Җигтә сәәхн бәәтн, энкр ээҗ!

21-08-2020, 15:09 | Таңһчин зәңгс » Күн болн җирһл

Ээҗ гисн нерн
Эллт уга, мөңк,
Алдр неринь цутххд
Алтн күршго Делкәд.
(Саңһҗин Бося)


Мана Шарнут селәнд Евдокия Бембеевна Мутеева медәт бәәнә. Энүнә эцк Бадмин Бембә, экнь Цаһан тавн үртә бәәҗ: хойр көвүн, һурвн күүкн. Отхн күүкнь Дуня 1939-ч җилд һарсмн. Төрскән харсгч Алдр дәәнд эцкнь мордад, әмд үлдәд, өрк-бүлән Сиврин һазрт олҗ авна. Дәәнә падрсн һалас һарсн салдс Бемб Алтайск крайин Третьяковск района Барановка колхозд һарудын манач болна. Отхн күүкнь Дуня һурвн класс төгсәчкәд, экләд көдлнә: өвс хадлһнд, тәрә-темс цуглуллһнд болн талдан хар көдлмшт гесән теҗәх кергтә бәәсмн. Көдлмшч, төвшүн, минчисн көркхн чирәтә, атхр хар үстә, герлтә төгрг нүдтә күүкн әмтнд тааста болдмн. Арвн дола өргч наснднь эк-эцкнь күүкән сәәхн чигн чирә-зүстә Салын Тугтна Муутян Санҗин көвүнд мордулна. Тер цагт эк-эцкин үгәс һардго бәәсмн. Ханьцсна хөөн Василий көвүн һарна. Хальмг улс хәрү төрскн теегтән ирсн цагт Муутянхн бас нүүв. Залуһан дахад Дуня Котельниковск района Ленинә нертә колхозд ирв. Энд саальчар көдлнә. 1963-ч җилд гемин зүүләр авальнь сәәһән хәәнә. «Тавгиннь көлсән маңнадан түркәд, маңнаннь көлсән тавгтан түркәд», муулян эдләд, мокан җаҗлад бәәв. Иигәд тавн җилдән күүнә һазрт бәәснә хөөн хойр ахнь дү күүкндән санань зовад, күүкдтәһинь Шарнутур нүүлһҗ авв.
1969-ч җиләс авн баахн бер хадм экдән күүкдән даалһчкад, хөөнә хошт ах хөөчәр көдлв. Селәнә күүкд улсас түрүн ах хөөч һарв. Хөөчин көдлмш күнд болчкад некмһә. Җилин эргцд амрлһн тас уга! Халун һаңд шатад, киитнд көлдәд-көкрәд, хөд өскхәр зүтклһн, социалистическ дөрлдәнд орлцлһн! Ямаран күчр керг! Болв ах хөөч йилһән сәәнәр көдлсндән Күндллһнә һашгудар җил болһн «СССР-ин ВДНХ» гидг медаляр ачлгдсн болдг. «II классин мал өсклһнә эрдмч» гидг нер зүүсмн.
Коммунист Муутян Евдокия Сарпан района депутатд чигн суңһгдла. Олн җилдән совхозин, района керг-үүлдврт шунмһа кевәр орлцҗ йовла. Амрлһнд һархиннь өмн «Күч-көлснә Туурмҗ» («Трудовая слава») гидг III девсңгин орденәр ачлгдла.
Эндр най һарсн ээҗ дөрвн ачта, һурвн җичтә. Ууһн көвүн-бернь Балтийск теңгсин көвәд Выборг балһснд бәәнә, ачнрнь – Санкт-Петербургд, Роза күүкнь Финляньд орн-нутгт. Җил болһн төрскн һазртан эдн ирцхәнә, удан бәәнә. Энүнәс ик байр ээҗд уга болхгов! Һарудтан урһасн тәрә-темсәр, цә-боорцган болһҗ-шарад, муурсан мартна. Сагсисн модна сүүдрт цугтан сууһад, цевр аһар кииләд уудьвран һарһна.
Күч-көлсәрн туурсн орденә кавалер деегүр санан уга. Әмтнлә ээлтә, баахн күүнә цеңнсн дуута, өгәнч цаһан седклтә күн. Тегәд чигн хам-хоша бәәсн улснь орад-һарад, мендинь медәд бәәцхәнә. «Бийән кишгтә күүнд тоолнав», – гиҗ Дуня ээҗ келнә.
Баһ цагтан му үзсн күн көгшрх насндан җирһнә. Хөрн тавтадан залу уга үлдәд, күүкдиннь төлә гүҗрҗ көдлсмн. Ода ачнртан, җичнртән тусан күргхәр зүткнә. Иим нүл уга, цевр-цер, цаһан седклтә ээҗ мана Шарнут селәнд бәәнә. Маднд үлгүр-үзмҗ болҗана. «Замин сәәнд заһсн хурдг, заңгин сәәнд әмтн хурдг» гидг үлгүр Дуня ээҗд зокаста, гиҗ би санҗанав. Җирһлин җисәнд җирн нәәмн айсар җигтә сәәхн бәәтн, эңкр ээҗ!

ДАВАН Анастасия
Шарнут селән

Видео