Ñîâñåì ñêîðî, 23 àâãóñòà, â ðàìêàõ ïðîåêòà "Ãëàâà îíëàéí" ðåäàêöèÿ èíòåðíåò-ãàçåòû "Ñòåïíûå âåñòè" ïðîâåäåò òðåòüþ "Ïðÿìóþ ëèíèþ" ñ Ãëàâîé Ðåñïóáëèêè Êàëìûêèÿ Àëåêñååì Îðëîâûì. Íàêàíóíå ïðîøëî òðè òåñòèðîâàíèÿ ïðåäñòîÿùåãî ìåðîïðèÿòèÿ. Îíè ïîêàçàëè, ÷òî âåñü ïðîöåññ ïîäãîòîâêè ïðîõîäèò â øòàòíîì ðåæèìå. Åùå îäíî òåñòèðîâàíèå ïðîéäåò 22 àâãóñòà.
Îá ýòîì â÷åðà íà áðèôèíãå ñîîáùèëà ïðåäñòàâèòåëÿì ðåñïóáëèêàíñêèõ ÑÌÈ ãëàâíûé ðåäàêòîð èíòåðíåò-ãàçåòû Íàìäæèë Óìèðàëèåâà. Îíà òàêæå ñêàçàëà, ÷òî ïðîåêò "Ãëàâà îíëàéí" îñóùåñòâëÿåòñÿ çà ñ÷åò ðåñóðñîâ Öåíòðà îöåíêè êà÷åñòâà îáðàçîâàíèÿ ìèíèñòåðñòâà îáðàçîâàíèÿ è íàóêè ÐÊ. Òðàíñëÿöèÿ îáùåíèÿ À. Îðëîâà ñ íàñåëåíèåì áóäåò âåñòèñü íà ñàéòå èíòåðíåò-ãàçåòû "Ñòåïíûå âåñòè" (http://tegrk.ru/).
Ïî ñëîâàì Í.Óìèðàëèåâîé, ñ 1 ïî 15 àâãóñòà íà ñàéòå "Ñòåïíûõ âåñòåé" îñóùåñòâëÿëñÿ ïðèåì îáðàùåíèé ãðàæäàí. Âïåðâûå ïðèíèìàëèñü âèäåîâîïðîñû. Çà óêàçàííûé ïåðèîä ïîñòóïèëî 103 îáðàùåíèÿ ãðàæäàí, â òîì ÷èñëå îêîëî äåñÿòêà âèäåîâîïðîñîâ, ñðåäè êîòîðûõ òàêæå - èç Ìîíãîëèè. Íåêîòîðûå îáðàùåíèÿ âêëþ÷àþò â ñåáÿ íåñêîëüêî òåì.

15 àâãóñòà â Äîìå ïðàâèòåëüñòâà ÐÊ ïîä ïðåäñåäàòåëüñòâîì Ãëàâû ðåãèîíà Àëåêñåÿ Îðëîâà ñîñòîÿëîñü çàñåäàíèå îðãàíèçàöèîííîãî êîìèòåòà ïî ïîäãîòîâêå è ïðîâåäåíèþ ÷åìïèîíàòà ìèðà ïî áîêñó ñðåäè ñòóäåíòîâ.

 ïÿòíèöó, 17 àâãóñòà, Ãëàâà Ðåñïóáëèêè Êàëìûêèÿ Àëåêñåé Îðëîâ ïîáûâàë ñ ðàáî÷èì âèçèòîì â Ñàðïèíñêîì ðàéîíå. Ïåðâûì ïóíêòîì ïîåçäêè ñòàë ï.Êèðîâñêèé. Àëåêñåé Îðëîâ ïîñåòèë ÌÊÎÓ "Êèðîâñêàÿ ÑÎØ" è âìåñòå ñ âðèî ãëàâû ÐÌÎ Íèêîëàåì Î÷èðîâûì, ãëàâîé Êèðîâñêîãî ÑÌÎ Èâàíîì Ñòóëüíåâûì è è.î. äèðåêòîðà øêîëû Íàäåæäîé Áóðëàêîâîé îñìîòðåë õîä ðåìîíòà ñïîðòèâíîãî çàëà îáðàçîâàòåëüíîãî ó÷ðåæäåíèÿ.  øêîëå ó÷àòñÿ 53 ðåáåíêà, êîòîðûå ñ íåòåðïåíèåì æäóò íà÷àëà ó÷åáíîãî ãîäà, ÷òîáû îïðîáîâàòü îáíîâëåííûé ñïîðòçàë. Ïî ñëîâàì ðóêîâîäñòâà ó÷ðåæäåíèÿ, ðåìîíò, ñîãëàñíî ïëàíó, äîëæåí áûòü çàêîí÷åí ê íà÷àëó íîâîãî ó÷åáíîãî ãîäà. Ãëàâà ðåãèîíà íå îñòàíîâèëñÿ íà îñìîòðå òîëüêî ëèøü ñïîðòçàëà è ïðîøåëñÿ ïî âñåìó çäàíèþ, ÷òîáû ëè÷íî óáåäèòüñÿ â ãîòîâíîñòè ó÷ðåæäåíèÿ ïðèíÿòü ó÷åíèêîâ. Òàêæå îí ïîîáùàëñÿ ñ êîëëåêòèâîì ó÷åáíîãî çàâåäåíèÿ.
 ï.Êîðîáêèí Àëåêñåé Îðëîâ îñìîòðåë ðåìîíòèðóþùèéñÿ ó÷àñòîê ïîäúåçäíîãî ïóòè ê íàñåëåííîìó ïóíêòó."Âîñåìü êèëîìåòðîâ ùåáåíî÷íîé àâòîäîðîãè òðåáóþò êàïèòàëüíîãî ðåìîíòà. Äëÿ óëó÷øåíèÿ ñèòóàöèè áûëî âûäåëåíî 500 òûñÿ÷ ðóáëåé èç ðàéîííîãî áþäæåòà, íî ýòîãî õâàòèëî ëèøü äëÿ çàêóïêè 110 òîíí ùåáíÿ", - ñåòóåò ðóêîâîäèòåëü ñåëüñêîãî ìóíèöèïàëüíîãî îáðàçîâàíèÿ Åëåíà Ëèòâèíåíêî. Ïîãîâîðèâ ñ ãëàâîé ÑÌÎ è ãåíåðàëüíûì äèðåêòîðîì ÎÀÎ "Ñàðïèíñêîå ÄÓ" Ìàêñèìîì Ýðåíöåíîâûì, Ãëàâà ðåñïóáëèêè îòìåòèë, ÷òî âûäåëåííûå ñðåäñòâà - ýòî íå ïðîñòî "ìàëî", à âîîáùå "íè÷åãî". Âìåñòå ñ Ì.Ýðåíöåíîâûì Àëåêñåé Îðëîâ îáñóäèë âîçìîæíûå ïóòè ðåøåíèÿ ïðîáëåìû ñ ðåìîíòîì ïîäúåçäíîé àâòîäîðîãè.

Ðåêà Êåãóëüòà
Íàçâàíèå ðåêè è ìåñòíîñòè Êåãóëüòà ïðîèñõîäèò îò êàëìûöêîãî ñëîâà "ê´ãë" ("ê´ãåë") - òåðí, òåðíîâíèê.
Ïîñêîëüêó â ðóññêîì àëôàâèòå íåò áóêâû “´”, ïî ðóññêîé îðôîãðàôèè ïèøåòñÿ "Êåãóëüòà", ÷òî îçíà÷àåò "ìåñòíîñòü, ãäå ðàñòåò òåðí (òåðíîâíèê)”. Ó êàëìûêîâ âñòðå÷àþòñÿ ôàìèëèè Êóãóëüòèíîâ, Êåãåëüòèíîâ, îáðàçîâàííûå îò ñëîâà "ê´ãë" (òåðí).
Ðåêà Ñóõîòà
Íàçâàíèå ðåêè ïðîèçîøëî îò ñëîâà "ñóõàà" - òàâîëãà. "Ñóõààòà" îçíà÷àëî ìåñòíîñòü, ãäå ðàñòåò òàâîëãà.
Èç ðîâíûõ ïðÿìûõ âåòîê òàâîëãè êàëìûêè èçãîòîâëÿëè ðóêîÿòêó ïëåòêè - ìàëÿ, òàøìã.
 êàëìûöêîì ôîëüêëîðå âñòðå÷àåòñÿ çàãàäêà: "Ñóõàà èøò³ ìàëÿã á³ðš ýñ áîëš" (íàãàéêó ñ ðó÷êîé èç òàâîëãè íåâîçìîæíî âçÿòü â ðóêè). Îòãàäêà - ìîºà (çìåÿ).
Ïîñåëîê Ñóõîòà (ïðàâèëüíîå íàïèñàíèå äîëæíî áûòü "Ñóõààòà" ñ òàâîëüíèêîì) ïîñëå äåïîðòàöèè êàëìûöêîãî íàðîäà ñ ÷àñòüþ òåððèòîðèè Êåò÷åíåðîâñêîãî óëóñà áûë ïåðåäàí â ñîñòàâ Íèêîëüñêîãî ðàéîíà âíîâü îáðàçîâàííîé Àñòðàõàíñêîé îáëàñòè.
 1961 ãîäó, ïîñëå âîññòàíîâëåíèÿ íàöèîíàëüíîé ãîñóäàðñòâåííîñòè Êàëìûöêîé ÀÑÑÐ, ïåðåèìåíîâàí â ð.ï. Ñîâåòñêîå, ðàéîííûé öåíòð Ïðèîçåðíîãî ðàéîíà Êàëìûöêîé ÀÑÑÐ.

Ìàòåðèàë îá ýòîé æåíùèíå ñ èíòåðåñíîé ñóäüáîé ãîòîâèëñÿ ìíîþ óæå äàâíî, òåì áîëåå, ÷òî ÿ åå çíàë ñ 1975 ãîäà, ñî âðåìåíè ìîåãî ïîñòóïëåíèÿ íà êàëìûöêîå îòäåëåíèå íàøåãî óíèâåðñèòåòà, ïîòîìó ÷òî ñëóæèë â ×åõîñëîâàêèè (ÖÃÂ) è ó÷èëñÿ ñ åå ñûíîì, Ïàâëîì Àíòîíîâûì.
Îíà ïîðàæàëà íàñ âñåõ, äðóçåé Ïàøè, ñâîåé ëþáîçíàòåëüíîñòüþ, èíôîðìèðîâàííîñòüþ è îòëè÷íîé ïàìÿòüþ. Àíòîíîâà (â äåâè÷åñòâå Ãîéäèêîâà) Çèíàèäà Íàòûðîâíà ðîäèëàñü â 1923 ãîäó.  ìàå 2018 ãîäà åé èñïîëíèëîñü 95 ëåò.
Ê ýòîé äàòå ÿ ãîòîâèë ñòàòüþ î å¸ æèçíè. Íî êîãäà ïðèåõàë äëÿ áåñåäû, îíà íåäîìîãàëà. Çàòåì ìû âñòðåòèëèñü ñ íåé â íà÷àëå èþíÿ è ãîâîðèëè î ñòðàøíûõ òÿæåëûõ ãîäàõ äåïîðòàöèè êàëìûöêîãî íàðîäà.
Çèíàèäà Íàòûðîâíà (êàëìûöêîå èìÿ Çóðãàäà) óðîæåíêà ï. Õàð Òîëãà ßøêóëüñêîãî ðàéîíà. Îíà ðîäèëàñü â ìíîãîäåòíîé ñåìüå Ãîéäûêà Íàòûðîâà (â ñåìüå áûëî 11 äåòåé, â æèâûõ îñòàëîñü ñåìåðî) è áûëà ñðåäíèì ðåáåíêîì.  îêòÿáðå 1943 ãîäà åå ñ ãðóïïîé ìîëîäûõ ëþäåé îòïðàâèëè íà êóðñû ìåõàíèçàòîðîâ â Áàøàíòó. Ïî ïóòè, îêîëî ï. Óëüäþ÷èíû, èõ ìàøèíà ïåðåâåðíóëàñü, è Çèíàèäà ñëîìàëà ðåáðà, ïîýòîìó áûëà âûíóæäåíà âåðíóòüñÿ äîìîé â ï. Õàð Òîëãà, ãäå ïðîëå÷èëàñü âïëîòü äî âûñûëêè.
Äîðîãà â Ñèáèðü äëÿ ìíîãèõ êàëìûêîâ âûøëà íåèìîâåðíî æåñòîêîé. Ìíîãî ëþäåé óìåðëî â ïóòè: â îñíîâíîì òå, êòî íå óñïåë òåïëî îäåòüñÿ, çàõâàòèòü ïðîäóêòû ïèòàíèÿ, è, êîíå÷íî áîëüíûå è ñëàáûå, äåòè, ñòàðèêè. Ñîëäàòû, âûñåëÿâøèå ñåìüþ Ãîéäûêà Íàòûðîâà, îêàçàëèñü áîëåå ÷åëîâå÷íûìè, îíè ïîìîãëè èì óïàêîâàòü âåùè, çàïàñòèñü åäîé. Áëàãîäàðÿ ýòîìó, ñåìüÿ áëàãîïîëó÷íî äîåõàëà äî ìåñòà âûñûëêè: ñîâõîç "Êðàñíîïîëÿíñêèé" Íàçàðîâñêîãî ðàéîíà Êðàñíîÿðñêîãî êðàÿ.
Ïåðâàÿ çèìà íà íîâîì ìåñòå äëÿ âñåõ êàëìûêîâ áûëà î÷åíü òÿæåëîé, ïîòîìó ÷òî â õîçÿéñòâàõ òðåáîâàëèñü, â ïåðâóþ î÷åðåäü, ðàáî÷èå ðóêè, êîòîðûõ â êàëìûöêèõ ñåìüÿõ ïî÷òè íå áûëî. Ïîýòîìó øëè íà ðàáîòó æåíùèíû è äåòè-ïîäðîñòêè. Íå õâàòàëî åäû, ïðèõîäèëîñü òàéêîì ïî íî÷àì äîáûâàòü ìÿñî ïàâøèõ êîðîâ è ëîøàäåé. Ðàííåé âåñíîé âûêàïûâàëè îñòàòêè ìåðçëîé êàðòîøêè, âêóñ êîòîðîé äî ñèõ ïîð âñïîìèíàþò ñî ñëåçàìè íà ãëàçàõ ïðåäñòàâèòåëè ñòàðøåãî ïîêîëåíèÿ êàëìûêîâ.
Âûæèâàòü ïîìîãàëè ñåìüå òàêæå "çîëîòûå ðóêè" îòöà. Îí ìîã îòðåìîíòèðîâàòü ëþáóþ îáóâü, ïî÷èíèòü ñòàðóþ ïîñóäó, ñìàñòåðèòü áûòîâóþ ìåáåëü. Ýòîò ìóäðûé ÷åëîâåê, Ãîéäûê Íàòûðîâ, íå çíàÿ ðóññêîãî ÿçûêà, ñìîã óáåðå÷ü ñâîèõ ñåìåðûõ äåòåé è ïðèâåçòè èõ äîìîé, â Êàëìûêèþ. Ýòî íàñòîÿùèé íðàâñòâåííûé ïîäâèã, ìû íå âïðàâå åãî çàáûâàòü è äîëæíû ðàññêàçûâàòü ïîäðàñòàþùåìó ïîêîëåíèþ.
Çà çèìó Çèíàèäà âìåñòå ñ äåâóøêàìè è ïîäðîñòêàìè ðàçíûõ íàöèîíàëüíîñòåé (ìåñòíûå ðóññêèå, ñïåöïåðåñåëåíöû: íåìöû, ëàòûøè, ýñòîíöû, êàëìûêè) îêîí÷èëà âå÷åðíèå êóðñû òðàêòîðèñòîâ è óæå âåñíîé 1944 ãîäà ðàáîòàëà íà êîëåñíîì òðàêòîðå. Îíè ïàõàëè, ñåÿëè, áîðîíîâàëè è óáèðàëè óðîæàé. Ðàáîòàëè ñ óòðà äî íî÷è, âî âðåìÿ ïàõîòû âûõîäèëè â íî÷íóþ ñìåíó. Çà âûïîëíåíèå ïëàíà è õîðîøóþ ðàáîòó ïîëàãàëîñü âîçíàãðàæäåíèå: áðèãàäèð ïðèíèìàë çàêàç íà ïðèãîòîâëåíèå èíäèâèäóàëüíîãî áëþäà íà îáåä.

Ìàòåðèàë îá ýòîé æåíùèíå ñ èíòåðåñíîé ñóäüáîé ãîòîâèëñÿ ìíîþ óæå äàâíî, òåì áîëåå, ÷òî ÿ åå çíàë ñ 1975 ãîäà, ñî âðåìåíè ìîåãî ïîñòóïëåíèÿ íà êàëìûöêîå îòäåëåíèå íàøåãî óíèâåðñèòåòà, ïîòîìó ÷òî ñëóæèë â ×åõîñëîâàêèè (ÖÃÂ) è ó÷èëñÿ ñ åå ñûíîì, Ïàâëîì Àíòîíîâûì.
Îíà ïîðàæàëà íàñ âñåõ, äðóçåé Ïàøè, ñâîåé ëþáîçíàòåëüíîñòüþ, èíôîðìèðîâàííîñòüþ è îòëè÷íîé ïàìÿòüþ. Àíòîíîâà (â äåâè÷åñòâå Ãîéäèêîâà) Çèíàèäà Íàòûðîâíà ðîäèëàñü â 1923 ãîäó.  ìàå 2018 ãîäà åé èñïîëíèëîñü 95 ëåò.
Ê ýòîé äàòå ÿ ãîòîâèë ñòàòüþ î å¸ æèçíè. Íî êîãäà ïðèåõàë äëÿ áåñåäû, îíà íåäîìîãàëà. Çàòåì ìû âñòðåòèëèñü ñ íåé â íà÷àëå èþíÿ è ãîâîðèëè î ñòðàøíûõ òÿæåëûõ ãîäàõ äåïîðòàöèè êàëìûöêîãî íàðîäà.
Çèíàèäà Íàòûðîâíà (êàëìûöêîå èìÿ Çóðãàäà) óðîæåíêà ï. Õàð Òîëãà ßøêóëüñêîãî ðàéîíà. Îíà ðîäèëàñü â ìíîãîäåòíîé ñåìüå Ãîéäûêà Íàòûðîâà (â ñåìüå áûëî 11 äåòåé, â æèâûõ îñòàëîñü ñåìåðî) è áûëà ñðåäíèì ðåáåíêîì.  îêòÿáðå 1943 ãîäà åå ñ ãðóïïîé ìîëîäûõ ëþäåé îòïðàâèëè íà êóðñû ìåõàíèçàòîðîâ â Áàøàíòó. Ïî ïóòè, îêîëî ï. Óëüäþ÷èíû, èõ ìàøèíà ïåðåâåðíóëàñü, è Çèíàèäà ñëîìàëà ðåáðà, ïîýòîìó áûëà âûíóæäåíà âåðíóòüñÿ äîìîé â ï. Õàð Òîëãà, ãäå ïðîëå÷èëàñü âïëîòü äî âûñûëêè.
Äîðîãà â Ñèáèðü äëÿ ìíîãèõ êàëìûêîâ âûøëà íåèìîâåðíî æåñòîêîé. Ìíîãî ëþäåé óìåðëî â ïóòè: â îñíîâíîì òå, êòî íå óñïåë òåïëî îäåòüñÿ, çàõâàòèòü ïðîäóêòû ïèòàíèÿ, è, êîíå÷íî áîëüíûå è ñëàáûå, äåòè, ñòàðèêè. Ñîëäàòû, âûñåëÿâøèå ñåìüþ Ãîéäûêà Íàòûðîâà, îêàçàëèñü áîëåå ÷åëîâå÷íûìè, îíè ïîìîãëè èì óïàêîâàòü âåùè, çàïàñòèñü åäîé. Áëàãîäàðÿ ýòîìó, ñåìüÿ áëàãîïîëó÷íî äîåõàëà äî ìåñòà âûñûëêè: ñîâõîç "Êðàñíîïîëÿíñêèé" Íàçàðîâñêîãî ðàéîíà Êðàñíîÿðñêîãî êðàÿ.
Ïåðâàÿ çèìà íà íîâîì ìåñòå äëÿ âñåõ êàëìûêîâ áûëà î÷åíü òÿæåëîé, ïîòîìó ÷òî â õîçÿéñòâàõ òðåáîâàëèñü, â ïåðâóþ î÷åðåäü, ðàáî÷èå ðóêè, êîòîðûõ â êàëìûöêèõ ñåìüÿõ ïî÷òè íå áûëî. Ïîýòîìó øëè íà ðàáîòó æåíùèíû è äåòè-ïîäðîñòêè. Íå õâàòàëî åäû, ïðèõîäèëîñü òàéêîì ïî íî÷àì äîáûâàòü ìÿñî ïàâøèõ êîðîâ è ëîøàäåé. Ðàííåé âåñíîé âûêàïûâàëè îñòàòêè ìåðçëîé êàðòîøêè, âêóñ êîòîðîé äî ñèõ ïîð âñïîìèíàþò ñî ñëåçàìè íà ãëàçàõ ïðåäñòàâèòåëè ñòàðøåãî ïîêîëåíèÿ êàëìûêîâ.
Âûæèâàòü ïîìîãàëè ñåìüå òàêæå "çîëîòûå ðóêè" îòöà. Îí ìîã îòðåìîíòèðîâàòü ëþáóþ îáóâü, ïî÷èíèòü ñòàðóþ ïîñóäó, ñìàñòåðèòü áûòîâóþ ìåáåëü. Ýòîò ìóäðûé ÷åëîâåê, Ãîéäûê Íàòûðîâ, íå çíàÿ ðóññêîãî ÿçûêà, ñìîã óáåðå÷ü ñâîèõ ñåìåðûõ äåòåé è ïðèâåçòè èõ äîìîé, â Êàëìûêèþ. Ýòî íàñòîÿùèé íðàâñòâåííûé ïîäâèã, ìû íå âïðàâå åãî çàáûâàòü è äîëæíû ðàññêàçûâàòü ïîäðàñòàþùåìó ïîêîëåíèþ.
Çà çèìó Çèíàèäà âìåñòå ñ äåâóøêàìè è ïîäðîñòêàìè ðàçíûõ íàöèîíàëüíîñòåé (ìåñòíûå ðóññêèå, ñïåöïåðåñåëåíöû: íåìöû, ëàòûøè, ýñòîíöû, êàëìûêè) îêîí÷èëà âå÷åðíèå êóðñû òðàêòîðèñòîâ è óæå âåñíîé 1944 ãîäà ðàáîòàëà íà êîëåñíîì òðàêòîðå. Îíè ïàõàëè, ñåÿëè, áîðîíîâàëè è óáèðàëè óðîæàé. Ðàáîòàëè ñ óòðà äî íî÷è, âî âðåìÿ ïàõîòû âûõîäèëè â íî÷íóþ ñìåíó. Çà âûïîëíåíèå ïëàíà è õîðîøóþ ðàáîòó ïîëàãàëîñü âîçíàãðàæäåíèå: áðèãàäèð ïðèíèìàë çàêàç íà ïðèãîòîâëåíèå èíäèâèäóàëüíîãî áëþäà íà îáåä.

Õàëüìã óëñèí ´ðãí óò òóóšä íåð³í ì´œêð¢ëñí áààòðìóäûí íåðä îëí. Íåð òóóðñí áààòðìóä ò´ðñê³í õàðñ÷ éîâõëàðí ýðê áèø ñ¢ð³ ´ðãäã òóã äîðàí éîâäã á³³ñìí. dzðìñíü óëñèí, ç³ðìñíü ýâð³ îòã-³³ìãèí òóãòà éîâäã á³³ñìí. ij³÷íðèí òîëºà äååð äåëñäã òóãìóä òåäíä îìã, ÷èäë ÷èãí ´ãäã á³³ñìí. ¥äã³ öàã ê¢ðòë îðí-íóòã áîëºí, öåðã áîëºí ýâð³ òóãòà. Áîëâ óðäê öàãèí òóãìóä îëàðí ãååäðš îäâ. Øèäð íåãíü îëäñíà òóñê 糜ã Õàëüìãò èðâ.
Õàëüìãèí íåðèã òóóðóëš éîâñí àëäð áààòðìóäûí äóíä Áàëçàíîâèõí³ íåðí îí÷ðš ¢çãäí³.Òåäí³ íåãíü - íåðò³ òðåíåð Öåðí Ñàíæèåâè÷ Áàëçàíîâèí ààâíü, ¡ëä÷í³ ç³³ñœ ª³ð³ Áàëçàíîâ ì´í. Øèäð ¡ëä÷í ñåë³í³ñ õîë á³³äã Ïàðèæ áàëºñíä ª³ð³ Áàëçàíîâèí òóã îëäâ.
Õàëüìã õàçãóäûí îäìí Ýðäíè Ìàíæèêîâ áîëí "Õóâöíà áîëí ºîëüøãëëºíà òåàòðèí" (Òåàòð êîñòþìà è ïëàñòèêè) ºàðäà÷ Òàòüÿíà Ìèëîâàíîâà Òóíäóòîâ íîéíà ýëãí-ñàäûíü îëš àâõàð ñåä³ä, ýí ñàíàºàí Èðëàíäü îðí-íóòãò á³³äã òàíüëäàí, Âëàäèëåí Äàöêîä, ìåä¢ëâ. Âëàäèëåí áîëõëà õàçã ê¢í, ßøàëòàí ðàéîíä ò´ðš, ´ñ÷-áîññìí. Â.Äàöêî ìàíà ºàçðèí ×èíãèñ Áþð÷èåâòà áîëí Åëåíà Áðàóíòà õàìäàí Òóíäóòîâèí ýëãí-ñàäíà õ³³âð ýêëâ.
Õ³³âðèí éîâóäò Åëåíà Áðàóí Ïàðèæä á³³äã Ñåðæ Ãðåâåíèöèã îëš àâñìí. Ýí ê¢¢í³ óœã-òîõìèí òóóšíü éèð ñîíüí.
Àëäð îðñ ø¢ëã÷ Àëåêñàíäð Ïóøêèí³ ê¢¢êí Íàòàëüÿ íåìø íîéí Íèêîëàé Âèëüãåëüìä ìîðäš. Òåäí³ñ õîéð ꢢêí áîëí íåã ê´â¢í ºàð÷. Ýí ¢ðä³ñíü ºóðâí ôàìèëü ýêëö³í àââ: ãðàô öîëòà Ìåðåíáåðã áîëí Òîðáè áîëí áàðîí öîëòà Ãðåâåíèö. Ãðåâåíèö áàðîíìóäûí íåãíü, Àëåêñàíäð Àëåêñàíäðîâè÷ Ìàðèíà ꢢê áóóëºñìí. Ìàðèíà áîëõëà íîéí Íèêîëàé Äàíçàíîâè÷ Òóíäóòîâèí áîëí Àëåêñàíäðà Ãàðÿåâíà Áàëçàíîâàí ꢢêí. ª³ð³ Áàëçàíîâ ýâð³ òóãàí Àëåêñàíäðà ꢢêíä³í á³ð¢ëš ´ãñìí. Àëåêñàíäð Ãðåâåíèöèí áîëí Ìàðèíà Òóíäóòîâàí ê´â¢í Ñåðæ îäà ê¢ðòë ýýš³ñí ê¢ðòñí òóãèã õàäºëšàíà.
"Ó÷ðñí éîâäë éèð ´âðìšò³ áîëšàíà. Ýí òóãèã êåí ÷èãí õ³³º³ä óãà. Òóíäóòîâèí ýëãí-ñàäûíü õ³³ñí³ éîâóäò ãåíòêí Áàëçàíîâèí òóã îëäñìí", - ãèš õ³³âðèí îðëöà÷ ×èíãèñ Áþð÷èåâ òåìäãëâ.

Çóíè êåìä îëí ç¢ñí çåð-çåìø, ò³ð³-òåìñí áîëâñðàä, áàçðò ýëâã³ð õóëäãäíà. Íàìðèí-¢âëèí êåìä îëí ç¢ñí ãåì³ð ãåìòøãîí ò´ë³ä çóíè ñàðìóäò öîãö-ìàõìóäò òóñòà çåð-çåìø èäõ êåðãò³. Àâúÿñò òîõðñàð áèäí çóíè êåìä àëüì, êåäì, ÷è áîëí òàëäàí çåìø ýä-áîä ê庳ä, ¢âëä áåëäí³âèäí. Ýííü ÷èãí áàñ êåðãò³, áîëâ çåð-çåìøèã òèèã³ä èäñíü êåñã õîëâàíä òóñòà áîëäãíü ìàºä óãà.
Ýì÷íðèí êåëñ³ð, ê¢í ´äðò ýðê áèø íåã àëüì èäõ ç´âò³. Àëüìíä îëí ç¢ñí âèòàìèí á³³í³, ä³ê³ä ýí àëëåðãè÷åñê õàðøëò ê¢ðãõø. Òåð ò´ë³ä ýí¢ã íèëõ áè÷êä¢äò ÷èãí ´ãí³. Àëüìíä á³³õ êàëèé, ìàãíèé, êàëüöèé ê¢¢í³ ç¢ðêí³-ñóäöíà ñèñòåìèã áàòðóëíà, öóñíà äàðëò áàºðóëíà, ø¢äíä ÷èãí áàñ òóñòà. Êåëõä, àëüìíà ÿñíü öîãö-ìàõìóäò áàñ òóñòà áîëíà ãèš ýì÷íð òîîëíà.

 ïîñëåäíåå âðåìÿ ñëîâî "ñòðåññ" ìîæíî óñëûøàòü î÷åíü ÷àñòî, è äàæå áûë íàçâàí âåêîì ñòðåññà ìèíóâøèé XX. Ñîãëàñíî àâòîðó òåîðèè ñòðåññà Ãàíñà Ñåëüå, îí ÿâëÿåòñÿ îñíîâíîé ÷àñòüþ æèçíè êàæäîãî ÷åëîâåêà è òàê æå íåèçáåæåí, êàê ïðîöåññ äûõàíèÿ èëè ïèòàíèÿ. Äëÿ êàæäîãî èç íàñ î÷åíü õàðàêòåðíî âîçäåéñòâèå ñòðåññà íà îðãàíèçì ÷åëîâåêà. Èìåííî ñòðåññ àêòèâèçèðóåò â îðãàíèçìå ïñèõîëîãè÷åñêèå è ôèçèîëîãè÷åñêèå ñîñòàâëÿþùèå, êîòîðûå ïîìîãàþò ÷åëîâåêó àäàïòèðîâàòüñÿ â íîâîé ñèòóàöèè. Íî ñòðåññ ñòðåññó - ðîçíü.
Ïðè÷èíîé åãî âîçíèêíîâåíèÿ ìîæåò áûòü, ïî ñóòè, âñå, ÷òî îêàçûâàåò íà ÷åëîâåêà ñèëüíîå ýìîöèîíàëüíîå âîçäåéñòâèå, ÷òî åãî ðàçäðàæàåò. Íàïðèìåð, ê âíåøíèì ïðè÷èíàì ìîæíî îòíåñòè áåñïîêîéñòâî ïî êàêîìó-ëèáî ïîâîäó, íàïðèìåð, ñâÿçàííîå ñî ñìåíîé ðàáîòû. Ê âíóòðåííèì ïðè÷èíàì ñòðåññà îòíîñÿò æèçíåííûå öåííîñòè è óáåæäåíèÿ, ñþäà æå âõîäèò è ëè÷íàÿ ñàìîîöåíêà ÷åëîâåêà.

Èâàí Áàòîðîâè÷ Áóðñàêîâ íàéí í³³ìò³. Áîëâ èèì íàñòà ãèš ýí¢í³ òóñêàð êåëš áîëøãî. Çàãëþí, ÷àœº-÷èèðã ìåä³ò ÷èê àâã-á³ðö³ð á³³äã ò´ë³ä³í àðâ šèë áຠáîëš ìåäãäí³. Ìåä³ò ´äð áîëºí âåëîñèïåäàð éîâíà, ãåðò³í öîãö-ìàõìóäàí òèíè뺚 çàðÿäê êåí³. ijê³ä Èâàí Áàòîðîâè÷ ò³ìê òàòõø, ³ðê-÷àºð óóõø.
È. Áóðñàêîâ ìàíà ãàçåòèí âåòåðàí, õ´ðí øàõó šèëä³í "Õàëüìã ¢íí" ðåäàêöä çóðã öîêà÷ áîëš ê´äëñìí. Âåòåðàíà òîäëñàð, óðäíü ê´ëãí-ê¢÷í õîâð á³³ñí öàãò ðåäàêöèí ê´äë³÷íð äààëºâð ê¢ö³õ³ð éîâºàð éîâäã á³³ñìí. ijê³ä ýí áàëºñíà öóòõëœãàñ õîë áèø á³³äã ò´ë³ä³í ê´äëìøò³í ´äð áîëºí éîâºàð ê¢ðäã áèë³. Àðâí šèë õîîðàí ´âäãíü çîâàºàä, óäàí öàãòàí éîâºàð éîâõëàðí ìóóðäã áîëõëàðí Èâàí Áàòîðîâè÷ âåëîñèïåä îëçëäã áîëâ.
-