Љимбин Андрейин гиигн биш хаалє

11-01-2021, 16:38 | Таңһчин зәңгс » Сойл

Шин љилин ґмн Хальмг улсин бичіч, Хальмг Тањєчин кўндті иргн Љимбин Андрейин шин дегтрин презентац болв. Бичічин дегтрт суњєгдсн олн ўўдівр орв. Дегтр хойр ик іњгіс тогтљана. Хальмг болн орс келір єарв. Хальмг іњгнь – «Гиигн биш хаалєар давшлав» гиљ нерідгдні. Орс келір єарснь «Неиссякаем бытия исток» гисн нер зўўні. А. Амур-Санана нерті Келн-улсин дегтрин сањ эн презентациг белдід, онлайн янзар давулв.

Тґрскін харсгч Алдр дііні ветеран бичічин ўўлдврин йовудт 40 шаху дегтр бичсмн. Дегтрмўднь хальмг болн орс келір єарч, олн умшачнрин тааслт олљ умшгдљана. Тањєчин болн цугсоюзн газетмўдт болн журналмудт Љимбин Андрейин ўўдіврмўд хая биш єарч, орн-нутгин умшачнрт чигн темдгті болсмн. Бичкн умшачнрт болхла, И. Тургеневин, С. Маршакин, А. Куприна, А. Пантелеевин болн нань чигн орс бичічнрин ўўдіврмўд Љимбин Андрейин хальмг келнд орчулснд улм ґґрхн болсмн. Нерті бичічин кесг шўлгірнь дун ўўдсмн.
Бичічин дііч зґргті ўўлдврнь болн кўч-кґлсні кўцімљнь ґґдін ўнлгдв. Элстиг, Яшкулиг фашистнріс сулдхсн 28-ч Іірмин ханьд Љимбин Андрей зґргті кевір діілдсмн. Дііні цагин, дііч ўўрмўдиннь тускар Андрей Манганыкович олн шўлг, поэм, келвр, тўўк бичсмн.
Алдр Диилврин 75 љилин, Хальмгин автономин 100 љилин ґґнин ончта љилд дегтр барлљ єарєснд дґњ болсн тањєчин єардврт Андрей Манганыкович ик ханлтан ґргљіні.
Дегтрин тускар эн бийнь иигљ келні: «Хойр ик ґґнлі ирлцўлљ, мини дегтр єарснд би икір байрлљанав. Хальмг Тањєчин єардврт ханлтан медўлљінів. Олн љилин туршарт бичсн, барлсн тоотас эндрк цагин біідллі ирлцітієинь йилєљ авч, умшачнрин оньгт тусхаљанав. Імтні љирєлд хамгин ик болн догшн шўўвр болсн діінд хальмгуд яєљ орлцсинь, талдан олн келн-імтнлі хамдан Диилврт зґвті тівцін орулсинь, тањєчан босхљ авч гўљрљ кґдлсинь ўзўлсн ўўдіврмўдін дегтртін орулв. Эдні єол кўслнь – баєчудт сурємљ болх, мана кўч-кґлсчнрин кўцісн тоотыг ўзўлх тґр біісмн. Умшачнр эвріннь санаєан, тоолвран медўлх гиљ ицљінів. Хурањєуд эс орснь олн. Тер мини ўўдіврмўдлі хамднь умшачнр цагин біідл, мана імтні шунлтта кўч-кґлсн, ах ўйин гиигн биш хаалє медгдх гиљ тоолљанав».
Эн дегтр зґвір зузан болв. 650 халхас тогтв. Хурањєуд орсн ўўдіврмўдин ик зууднь мана дарук ўйнр – баєчуд эн ик Диилвр ямаран ик єарутаєар маднд учрсинь медўлљіні. Ах ўйин улс эндрк сііхн љирєлиг маднд яєљ учрасинь урн ўгин дґњгір бичіч ўзўлљіні. Умшач болєн энўнд седклд ирлцсн ўўдівр олљ чадхмн. Олн-імтнлі хамдан бичіч кесн гиигн биш хаалє шўлгўдт, келврмўдт орман олљ, улсин хґв-кишг ўзўлљіні. 60-70 љил хооран кесгнь сўл цагт бичгдсн, тегід ямаран чигн насна умшач эн дегтрт бийинь соньмсулх тоотыг олхмн.
Дегтриг барт белдлєнд ик дґњ болсн бичічин кўўкн Надежда Андреевна хурањєун тускар келхлірн, ааван тодлљ келв. «Мини аав Манганыков Жимб Манганыкович I-ч Хальмг мґрн цергин дііч йовсмн. Чилгр селінд болсн тўрўн Хальмг съездд орлцсмн. Дііні цагт цергт мордад, Ленинград балєсиг сулдхсмн. Ленинградск областин Гатчина балєсиг шиніс босхљ авлєнд кґдлсмн. Тиигід мини аав хойр діінд орлцсн болљана. Хойр дўнь Сталинградск діінд орад, імнісн хаєцсмн. Мини эцк болхла, арвн долатадан курсант біісн фронтд туссмн. Алдр Диилврин 75 љилин болн Хальмг автономин 100 љилин ґґнлі мини эцкин дегтр єарснь маднд ончта йовдл болљана».
Эн байрта йовдлла Љимбин Андрейиг хальмг улсин бичіч Нуура Владимир йґрів. Сўл хґр єар љил хальмг бичічнрин дегтрмўд барас єарад уга, тегід эннь ик сін йовдл болв. Алдр Диилврин 75 љилин, Элст балєсиг немш хортнас сулдхсн 77 љилин ґґнлі Диилврин салдс, 28-ч Іірмин цергч Љимбин Андрейин дегтр єарснь чинрті йовдл болљана. «Эн дегтрт орсн шўлгўднь, келврмўднь, туульсин йир гўн утхта болн соньн, – гиљ бичіч Нуура Владимир келні. – Мини седкл ўўмўлсн, зўркнд кўрч тодлгддг келвр бііні. Дорас ґсч йовх баєчудт сурємљ болх эн келврт Шикрі ээљин тускар келгдљіх «Ўклиг диилсн кўсл» гидг келвр йир икір таасгдна. Авалян, єурвн кґвўєін діінд йовулсн ээљ дін чилсні хґґн чигн теднін кўлієід, єурвн ўрніс негнь болвчн ирх гиєід, 80 наста эмгн итклін геелго бііні. Деедсин евілір эс гиљ хґв гихв, дііні хґґн 43 љил болад, бичкн љичнь Сивріс ээљін хііљ ирсні туск келвриг умшхд чигн сўркі. Тиим гўн утхта ўўдіврмўд Љимбин Андрейин хурањєуд орв. Нег шўлг бііні, тернь орс келір єарсмн. Хулхтын ґґр діілдљ йовад, хальмг кўўкнлі харєсн діічин тускар «Встреча» гидг шўлг йир соньн, терўг умшад кен чигн уха туњєах».
Ах ўйин дамшлт, медрл, седкл, кўсл бийдін шињгісн хурањєу Шин љилин ґмн умшачнрт йир сін белг болљана.
«Туслњ хґвдін тачал уга
Тґрсн нутгтан ґрн уга,
Кўмн мґњк гисн ицлті
Кўн болєнд нерідљінів.» – иим цецн ўгмўдір Љимбин Андрей маднд, олн умшачнрт дегтрін нерідљіні.

Галина ХЕЙЧИЕВА

Видео