äåëèêîâèí íåðò³ Ñàðïàí äóíäûí øêîëûí, Á.Áàäìàåâèí íåðò³ Áàº-Ä´ðâä³ ãèìíàçèí, Á.Ãîðîäîâèêîâèí íåðò³ Òðîèöêèí ãèìíàçèí, Á.Ñàíäæàðûêîâèí íåðò³ Øàðíóòà äóíäûí øêîëûí áîëí Âîëãîãðàäñê îáëàñòèí Êîòåëüíèêîâñê ðàéîíà Âûïàñíîâñê øêîëûí êîìàíäñ ä´ðëä³íä îðëöâ. Óò òîîäàí éèñí êîìàíä.
Êåëõä, Øàðíóòà äóíäûí øêîëä îäà äååð³í äàëí éèñí ê´â¢í-ꢢêí ñóðºóëü ñóð÷àíà. Øêîëíü, ñåë³í ÷èãí èê áèø, ³ìòí³ òî áຠáîëâ ÷èãí îëí ðàéîäàñ áîëí õàì-õîøà á³³äã ðåãèîíàñ èðñí êîìàíäñèã öóãëóëäã èèì ä´ðëä³ äàâóëíà. Êåðã-¢¢ëäâðèã á¢ðä³õä á³³ðí ìàë÷ Ñåðãåé Ìàíäæèåâ òóñàí ê¢ðãñìí.
¥äðèí äóóñí áè÷êí ôóòáîëèñòíð õîîðíäàí äèèë³÷èí íåð 碢õèí ò´ë³ õîîðíäàí ä´ðëäâ. Ìàðºàíà àøàð, Ê´ò÷íð³ ðàéîíà ÄÞÑØ-í êîìàíä (êàïèòàí - Ñàíàí Ýðåíäæåíîâ, òðåíåð - Âëàäèìèð Äàâàøêèí) ºóðâäã÷ îðì ýçëâ, Òðîèöê ñåë³í³ Á.Ãîðîäîâèêîâèí íåðò³ ãèìíàçèí "Àþ" ãèäã êîìàíä (êàïèòàí - Ìèíãèÿí Ïåòðóåâ, òðåíåð - Âàëåíòèí Íîíÿåâ) õîéðäã÷ îðìä ºàðâ. Ä´ðëä³í³ äèèë³÷èí íåðèã Á.Áàäìàåâèí íåðò³ Áàº-Ä´ðâä³ ãèìíàçèí êîìàíä (êàïèòàí - Îëåã Àêèìîâ, òðåíåð - Êàðó Äîðæèåâ) 碢ñìí. "Äèèëâð á³ðõ³ð ç¢òêñí ò´ë³ä³í" ãèäã íîìèíàöä Åðãåíèíñê øêîëûí êîìàíäûã à÷ëâ. Íààäê çóðºàí êîìàíäñò øóíìºàºàð îðëöñíà ò´ë³äíü ºàøãóä á³ð¢ëãäâ. Áàñ éèëºðñí íààäà÷íðèã à÷ëñìí. Éè뺳í ñ³í ä³âð³÷ Êàíûð Áàäìà-Õàëãàåâ áîëâ, éè뺳í ñ³í õàðñà÷ - Ìåðãåí Öîäàåâ, ¢¢ä÷íðèí äóíä Ñàíàë Ìóòóëîâ îí÷ðâ, éè뺳í ñ³í áîìáàðäèð - Àäúÿíîâ Àðñëàí, éè뺳í ñ³í íààäà÷ - Îëåã Àêèìîâ áîëâ. "Õàìãèí áຠíàñòà îðëöà÷" ãèäã íîìèíàöä Èëüÿ Àöàëàìîâèã à÷ëñìí.
ªàøãóäûã òàœº÷èí ÊÑÏ-í àõëà÷, Õàëüìãèí Ãåðîé ϸòð Ýðåíäæåíîâ, ä´ðëä³í³ àõ çàðº÷ Âëàäèìèð Ãðåøêååâ áîëí Øàðíóòà äóíäûí øêîëûí äèðåêòîðèí ¢¢ëèã öàã çóóð äààšàõ Èðèíà Áàìáóøåâà á³ð¢ëš ´ãöõ³â.
ÌÀÍŠÈÍ Ñàíë

 ýòè äíè âåñü ìîíãîëîÿçû÷íûé ìèð îòìå÷àë þáèëåé âåëèêîãî ïðîñâåòèòåëÿ Çàÿ - Ïàíäèòû. Îáðàç ãóìàíèñòà, áîëüøîãî ó÷èòåëÿ è ýíöèêëîïåäèñòà ñîçäàë íà êàëìûöêîé ñöåíå îäèí èç âåäóùèõ àðòèñòîâ òåàòðà Âëàäèìèð Áàçûðîâ. Èçâåñòíîãî àðòèñòà è ëþáèìöà ïóáëèêè âîò óæå ãîä íåò ñ íàìè.
33 ãîäà îí ïîñâÿòèë ñëóæåíèþ òåàòðó. Íèêîãäà íå âûäâèãàë ñåáÿ âïåðåä, íå ãíàëñÿ çà íàãðàäàìè, íî íåèçìåííî âñå ýòè ãîäû îí - ëþáèìåö ïóáëèêè. Âëàäèìèð Áàçûðîâ - òàëàíòëèâûé è ÿðêèé àêòåð, âåðíûé äðóã è äóøåâíûé ÷åëîâåê. Òàê âñïîìèíàþò î íåì åãî êîëëåãè, äðóçüÿ, áëèçêèå è ìíîãî÷èñëåííûå çðèòåëè, ïî÷èòàòåëè åãî òàëàíòà.
"Òåàòð - ýòî ìîÿ ñóäüáà. Ñ íèì ñâÿçàíî âñå: è òâîð÷åñêàÿ, è ëè÷íàÿ æèçíü", - òàê ãîâîðèë íàðîäíûé àðòèñò Êàëìûêèè Âëàäèìèð Áàçûðîâ. Èìåííî â òåàòðå çàâÿçàëñÿ ó íåãî ðîìàí ñ âåäóùåé àêòðèñîé Âåðîé Òåïêååâîé. Îíà è ñòàëà ãëàâíîé îïîðîé â åãî æèçíè, à ñûí Ñàíäæè - ýòî èõ ðàäîñòü è ñ÷àñòüå. "ß è íå ìå÷òàë, ÷òî ïîéäó â àêòåðû", - ãîâîðèë âî âðåìÿ ðåäêèõ èíòåðâüþ Âëàäèìèð. Ðåøèëîñü íåîæèäàííî. Âìåøàëàñü ôîðòóíà â ëèöå ïèñàòåëÿ è äèðåêòîðà òåàòðà Àíäæè Òà÷èåâà, êîòîðûé áûë äðóæåí ñ ðîäèòåëÿìè áóäóùåé çâåçäû. Îí è íàñòîÿë íà ñâîåì: ïðèãëàñèë þíîøó â òåàòð, çíàÿ î åãî òâîð÷åñêèõ ñïîñîáíîñòÿõ.
È òàê âñþ òâîð÷åñêóþ æèçíü Âëàäèìèð Áàçûðîâ ïðîâåë íà ñöåíå òîãî ñàìîãî òåàòðà, ïåðåñòóïèë ïîðîã êîòîðîãî â äàëåêîì 1974 ãîäó. Çäåñü îí è ïðîøåë íàñòîÿùóþ øêîëó ìàñòåðñòâà. Þíîìó Áàçûðîâó ïîñ÷àñòëèâèëîñü èãðàòü íà îäíîé ñöåíå ñ àêñàêàëàìè êàëìûöêîãî òåàòðà, õîòÿ åãî ðîëè áûëè ýïèçîäè÷åñêèå, íåçíà÷èòåëüíûå.
À áóêâàëüíî ÷åðåç ãîä - íîâûé ïîâîðîò â ñóäüáå Âëàäèìèðà, îí ñòàíîâèòñÿ ñòóäåíòîì îäíîãî èç âåäóùèõ òåàòðàëüíûõ âóçîâ ñòðàíû - ÃÈÒÈÑà. Òîëüêî â Ìîñêâå, ïî åãî ñëîâàì, ìîæíî áûëî îáîãàòèòü ñåáÿ äóõîâíî. Ýòî ïîèñòèíå áåñöåííûé òâîð÷åñêèé áàãàæ ïîìîãàë åìó âîïëîùàòü íà ñöåíå òàêèå ðàçíûå õàðàêòåðû.
À êîãäà ãèòèñîâöû âåðíóëèñü â Ýëèñòó, êàê òîãäà ïèñàëè, ó òåàòðà ïîÿâèëîñü âòîðîå äûõàíèå: äåéñòâèòåëüíî, 80-å ñòàëè âðåìåíåì åãî ðàñöâåòà. Àêòåðàì ïðèõîäèëîñü èãðàòü ïàðàëëåëüíî â íåñêîëüêèõ ñïåêòàêëÿõ. Ïðè÷åì, âî ìíîãèõ Áàçûðîâ èñïîëíÿë ãëàâíûå ðîëè.
Ñòàðøåå ïîêîëåíèå çðèòåëåé ïîìíèò åãî ðàáîòó ïî ïüåñå Àáäóëëèíà "13-é ïðåäñåäàòåëü", êîòîðàÿ ðàçèòåëüíî îòëè÷àëàñü îò ïðèâû÷íûõ ñîâåòñêèõ ïîñòàíîâîê, ñòàâøóþ ïðåäâåñòíèöåé íîâîãî ïåðåñòðîå÷íîãî âðåìåíè. À ñûãðàë îí â íåé ðîëü ïàðòîðãà, êîòîðûé îêàçûâàåòñÿ íà ñòîðîíå îïàëüíîãî äèðåêòîðà.
Ñïåêòàêëü ïðîèçâåë ôóðîð â Êàëìûêèè åùå è ïîòîìó, ÷òî â ïðåìüåðíûõ ñïåêòàêëÿõ ó÷àñòâîâàë ïîïóëÿðíåéøèé ñîâåòñêèé àêòåð Âàñèëèé Ëàíîâîé.
"Èãðàòü íà îäíîé ñöåíå ñ ìýòðîì - áûëî è âîëíèòåëüíî, è â òî æå âðåìÿ áðàëà ãîðäîñòü çà ñâîþ ïðîôåññèþ", - ïîìíèòñÿ, òàê âñïîìèíàë ñàì Áàçûðîâ.
 ëèõèå 90-å, êîãäà òåàòð îêàçàëñÿ íà ãðàíè çàêðûòèÿ, ìíîãèå òîãäà ïîêèíóëè ñöåíó, ÷òîáû êàê-òî óäåðæàòüñÿ íà ïëàâó. À òå, êòî îñòàëñÿ, íåñìîòðÿ íà ïðåãðàäû è òðóäíîñòè, ïðîäîëæàëè áîðüáó. Âûæèëè ñàìè è îòñòîÿëè ñâîé òåàòð, ïðîäîëæàÿ ïðè ýòîì òâîðèòü.  ðåïåðòóàðå ïîÿâèëñÿ äàæå ìþçèêë.  íåì Âëàäèìèð Áàçûðîâ ñïîëíà ñìîã ïðîäåìîíñòðèðîâàòü è ñâîé ïåâ÷åñêèé òàëàíò. À ñàìàÿ çàìåòíàÿ åãî ðîëü áûëà â ñïåêòàêëå "Çàÿ-Ïàíäèòà", çà êîòîðóþ èñïîëíèòåëü Âëàäèìèð Áàçûðîâ íà ôåñòèâàëÿõ â Ìîíãîëèè è Ñåâåðíîé Îñåòèè ïîëó÷èë äèïëîìû ëàóðåàòà.
Ïåðåìåíû ïîñëåäíåãî âðåìåíè îí âñòðåòèë ñ ïîíèìàíèåì è ñ÷èòàë, ÷òî ïîñëå îáúåäèíåíèÿ íàöèîíàëüíûé òåàòð, áóäòî îáðåë êðûëüÿ. Àòìîñôåðà â íåì íàïîìèíàëà åìó áûëûå âðåìåíà, êîãäà àðòèñòû æèëè òâîð÷åñòâîì, íå ñ÷èòàÿñü ñî âðåìåíåì. È êàê èòîã - áóêâàëüíî çà ïîëãîäà íåñêîëüêî ðàçíîïëàíîâûõ ñïåêòàêëåé, íà êàæäîì èç êîòîðûõ àíøëàã. Ýòî "×óó÷à", "Êåíç áàéí", "Áóëãí" è äðóãèå ïîñòàíîâêè.  êàæäîé èç íèõ òâîðèë ñâîè îáðàçû íàðîäíûé àðòèñò Êàëìûêèè Âëàäèìèð Áàçûðîâ. Ïàìÿòü î åãî òâîð÷åñòâå æèâåò â íàøèõ ñåðäöàõ.
Ãàëèíà ÕÅÉ×ÈÅÂÀ

 ïåðâûé äåíü îêòÿáðÿ ìû îòìå÷àåì Äåíü ïîæèëûõ.  ïðåääâåðèè ýòîãî ïðàçäíèêà íàì õîòåëîñü áû ðàññêàçàòü î ñàìîé ïîæèëîé æèòåëüíèöå ï. Ìàíû÷ñêèé ßøàëòèíñêîãî ðàéîíà Àííå Èâàíîâíå ßêóøåíêîâîé.
Àííà Èâàíîâíà ðîäèëàñü â ñ. Áàðàíèêè Ñàëüñêîãî ðàéîíà Ðîñòîâñêîé îáëàñòè â ìàðòå 1927 ãîäà â ñåìüå, ãäå áûëî òðîå äåòåé. Íåñìîòðÿ íà òî, ÷òî ó íåå áûëî âñåãî 3 êëàññà îáðàçîâàíèÿ, ðàáîòàëà àãðîòåõíèêîì â êîëõîçå. Ïîçæå å¸ ïðèãëàñèëè íà äîëæíîñòü áóõãàëòåðà ÌÒÌ, çàòåì Àííà Èâàíîâíà áûëà çàâåäóþùåé ñòðèæêîé, çåðíîñêëàäîì ôåðìû ¹1.
 ï. Ìàíû÷ñêèé Àííà âñòðåòèëà ñâîåãî ìóæà Èâàíà Ãðèãîðüåâè÷à Êîñèêîâà, ó÷àñòíèêà Âåëèêîé Îòå÷åñòâåííîé âîéíû, êîòîðûé òðóäèëñÿ çàâõîçîì ôåðìû ¹1. Íà çàñëóæåííûé îòäûõ À.ßêóøåíêîâà âûøëà â 1982 ãîäó ïðîðàáîòàâ íîðìèðîâùèêîì ÌÒÌ ï. Ìàíû÷ñêèé.
 ìàðòå 2010 ãîäà ïåíñèîíåðêà áûëà ïðèíÿòà íà îáñëóæèâàíèå â ÁÓ ÐÊ "ßøàëòèíñêèé êîìïëåêñíûé öåíòð ñîöèàëüíîãî îáñëóæèâàíèÿ íàñåëåíèÿ" ñîöèàëüíûì ðàáîòíèêîì Å. Øàíäðîíîâîé. Åëåíà Àëåêñååâíà ñ äî÷åðíåé ëþáîâüþ çàáîòèëàñü î ïîäîïå÷íîé äî íåäàâíåãî âðåìåíè. Ñ ñåíòÿáðÿ Àííó Èâàíîâíó îáñëóæèâàåò è ñêðàøèâàåò åå îäèíî÷åñòâî ìîëîäàÿ è îòçûâ÷èâàÿ Ëþäìèëà Õàð÷åíêî, ñîöèàëüíûé ðàáîòíèê.
Àííå Èâàíîâíå ñåé÷àñ - 91 ãîä. Íî, íåñìîòðÿ íà ñâîé âîçðàñò, îíà ïðîâîäèò äîñóã íå óíûâàÿ, çàíèìàåòñÿ äîìàøíèìè äåëàìè, âûïèñûâàåò ãàçåòó "ÇÎÆ" è ïðèäåðæèâàåòñÿ çäîðîâîãî îáðàçà æèçíè. À.ßêóøåíêîâà áåðåæíî õðàíèò â ñåðäöå âîñïîìèíàíèÿ î áûëûõ âðåìåíàõ, êàæäîäíåâíî âñìàòðèâàÿñü íà ôîòîãðàôèè ìîëîäîñòè.
Ò.Ìàíêèðîâà,
çàâåäóþùàÿ îòäåëåíèåì
ßøàëòèíñêîãî ÊÖÑÎÍ

Îêòÿáðü ñàðèí íåã øèíä öóã íàðò-äåëê³ä ìåä³ò³ óëñèí ¥äð òåìäãëãäí³. Ýí ´äðèã 1990 šèë³ñ àâí ÎÎÍ-à Ãåíåðàëüí Àññàìáëåéèí øèèäâð³ð òåìäãëäã áîëñìí. Ìåä³ò³ óëñèí ìåäèöèíñê áîëí ñîöèàëüí òåòêëºí³, ýäí³ á³³äë-šèðºëèí òààë ÿñðóëºíà, ýäí³ îëç-îðó èêä¢ëºí³, ñóë öàãèíü ñåðãìšò³º³ð á¢ðä³ëºí³ ò´ðì¢ä õàºëõ ê¢ñëò³º³ð ýí ´äðèã çàðëñìí. Ýí ´äð êåñã îðí-íóòãò ìåä³ò³ óëñèã òåâ÷š, ýäí³ ò´ë³ ñåðãìšò³ êåðã-¢¢ëäâðì¢ä á¢ðä³ãäí³, áຠ¢éèí óëñëà õàðºëòñ áîëíà. Ìàíà òàœº÷ä ÷èãí ýí ´äð îðãàíèçàö-ïðåäïðèÿòü áîëºíä à÷òà àìðëºíä ºàðñí àõ ¢¢ðì¢äò³í çî뺚 îäíà, ´ðê-á¢ë áîëºíä ààâ-ýýšíð³í òîîíà. Òåìãëõ³ñ õàëüìã óëñ èê êåç³í³ñ àâí àõ ¢éèí óëñèã òåâ÷š, êåí àõàí ê¢íäëäã àâúÿñòà. ¥ðê-á¢ë áîëºíä ìåä³ò³ óëñèí é´ð³ë óãàºàð íåã ÷èãí êåðã-¢¢ëäâð ýêëõø, ê´ãøäèí ñ¢â-ñåëâã³ð ÿìð íåã èê ÷èíðò³ ò´ð õàºëãäõø.
Íàñí-šèðºëä³í êåñã ò¢ð¢-ç¢ä¢ ¢çññí áèéíü ìàíà ààâ-ýýšíð çîâëœãäàí äàðëãäëãî, à÷íð-çååíðò³í í¢äí-àìí áîëš, îëíà á³³äë-šèðºëä øóíìºàºàð îðëöš, ´äã³ öàãèí íåêâðë³ èðëöõ³ð ç¢òêäãíü òåìäãò³. Òèèã³ä ñ¢ë öàãò ìåä³ò³ óëñ äóíä êîìïüþòåðàð ñîíüìñš øèí ìåäðë õîðøàšàõ óëñèí òî ´ñ³ä éîâíà. 2007 šèë³ñ àâí ÊàëìÃÓ-ä ìåä³òíðèí ò´ë³ êîìïüþòåðí ñóðºóëü á¢ðä³ãäí³, ýí šèëì¢äèí ýðãöä õîéð çó øàõó ìåä³ò êîìïüþòåð îëçëäãèã äàñâ. 2013 šèë³ñ àâí áîëõëà "Ýýšíð áîëí ààâíð îíëàéí" ãèäã ñîöèàëüí ïðîãðàììàð ò³âí çóí ìåä³ò êîìïüþòåðí êóðñ ò´ãñ³â. Ýí¢ã ò´ãñ³ñí ìåä³òíð šèë áîëºí Öóã³ð³ñ³í ïåíñèîíåðì¢ä äóíä áîëäã êîìïüþòåðí ìàðºàíä îðëöíà.
Ìåä³ò³ óëñ äóíä áèëãò³-ýðäìò³íü îëí á³³õíü "Ýðäì", "Çóëòðºí", "Ñòåïíÿíî÷êà", "Ñóäàðóøêà" áîëí íàíü ÷èãí àíñàìáëüìóäûí êîíöåðòä îäñí óëñ ¢çñí áîëõ. À÷òà àìðëºíä ºàðñí ààâ-ýýšíð ñóë öàãàí òóñòàºàð áîëí ñåðãìšò³º³ð äàâóëšàõíü, îëí ç¢ñí ìàðºàñò òàœº÷èí á³³òõ³, îðí-íóòãèííü íåð ºà𺚠éîâõíü îëíä ¢ëã¢ð-¢çìš áîëíà.
Ìàíà òàœº÷èí õîòë áàëºñíä áîëí ðàéîäò ¢¢ëäš³õ ³ìòí³ ñîöèàëüí òåòêâðèí êîìïëåêñí öóòõëœãóäò ìåä³ò³ óëñèí ò´ë³ îëí ç¢ñí êðóæîê ¢¢ëäí³, òåð¢íä ê´ãøä ºàðèí ýðäì äåëãð¢ëí³, äó äóóëíà, øàòð íààäíà áîëí íàíü ÷èãí ¢¢ë á³ðí³. Ñ¢ë öàãò ìåä³ò³ óëñ ýð¢ë-÷èê àâã-á³ðö³ð á³³ëºí³, öîãö-ìàõìóäàí áàòðóëëºíà ò´ðò èê îíüãàí ´ãäã áîëâ. Îäà ýäí äóíä ñêàíäèíàâñê éîâëºí, éîãàí, ýð¢ë-ìåíä áàòðóëëºíà íàíü ÷èãí çàíÿòüñ òààñëò îëâ. Ìåä³ò³ óëñèí íàðò-äåëê³í ´äðò íåð³äš ê´ãøäèí ò´ë³ êåñã êåðã-¢¢ëäâð, ìàðºàí çàðëãäâ. Òàœº÷èí êîìïëåêñí öóòõëœä ìåä³òíð áàéðèí ´äð óãòš êîíöåðò äàâóëš, áèëã-ýðäì³í ¢ç¢ëâ. Ýí öóòõëœãèí ¢¢ëäâðò øóíìºàºàð îðëöäã ààâ-ýýšíðò ó÷ðåæäåíÿ ºàðäà÷ Ñâåòëàíà Ðîìàí Ê¢íäëëºí³ ºàøãóä á³ð¢ëš ´ãâ. Òåäí äóíä éèð ê¢ðñí ýýšíð Ìàðèÿ Ñàíæèíîâíà Áóòàðèíîâà, Ìàðôà Èëþìæèíîâíà Àêóãèíîâà áîëí Íèíà Ëèäæèíîâíà Öåäåíîâà. Ýí ýýšíð öóòõëœ á¢ðäñí³ñ àâí õ´ðí òàâí šèë øàõó íààðàí èðš³í³. Õóð-öàñí îðâ ÷èãí ýäí íààðàí à亚, öîãö-ìàõìóä áàòðóëëºíà çàíÿòüñèã äóòàõø. ijê³ä ýýšíð áèèºèí êðóæîêä îðõäàí äóðòà. Íààðàí èð³ä, ýíä íåã-íåãí³ííü ìåíä ìåäš, 糜ã³ðí õóâàëöš, öàãàí ñîíüíàð äàâóëíà. "Íààðàí ýñ èðõë³, òîëºà ´´äí³",- ãèš ýýšíð õóâàëöíà.
Ýí ýýšíð òóóâðèí ê¢÷ð çîâëœãèã äààš ºàðàä, ò´ðñêí òàœº÷èííü áîñõìšä èê ò³âö³í îðóëñí óëñ áîëšàíà. Í.Ë.Öåäåíîâà ´ëãìð õóâö-õóíð óéäã ôàáðèêä ä´÷ øàõó šèëä³í ê´äëñìí. Çóðàºàí äàâóëàä ê¢ö³º³ä, ºóðâí ä³êš ôàáðèêèí í¢¢ðë³÷ áîëñìí. "Êåðãò³ áîëõëà ñ´´äíü ÷èãí ¢ëä³ä ê´äëäã áèë³âèäí. Ñîâåòñê éîñíà öàãò ìàíà ôàáðèêèí õóâö-õóíðèã Ìîñêâà ê¢ðòë õóëääã áèë³. Í¢¢ðëã÷ ê´äë³÷íð Ìë îðí-íóòã éîâõ ïóòåâêàð à÷ëãääã á³³ñìí, ê´äë³÷íð ïàòüðàð òåòêãääã áèë³", - ãèš Íèíà Ëèäæèíîâíà õóâàëöâ. Ì.È.Àêóãèíîâà áîëõëà ñòîëîâñèí òðåñòä îëí šèëä³í ê´äëâ. Óðäíü õîòë áàëºñíä êåñã ñòîëîâ ¢¢ëääã á³³ñìí, òåíä ³ìòí îëàð èðš õîò óóäã äååð³í ãåð¢ðí õóëäš àâäã á³³ñèã ìåä³ò òîäëíà. Ì.Ñ.Áóòàðèíîâà "Âîäîêàíàë" ãèäã áàëºñíà ïðåäïðèÿòüä à÷òà àìðëºíäàí ºàðòëàí ê´äëš éîâñìí. Ýýšèí êåëñ³ð, ïðåäïðèÿòèí ºàðäâð âåòåðàíìóäàí ìàðòõø, áàéðèí ´äðì¢äë³ é´ð³š, áåëã àâ÷ èðí³. Ýäí³ êèëìš ìåä³òíðò èê áàéð ¢¢ä³í³ ãèš Ìàðèÿ Ñàíæèíîâíà òåìäãëí³.
Ì.È.Àêóãèíîâà îäà éèðí õîéðòà, Ì.Ñ.Áóòàðèíîâà áîëí Í.Ë.Öåäåíîâà ýí¢í³ñ õîéð šèë áàº, èðõ šèëä îí÷òà ´´í³í òåìäãëõìí. Áîëâ ýäí áèèë³ä-äóóëàä, øîãëàä èí³š³õèã ¢çõë³, èèì íàñòà óëñ ãèš êåëõä áåðê áîëíà. Çàãëþí, øóëóí-øóäðìã ýýšíð ÷èê àâã-á³ðö³ðí áîëí á³³äë-šèðºë³ðí îëíä ¢ëã¢ð áîëõ ç´âò³ ãèš ñàíãäíà.
Íàòàëüÿ ÄÀÂÀÅÂÀ
È.Ìóçðàåâàí öîêñí çóðã

Šèë áîëºí îðí-íóòãò "Âåëîñèïåä³ð ê´äëìøò³í îäûé" ãèäã öóã³ð³ñ³í àêö á¢ðä³ãäí³. ¥äð áîëºí ýâð³ êåðã³ðí âåëîñèïåä³ð éîâš áîëõìí ãèñèã ¢ç¢ëõ ê¢ñë ýí êåðã-¢¢ëäâð 碢š³í³. Òåð ìåò ê´äëìøò³í ÷èãí ýí ê´ëã³ð éîâõä ýâò³ áîëí òààëìšòà ãèñèã ìåä¢ëõ³ð á³³í³.
ѳí àâúÿñò òîõðñí ýí àêö ìàíà îðí-íóòãò êåñã šèëèí ýðãöä äàâóëãäíà. Ýí šèëèí ìàé ñàðä ÷èãí âåëîñèïåä³ð 㢢ëãäã óëñèí íèèö³í³ îðëöà÷íð íåã ´äð äåãö öóºàð âåëîñèïåä óíàä éîâñìí. Íèäí "Âåëîñèïåä³ð ê´äëìøò³í îäûé" ãèäã àêöä ñàé ºàð ê¢í îðëöñìí. Ýí êåðã-¢¢ëäâð âåëîñèïåä³ð éîâäã àâúÿñèã îëí äóíä òàðõàõ, ýð¢ë-÷èê àâã-á³ðö áàòðóëõ, ²ð³ñ³í áàëºñäûí ýêîëîãè÷åñê á³³äë ÿñðóëõ ê¢ñëò³º³ð äàâóëãäíà. Âåëîñèïåäèñòíðèí òîîä îðõèí ò´ë³ ýâð³ âåëîñèïåäò³ áîëàä, ýñ ãèš í³ì³³äëºíä àâ÷ áîëõìí, ê´äëìøò³í ýñ ãèš ñóðºóëüäàí éîâõ êåðãò³.
Îäàõí ìàíà îðí-íóòãò "Âåëîñèïåä³ð ê´äëìøò³í îäûé" ãèäã äàðàíè àêö áîëâ. Òàœº÷èí òîñõëòûí, ê´ëãí-ê¢÷í³ áîëí õààëºèí ýäë-àõóí ìèíèñòåðñòâèí ê´äë³÷íð ä³êí³ñ øóíìºàºàð ýí êåðã-¢¢ëäâðò îðëöâ.
Èèì àêöñ äàâóëšàõèíü ³ìòí ¢ç³ä, îœäàíàð óõàëš, ãèèãí ìàø躳í ãåðò³í ¢ë䳚, ýð¢ë-ìåíä³í ÿñðóëõèí ò´ë³ä áàñ âåëîñèïåä³ð éîâõàð ñàíà 碢í³. Òèèã³ä èèì òóñòà êåðã-¢¢ëäâðì¢ä îëí äóíä ýð¢ë-÷èê àâã-á³ðöèí çàœøàë áàòðóëíà. Òåð ìåò îëí ç¢ñí ÿíçèí îðãàíèçàöñèí îíüãèã áàëºñíà ýêîëîãèéèí ò´ðì¢äò òóñõàíà.
¥äð áîëºí 30 ìèíóòä ÷èãí âåëîñèïåä³ð éîâõëà ýííü ê¢¢í³ ýð¢ë-ìåíäèíü ÿñðóëëºíä íèë÷³í ê¢ðãš, îëí ç¢ñí ãåì³ñ ãåòëãí³. Äàœãèí âåëîñèïåä³ð éîâäã óëñ õàÿ-õàÿ ãåìòí³, òåã³ä ÷èãí äàðóíü-äàðóíü ãåìòäã óëñàñ äîðõíü 15 ïðîöåíòä áàºàð ê´äëìø³ñí äóòíà. Âåëîèíôðàñòðóêòóðèã äåëãð¢ëëºíä 촜㠺àðºëºí îëçòà-òóñòà áîëõìí. Á³³ðí ëàâêñò îëí óëñ âåëîñèïåä õóëäš àâàä á³³õ, ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà õàëõä ì´œãí ³ðâëãäõ, óóëüíöñò ê´ëãí-ê¢÷í³ òî áàºðàä, àºàð öåâð áîëõ.
Òàâí äóóíàä éîâõ ºàçðò âåëîñèïåä³ð ò¢ðãí êåâ³ð àìðàð éîâš áîëõìí. Âåëîñèïåä õàìãèí ýêîëîãè÷åñê ê´ëãí áîëšàõíü ì´í. Ìàøèä, àâòîáóñìóä àºàðèã áóçðäàíà. Òåã³ä ÷èãí áàëºñíà ýêîëîãè÷åñê á³³äëèã ÿñðóëõèí ò´ë³ä öóºàð âåëîñèïåä³ð éîâõàð ç¢òõìí.

Ìàðãàðèòà ÀÐÇÀÅÂÀ

Íå óñïåëè îòçâó÷àòü àïëîäèñìåíòû àðòèñòàì Òóâèíñêîãî òåàòðà, êàê òóò æå, â íî÷ü ñ 20 íà 21 ñåíòÿáðÿ, êîëëåêòèâ Íàöèîíàëüíîãî äðàìòåàòðà âûåõàë â ãîðîä Áåëãîðîä äëÿ ó÷àñòèÿ â Ìåæäóíàðîäíîì ôåñòèâàëå "Áåëãîðîäñêèå çàáàâû-2018". Ïðèãëàøåíèå Íàöèîíàëüíûé òåàòð ïîëó÷èë áîëåå ïîëóãîäà íàçàä, è ñïåêòàêëü "72 íåáûëèöû" â ïîñòàíîâêå Å. Èâàíîâîé (ã. Ðîñòîâ-íà-Äîíó) áûë óæå âíåñåí â ôåñòèâàëüíóþ àôèøó.
Ãåíåðàëüíûé äèðåêòîð Íàöèîíàëüíîãî äðàìàòè÷åñêîãî òåàòðà èì. Á.Áàñàíãîâà Ãàëèíà Øóðàåâà ñ÷èòàåò, ÷òî ó÷àñòèå â ôåñòèâàëå òåàòðîâ êóêîë èìååò òàêîå æå âàæíîå çíà÷åíèå äëÿ òðóïïû, êàê è â äðóãèõ òåàòðàëüíûõ ôåñòèâàëÿõ. "Îòñóòñòâèå â ðåñïóáëèêå "Òåàòðà þíîãî çðèòåëÿ" íàëàãàåò íà ðåñïóáëèêàíñêèå òåàòðû îãðîìíóþ îòâåòñòâåííîñòü ïî îáñëóæèâàíèþ äåòñêîé àóäèòîðèè", - íåîäíîêðàòíî îòìå÷àëà îíà â ñâîèõ âûñòóïëåíèÿõ. "Âîñïèòàíèå ìîëîäîãî ïîêîëåíèÿ çðèòåëåé - îäíî èç ïðèîðèòåòíûõ íàïðàâëåíèé äåÿòåëüíîñòè íàøåãî òåàòðà. È ðåàëèçîâàííûé êîëëåêòèâîì â ñåçîíå 2016-2017ãã. ñîâìåñòíûé ñ ÑÒÄ ÐÔ ïðîåêò ïî îðãàíèçàöèè è ïðîâåäåíèþ ôåñòèâàëÿ ñïåêòàêëåé äëÿ äåòåé è þíîøåñòâà íàöèîíàëüíûõ òåàòðîâ "Êååäà" - óáåäèòåëüíîå òîìó äîêàçàòåëüñòâî", - ñ÷èòàåò Ãàëèíà Áîðèñîâíà.
Ó÷àñòèå â ôåñòèâàëå "Áåëãîðîäñêèå çàáàâû" äàåò âîçìîæíîñòü íàøåìó òåàòðó ïîçíàêîìèòüñÿ ñ êîëëåêòèâàìè âåäóùèõ ðîññèéñêèõ òåàòðîâ êóêîë. Çäåñü ïîêàçàëè ñâîè ñïåêòàêëè òðóïïû èç Áåëîðóññèè, Êàçàõñòàíà, Ôðàíöèè. Ñâîè ðàáîòû îíè ïðåäñòàâèëè íà ñöåíå òåàòðà êóêîë è â Öåíòðå ìîëîä¸æíûõ èíèöèàòèâ. Êàëìûöêèå àðòèñòû âûñòóïèëè ñî ñïåêòàêëåì "72 íåáûëèöû" ïî ìîòèâàì îäíîèìåííîé êàëìûöêîé íàðîäíîé ñêàçêè 23 ñåíòÿáðÿ íà ýòîé ñöåíå.
Ïðèáûëè íà áåëãîðîäñêóþ çåìëþ êîëëåêòèâû èç ãîðîäîâ: Èâàíîâî, Ñèìôåðîïîëü, Íèæíåâàðòîâñê, Ìûòèùè, Êóðñê, Ìóðìàíñê, Îðåíáóðã, Îðåë, Âèòåáñê, Ðîñòîâ-íà-Äîíó, Ýëèñòà, Êàçàíü. Ðàáîòó êîëëåêòèâîâ îöåíèâàëî ïðîôåññèîíàëüíîå æþðè âî ãëàâå ñ ïðåäñåäàòåëåì Îëüãîé Ãëàçóíîâîé.
Êóêîëüíèêè òàêèì îáðàçîì îòêðûëè íîâûé òåàòðàëüíûé ñåçîí VIII Ìåæäóíàðîäíûì ôåñòèâàëåì "Áåëãîðîäñêàÿ çàáàâà". Îí ñîáðàë â îáëàñòíîì öåíòðå 20 êîëëåêòèâîâ è áîëåå 250 ó÷àñòíèêîâ. Ïîêîðÿëè ñåðäöà ìàëåíüêèõ è âçðîñëûõ áåëãîðîäñêèõ òåàòðàëîâ õóäîæíèêè-ïîñòàíîâùèêè, êóêîëüíèêè, ðåæèññåðû, êîñòþìåðû, êîìïîçèòîðû èç ðàçëè÷íûõ ðåãèîíîâ Ðîññèè, Áåëîðóññèè è Èòàëèè.  ýòîì ãîäó íà ôåñòèâàëü ïîñòóïèëî áîëåå 100 çàÿâîê èç 29 ñòðàí.  àôèøå ôåñòèâàëÿ - 21 êîíêóðñíûé ñïåêòàêëü. Êóêëû ãîâîðèëè íå òîëüêî íà ðóññêîì, íî è íà áåëîðóññêîì è èòàëüÿíñêîì ÿçûêàõ. Òåìàòèêà - ñàìàÿ ðàçíîîáðàçíàÿ: îò ýïîñîâ è êëàññèêè äî ñîâðåìåííûõ ïîñòàíîâîê ñ ýëåìåíòàìè êèíî è ðèñîâàíèÿ. Ðåïåðòóàð ðàññ÷èòàí è íà þíóþ ïóáëèêó, è íà âçðîñëîãî çðèòåëÿ.
Êîíêóðñàíòîâ îöåíèâàëè íå òîëüêî ìýòðû è èçâåñòíûå òåàòðàëüíûå êðèòèêè, íî è äåòñêîå æþðè. Ñâîé ñïåöèàëüíûé ïðèç ó÷ðåäèëà òåëåðàäèîêîìïàíèÿ "Ìèð Áåëîãîðüÿ" - èíôîðìàöèîííûé ïàðòíåð ôåñòèâàëÿ.
Ôåñòèâàëü "Áåëãîðîäñêèå çàáàâû-2018" çàâåðøèëñÿ 27 ñåíòÿáðÿ ïîñòàíîâêîé õîçÿåâ, Áåëãîðîäñêîãî ãîñóäàðñòâåííîãî òåàòðà êóêîë, è òîðæåñòâåííîé öåðåìîíèåé çàêðûòèÿ.  íî÷ü íà 28 ñåíòÿáðÿ êîëëåêòèâ òåàòðà Êàëìûêèè âîçâðàòèëñÿ äîìîé, ãäå èõ óæå îæèäàëè ïëàíîâûå ìåðîïðèÿòèÿ ïî ïðèåìó Íàöèîíàëüíîãî äðàìàòè÷åñêîãî òåàòðà èì. Ï.Êó÷èÿê (Ðåñïóáëèêà Àëòàé).
Ãàëèíà ÕÅÉ×ÈÅÂÀ