Сиврт бәәсн цагтан ВДНХ-д йовла

28-01-2021, 09:45 | Таңһчин зәңгс » Санл

Мини төрскн селән Аршан Булгт Ностан Церн йир тоомсрта күн бәәсмн. Бидн теднә өрк-бүлтә хамдан нег уульнцд бәәдг биләвидн. Нег дәкҗ, кирцхд арвн шаху җил хооран, төрскнүрн ирәд, би Ностан Цернә эрүл-мендинь медхәр терүн тал золһҗ ирләв. Тиигхд Церн Очирович 75-та бәәсмн. Мини ирснд өвгн икәр байрлад, бәәсн хот-хооларн намаг тооһад, ямаран бәәсәрм соньмсад, кесгтән күүндвидн.

«Бийтн, Церн Очирович, ямаран бәәнәт?» – гиҗ сурхла, эн һарарн дайлад: «Ой, ода мадн, көгшд, ямаран бәәх биләвидн? Бәәҗ-бәәҗәһәд цусна дарлт икдәд, толһа эргәд, көл-һар шарклад амр өгхш. Ода яһнч, Сивр, Сивр».
Тиигхд терүнә келсиг ода күртл мартад угав. Эн иигҗ келсн болдг: «Күүнә насн ирхлә, хамгин түрүнд өөрхн элгн-садна туск ухан ирнә. Күүкдиннь, ачнр-зеенриннь иргчнь ямаран болх? Теднән му йовдлас гетлхин төлә ю кех кергтә? Дәкәд сәәһән хәәсн дурта улс дару-дарунь сангдад бәәнә.
Медәтә күүнд тиим ухан нурһлҗдан өр цәәҗәсн кемд ирдмн. Нөөрән хаңһасн нанд дәкҗ нөр күрхш. Тегәд шуукрад, саналдад, хәврһән соляд бәәтл өр цәәнә».
Церн Очировичин келсн үг лавта үнн билә, яһад гихлә урднь болхла эн серн, өсрҗ босад, һар-нүүрән шулун болдгар уһаһад, Цаһан авальнь шиңкән чансн җомбаһаснь ууҗ авад, хаша-хаацан ясад, көдлмштән адһад гүүҗ оддг билә.
Аршан Булгт Сиврин хөөн бәргдсн цуг гишң гермүд Ностан Цернә бригадын күчәр тосхгдла. Келхд, сүл җилмүдтән көгшә урдк җилмүдән бәәҗ-бәәҗәһәд омгтаһар сандмн. Яһад гихлә тиигхд селән түргәр өсәд бәәлә. Зуг, харм төрхд, оңдаруллһна кем ирәд, дарунь СССР нурад, орн-нутгин әмтн, тедн дунд аршанбулгихн бас, җе гитлән муулян эдлсмн. Үлгүрнь, оңдаруллһна кемд Аршан Булг поселкд Ностан Цернә бригадын күчәр бәрсн гермүдин болн объектсин ик зунь күүнд керг уга болсн учрар нурсмн. Нег үлү Церен Очирович нурсн мал бордлһна комплексин төлә икәр зовсн болдг. Кемҗәһәрн эн объект тавн зун гектар аһу һазр эзлҗәлә. Ностан Цернә бригад комплексиг хойр җилин туршт тосхад, эдлврт орулсмн. 70-ч җилмүдт тенд нертә малчнр Шаакун Бембә, Бүүрчән Сарң, Боован Борис ахта дөрвн миңһн толһа бод мал асрад, җил болһн зураһас үлү мах орн-нутгт хулддг бәәсмн.
Өмн үзгин нертә поселкин уульнциг бас Ностан Цернә тосхачнр бәрсн болдг. Аршан Булгин тер уульнцд олн әмтн бәәдг, зөвәр шуугата билә. Һундл төрхд, ода эн уга.
«Эврә күчәр бәрсн гермүд нурад унҗасинь үзәд бәәхлә, зәрмдән нам айстан тосхачар көдлсн бәәдлтәв, Сиврин хөөн малчин халхар йовсн болхла, сән болхмн билә гиҗ зәрмдән саннав», – гиҗ көгшә саналдсмн.
Келхд, Ностан Церн тиим арһта билә. Яһад гихлә 1946-ч җиләс авн 1958-ч җил күртл Новосибирск мүҗин Майин 1 нертә колхозд малчар көдлҗ йовла. Кесг җилин туршт даран-дарандан социалистическ дөрлдәнд диилвр бәрәд йовсмн. Дәәнә хөөн түрүн тавн җилә зураг болзгаснь урд күцәһәд, мүҗин хамгин сән гисн малчин нер зүүсмн. Эн учрар Ностан Церн мүҗин күч-көлснә дииләчнртлә (саальч механизатор хойрла) хамдан Москва балһснур ВДНХ-д йовулгдла. Һәәхүл 1954-ч җилин һаха сарин 5-с авн 10 күртл давла. Тегәд чигн тууврт бәәсн хальмгудас Ностан Церн цугтаһаснь түрүн СССР-ин ВДНХ-н керг-үүлдврт орлцсн болдг мөн.
2014-ч җилин така сарин 18-д Ностан Церн сәәһән хәәв. Ода ууһн көвүнь Эрднь тосхачар көдлнә, бод-бод гисн күн. Шатр наадхдан йир дурта. Эврәннь райондан бәәтхд нам таңһчд ухата эн нааднд ончрад, диилвр бәрсн болдг. Дарук көвүнь Володя бас гер-малта, КФХ-н толһач мөн. Светлана күүкнь района цутхлңд авальтаһан хамдан хулд-гүүлгәнә халхар көдлнә.
Ода эдн эцкин неринь дуудулҗана. Ностан Цернә долан ачас дөрвнь дигт насндан күрәд, көдлҗәсн ормдан нүүрләчнрт тоолгдна. Ностан Церн нер туурсн күн билә, терүнә нериг һутаҗ болшго, гисиг тедн медҗәнә.
ШААКУН Василий
Зургт: зүн бийәс Ностан Церн. 1968-ч җил

Сиврт бәәсн цагтан ВДНХ-д йовла

Видео