Билгтә зәңгч билә

20-03-2021, 15:02 | Таңһчин зәңгс » Санл

1988-ч җилин мөрн сарла би түрүн болҗ «Хальмг үнн» газетд көдлхәр ирхлә, намаг тер дарунь дааврта сегләтрин дарукин үүлд шиидсмн. Тиигхд «Хальмг үннд» дааврта сегләтрәр Түмдә Галина көдлҗәсмн, терүнә дарунь Цернә Владимир билә. Володяла хамдан бидн нег-негән соляд газетин тойган һарһдг биләвидн.

Тер цага газет барас һарһлһн кесг ончта бәәсмн. Тиигхд бел кечксн зурцан зәңгчнр ах редактор умштха гиһәд теднд өгдмн. Тедн орҗ ирсн материалмудан умшчкад, мана әңгд авч ирдг юмн. Бидн болхла газетин зура тогтаһад, типографьт илгәх зөвтә биләвидн. Келхд, давсн зун җилин 80-ч җилмүдт компьютер гидг юмн уга билә, тегәд газетиг типографьт шишлң эв-арһар барлдг бәәсмн.
Келхд, тиигхд газетин цуг материалмуд хальмг келәр барлгддг бәәсмн. Умшчасн зурцас нанд нег үлү Летуһа Борис бичсн очерк таасгдсмн. Юңгад гихлә йир амрар умшгдла. Түүрвәчин хальмг келнь йир сәәхн болҗ нанд медгдсмн. Очеркд нер туурсн хальмг хөөчин тускар келгдҗәлә. «Яһтлан сәәнәр бичдг күн бәәсмн. Иигәд хальмг келәр бичхнь!» – гиҗ би дотран санлав.
Тер хол 80-ч җилмүдт би төрскн келән медсн бийнь хальмгар бичдго биләв, юңгад гихлә ик сурһулян төгсәһәд орс келәр һардг газетмүдт көдлләв. Тегәд «Хальмг үннд» ирснә дарунь нанд ах үүрмүдм хальмгар бичх сүв-селвгән өглә. Эн учрар өдр болһн төрскн келәр барлсн дегтрмүд, газетин зурцс, тедн дунд Летуһа Борисин материалмуд, умшдг болув. Тегәд түрүн авгтан хальмг келәрн яһҗ бичх кергтәһинь Летуһа Борисин зурцас бас даслав.
Борис Санджиевич билгтә зәңгч билә. Эн олн зүсн төрәр әдл сәәнәр бичдмн. Тер цагт Летуһа Борис селәнә эдл-ахун әңгд көдлҗәсн бийнь, Төрскән харсгч Алдр дәәнә төрәр, спортын халхар чигн бас материалмудан дару-дарунь барлдмн. Ташр йир хурдар бичдмн. Келхд, тиигхд райодас ирсн ахр зәңгс өдр болһн газетд һардг билә. Тедниг Борис Санджиевичин селәнә эдл-ахун әңг белддмн. Кабинетднь орхла, зәңгчнр телефоһар күүндәд, сурврмудан өгәд бачм зәңгсән белдәд суудмн.
Очеркан Борис Санджиевич гертән бичдг билә. Маңһдуртнь көдлмшүрн ирн материалан машбюрод одад үлдәчкдмн. Дару-дарунь командировкд йовдг билә. Мана таңһчд Летуһа Борис эс одсн селән уга болх. Келхд, 80-ч җилмүдт «Хальмг үннд» терүнлә хамдан маднас ах Бадм-Һәрән Эрднь-Һәрә, Ченкалин Бадм, Эрднин Андрей, Чойна Сергә, Бартуна Сергә, Эрднин Владимир, Үдрүшә Хошут, теднәс невчкн баһ Эрнҗәнә Виктор, Әвән Николай, Түмдә Галина, Намрин Анна, Анҗукан Ольга, Санҗ-Һәрән Иван, Босхмҗин Валентина, Хөөчин Галина, Түрвән Һуна болн нань чигн өөдән мергҗлттә зәңгчнр көдлҗәлә. Тедн цугтан Летуһа Борисиг күндлдг бәәсмн. Яһад гихлә дамшлтта зәңгч болсн деерән йир шогч, инәдтә йовдлын тускар келхдән дурта күн бәәсмн. Сул цагтан даңгин шатр нааддмн. Би Борис Санджиевичлә кесг дәкҗ наадлав. Наадна йовудт мел шоглад бәәдг биләвидн.
Летуһа Борис хальмг улсла хамдан бичкндән Сиврүр туугдад дала зовлң үзсн күн мөн. Бәәҗ-бәәҗәһәд энүнә тускар маднд бас келҗ өгдмн. Терүнә келсәр, Сиврүр ирн экнь күндәр гемтәд, сәәһән хәәсмн. Тиигәд бичкн Борис наадк ахнр-дүүнртәһән өнчрсмн. Зуг элгн-садна күчәр әмд үлдҗ.
Хальмгуд нег үлү тууврин түрүн сармудт йир икәр өлсдг бәәҗ. Летуһа Борисин келсәр, нег дәкҗ үвлин кемлә колхозин мөрнә хашан алднд бүүрһәд үксн дааһн кевтҗ. Хальмгуд байрлад, тер махнас идхәр утх-шөвгән авлдад үксн мөрн тал адһсмн. Өөрдхлә комендант довтлҗ ирәд, хальмгудыг маляһар цокад, көөһәд, үксн дааһниг шатачксмн. Ямаран хар саната күн бәәсмн, – гиҗ Борис Санджиевич һашута келврән төгсәлә.
Келхд, би эврәннь «Келҗ өг, комендант!» гидг шүлгтән Борис Санджиевичин уудьврта келвриг оруллав.
Летуһа Борис «Хальмг үнн» газетд хөрн һар җилдән көдлсмн. Цуг чидлән, билгән болн дуран төрскн газетдән нерәдсн болдг. Борис Санджиевич ода мадн дунд уга болсн бийнь бичсн билгтә материалмуднь үлдсмн, терүнә туск санл мана зүркнд үлдхмн.

ШААКУН Василий