СЕЛІНІ ФЕЛЬДШЕР

28-08-2020, 16:15 | Таңһчин зәңгс » Күн болн җирһл

Шин төрсн нилхд эк болна гидг ик тоомсрта көдлмш бәәнә. Антонина Манджиевна Мучаева дөчн җилдән акушер-фельдшер болҗ көдләд олн күүкд-көвүд төрхднь орлцҗ йовсмн. Энүнә эвлүн болн эвтә һар тосч авч, җирһлд орулсн нилхдин то тоолхд амр биш. Тедү дүңгә олн бичкдүд энүнә һарар дамҗҗ һарсмн. Цаһан төр болҗах күүкд улст дөң болхдан эн даңгин белн бәәдмн. Күнд йовдл учрхла, юмнас әәлго месллһ чигн эн кедг билә. Удан ухалҗ суудг арһ уга, тер дарунь экд болн нилхд дөң кергтә болх кесг саам учрсмн. Месллһн сәәнәр давад, нилхин чишксн дун соңсгдхла, терүг һартан шулун гидгәр теврҗ авад Антонина Манджиевна муурсн-зовсан мартҗ байрлдг билә. Шин төрҗәх җирһл үзҗәх чирәнь герлтҗ, нилхиг ораҗ экднь бәрүлдмн.
Найн тавта күч-көлснә ветеран Антонина Манджиевна ода Элстд бәәнә. 85 җилин өөнән күүкдиннь өөр, ачнр-зеенрән таалҗ эн тосв. Хойр күүкнь Галина болн Кеемя, көвүнь Мергн экән икәр күндлҗ, сансарн бәәхднь цуг таал тогтана. Нег күүкнь болн көвүнь экин хаалһар йовад, эмчнр болв. Экнь болхла әмт эмнллһнә кергт дөчн җилән нерәдв. Тиигчкәд селән һазрт әмтнд эмнлһнә дөң күрглһнд Антонина Манджиевна көдлҗ йовв. Яшкульск района Чилгр болн Улан Эрг селәдт акушер-фельдшер болҗ, әмтнд тусан күргҗ йовла.
Баһ Дөрвдә района Тундутово селәнд Ямановихнә бүлд төрсн күүкн җирһлин иим ут хаалһ кехән медҗәсн уга. Эцкнь Манҗ Бурлыкович Госбанкин бәәрн әңгин манач болҗ көдлҗәсмн. Экнь Конуш Цереновна хот кехдән эвтә күн бәәсмн. Замч кондитер болҗ көдлҗәсмн. Зәрмдән уханднь дәәнә цаг орна. Тиигхд экнь күүктәһән Элстүр элгн-саднурн һарсмн. Энд 1943-ч җилд цуг хальмгудыг «Родина» кинотеатрт цуглулад, машинд ачад, Дивное станцд күргәд, товарн вагонд суулһсн күртлиг тодлҗ, Антонина Манджиевна саначрхна.
Сиврт эк күүкн хойр Новосибирск мүҗин Куйбышев балһснд тусв. Тер җил күчтә киитн үвл бәәсмн. Күүнә нег герт орулв. Өрүнднь экнь көдлмшт һарч, мод көрәдллһнд йовулсиг Антонина Манджиевна тодлна. Нимгн хувцта, альчур боосн, көлдән гиигн башмгта экнь тиигхд ө-шуһу моднд яһҗ көлдҗ эс үксн болхв, гиҗ күүкнь санна. Тиигәд Сиврин җилмүд амр болсн уга. Дәәнә хөөн эдниг эцкнь Манҗ Бурлыкович хәәҗ ирв. Болв удан эдн хамдан бәәсн уга. Үкртән өвс хадҗ авх һазр хәәҗ һарсн эцкнь ирсн уга. Улмта һазрт булхад, чивәд, әмнәсн хаһцв. Тоня болхла долан класс чиләчксн, өдртнь бәәрн тоосхин заводт көдләд, асхнднь сурһульд цааранднь сурчасмн. Эцкнь өңгрснә дару эк күүкн хойр күүндәд, селвлцәд, Тоняд цааранднь училищд сурч, бийән теҗәх сән эрдм дасч авх зөвтә гиҗ эдн шиидв.
Энүнә хөвәр үр күүкнь Валя Смирнова эмчин училищд орхар бәәсн, энүг хамдан йовхмн гиҗ дуудсмн. Бичкдүдиг эмндг эрдмиг Тоня сәәнәр дасч авв. Сурһулян төгсәснә хөөн Антонина Алтайск крайин Зональн района Савиново селәнд бәәсн бичкдүдин герт фельдшер болҗ көдлв.
Тиигә бәәтл 1957-ч җил өөрдәд ирв. Партин XX съездин хөөн тууврт бәәсн улсиг неринь цеврдүләд, төрскн һазрурн хәрх зөв өгсмн. Ямановихн эк күүкн хойр бас төрскн Хальмгурн темцәд һарв. Антонина эрүл-менд харлһна министерствд ирхләнь, энүг Комсомольский поселкур йовулв. Эктәһән хоюрн Антонина йовсн көлгәр Яшкуль күртл ирәд, өдрин дуусн хаалһ деер ямаран нег көлгиг күләҗ, сө күртл зогсв. Харңһурсн цагла эдн арһан барад, нег күүнә герт хонв. Күүндә бәәтл «Лиманный» совхозин төв селән болҗах Чилгрт акушер-фельдшер кергтә бәәсиг медв. Тиигәд Антонина Яманова энд үлдәд көдлв. Совхозд тавн ферм, ферм болһнд арвн – арвн тавн малын хош бәәсмн. Фельдшерин кех көдлмш чилдмн биш гиҗ ода медәт тодлна. Көдлмштән, хаалһд зеткрлә харһад, шав авсн әмтн, гемтсн бичкдүд, цаһан төр болҗах күүкд улс – цугтаднь дөң болх, цаглань чик эмнлһ өгх кергтә бәәсмн. Антонина Манджиевнан цуцрлтан уга көдлмшин ашт бичкдүд төрлһнә керг энд ясрв, цаһан төр болҗах күүкд улс гемндгнь зөвәр баһрв. Нег дәкҗ хойр үр һарһсн күүкд күн бийнь тас уга болад, тер дарунь дөң кергтә болв. Антонина Манджиевна зөргләд, месллһ кеһәд, хойр үрнә экин әминь харсҗ авсмн. Тиим йовдлмуд кесг учрсмн. Яһад болвчн дөң болхар бичкн эмч Антонина Манджиевна медрлән, чадмган, дамшлтан агсҗ, ик бичкн угад эмнлһнә дөңгән күргҗ йовв.
Хоша бәәсн Улан Эрг селәнд комбайнер көдлҗәсн Мучан Анатолийла Тоня таньлдад, эдн үүрләд, седклән медлцәд, өрк-бүлән өндәлһв. Залуһан дахад, Антонина Улан Эргд одад бәәв. Энд тиигәд акушер-фельдшер болҗ көдлв. Көдлмшән кеһә йовҗ, эврә үрн-садан эдн өскҗ босхв.
Пеньсьт һархларн Мучаевихн күүкд талан Элстүр һарч ирв. Ачнр-зеенрән таалҗ бәәв. 2009-ч җилд залунь Анатолий сәәһән хәәв. Ода ачта күч-көлснә ветеран көвүндән бәәнә. Ачнр-зеенрән таалхларн Антонина Манджиевна зәрмдән ухална. «Җирһлән шинәс эклсн болхла, би ямаран хаалһ шүүҗ авсн болх биләв» – гиҗ бийәсн эн сурна. Эк-эцкән ханлттаһар тодлҗ, залутаһан хоорндан ни-негн бәәсән санҗ, ухата, цаһан седклтә күүкдән, көвүһән өсксндән байрлҗ, җирһлин хаалһнь чик бәәсинь эн темдглнә.

ҖИРҺЛИН Кермн
ЗУРГТ: селәнә эмнллһнә халхар 40 җилдән көдлсн ветеран Антонина Манджиевна Мучаева.

Видео