Бичкдўдин шўлгліні делкід

01-09-2020, 14:40 | Таңһчин зәңгс » Сойл

Ґдгі цага умшачнрт Шугран Веран нерн хальмг утх-зокъялла ґґрхн залєлдата. Давсн зун љилин љирдгч љилмўдин чилгчір хальмг утх-зокъялд энўні нерн орсмн. «Нарн альд хондв?» гидг дегтр барас єарлєнла Шугран Веран нерн цугтад темдгті болсмн.
1968-ч љилд олна оньгт тусхагдсн шўлгўдин дегтриг бає наста багш бичсмн. Сарпулин багшнрин деед сурєулин хальмг іњгиг Шугран Вера 1964-ч љилд тґгсієід, Яшкульск дундын сурєульд тґрскн келні болн утх-зокъялын багш болљ кґдлв. Сурєульчнртаєан хамдан ґґр эргндк орчлњгиг шинљлљ дасад, багш шўлгўд бичдг болв. Сурєулин материалыг дахсн амр ціілєврті шўлгўдиг бичі бііљ, ухан-тоолвран цааснд буулєдг, даршлєтаєар бичдгиг дасв. Балакан Алексей, Сін-Белгин Хаср, Бембин Тимофей бає наста шўлгчиг дґњњід, бичічин хаалєд орулсмн.
Шугран Веран шўлгўд бичкн умшачнрт таасгдсн деерін, тедні эк-эцкин седклиг авлсна учринь Балакан Алексейин ўгмўд медўлљіні. «Бає наста шўлгчин ўўдіврмўд імтні седкл кґндієід, бичкндк цаган тодлх сана зўўлєв, – гиљ Алексей Гучинович бичсмн. – Ўнндін билгті ўўдіврмўд тиигљ бичкдўдт чигн, ах ўйин улст ідлдін таасгдна».
Шўлгўдин, поэмсин, келврмўдин, тўўксин 30 єар хурањєу Шугран Вера бичід, барлљ єарєсмн. Тер олн ўўдіврин ик зунь бичкн умшачнрт нерідсн ўўдіврмўд. Тґрскн келірн умшачнрлаєан кўўнддг бичіч кўўкд-кґвўдин ухан-тоолвриг, тедні кўслиг сіінір медні. Тегід тедн энўні шўлгўдт соньмсаљах тґрмўдин хірў олна. Иніх, уульх тоот учрсиг шўлгўдинь умшљ, эс медљ, альвлљ кўцісн йовдлмудан дікніс сергіљ, шиніс уха туњєана. Тґрскн єазртан дурллєн, ґґрк улсла ни-негн біілєні болн нань чигн љирєлд чинрті олн тґрмўдиг бичкдўд дегтріс, шўлгўдіс, келвріс, тууляс медљ авна, гиљ бичіч тоолна. Бичкн умшачнрин оньгиг авлх амр ўгмўд, чик тоолвр орулх ціілєвр медмљін угаєар ўг хоорнд орулљ медўлх кўцлтієір шўлгч бичні. Дегтрлі бичкнісн авн таньлдхла кўўкд-кґвўд ўўдівріс сурємљ авч, ухалдгиг, кўўні зовлњгиг хувалцдгиг, сін тоотыг ўзљ байрлдгиг дасна, гиљ умшачнрларн харєсн цагтан шўлгч Шугран Вера келљісиг кесг соњслав. Тиигід бичкдўдин ухан-тоолвр, кўсл болн ицлнь энўні шўлгліні йоста ик делкінь болв. Тиигід тів єар љилин туршарт бичкн умшачнр нарта орчлњгиг Шугран Веран шўлгліні делкід орљ, медљ авчана. Вера Киргуевна сойлын болн олна љирєлд шунљ орлцљ йовна. Хальмг телеўзлд олн љил кґдлсмн. Хальмг дегтр єарєачд редактор, хґґннь ах редактор болљ 16 љил кґдлсмн. Љирєлин болн ўўділтин байн дамшлтта бичіч умшачнрлаєан дару дарунь харєна. Хальмгин кўўкд улсин Нииціні єардврин гешўн болад, олна кґдлмш кељ йовна.
Шугран Веран ўўділтин хаалєнь олн-зўсн янзар делгрљ йовна. Шўлгч, тўўкліч, сценарист, седкўлч, орчулач. Цугинь зааљ келхд чигн амр биш.
Орчуллєна ўўдіврт оньган ґгід, моњєл келтнрин, орс, украинан, белорус болн нань чигн келн-улсин бичічнрин ўўдіврмўдиг Шугран Вера орчулсмн. Эн ўўлдвртнь соньн нег халх бііні. Библин Институтла нґкцљ ўўлдід, 30 љилин туршарт Шугран Вера библейск кесг ўўдіврмўдиг хальмг келнд орчулв. Орс шаљна ухани зґґр тиигід билгті бичічин дґњгір олн улст ґґрхн болв.
Шугран Веран билгнь олн халхта болсинь темдглід, энўні ўўдівмўдиг умшсн деерін, хіліх, соњсх таал маднд учрна. Шўлгчин шўлгўдір Чонкуша Петр, Манљин Аркадий, Борманљин Баатр болн нань чигн кґгљмчнр ду єарєсмн.
Шугран Веран сценарийір олн наадн Хальмг театрин тііз деер тівгдсн бііні. Найдгч љилмўдин чилгчір баєчудын эстрадын Бадман Тамара єардљасн театр тўрўн хальмг рок-опер тівсн билі. Тиигхд Манљин Аркадин «Керм, нис!» гидг рок-оперин тґлі Шугран Вера тўрўн болљ сценарий бичсмн. Манљин Аркадийла бірљіх ўўдігч залєлдан театрла Шугран Вераг ўўлдх билгинь делгрўлсмн. Эн хойр билгт олн сііхн ду хамдан бичснь цугтан сін медні. Тер дууднь ода мана љирєлин салєшго іњгнь болв. «Ґњгті герл» гидг нерті эдні хамцу ўўдісн хурањєуд хальмг дуд болн кґгљмин айсмуд орсмн. Хальмг Тањєчин частр ўўдісн билгтнрин нґкцлт цаарандан чигн делгрлт авч, цуг мадниг шин дууєар, нань чигн тоотар байрлулљ йовхнь маєд уга.
Хальмг Тањєчин сойлын ачта кґдліч, Хальмг улсин бичіч Ірісін бичічнрин Нииціні гешўн Шугран Веран 80 љилин ґґниг угтад, А. Амур-Санана нерті Келн-улсин дегтрин сањд кесг керг-ўўлдвр темдглв. Хамгин тўрўнд Шугран Веран ўўдіврмўдин электронн дегтрин сањгин зіњгллєні-библиографическ іњгин кґдлічнр белдљ чадв. Нерті шўлгчин ўўділтин туск ціілєврті хурањєусла олн умшачнр таньлдљ чадљана.

ЉИРЄЛИН Кермн

Бичкдўдин шўлгліні делкід

Видео