«Экнь байрлх»

25-03-2021, 17:23 | Таңһчин зәңгс » Сойл

Хальмгин нертә журналист Наран Илишкинә «Человек, будь человечен!» гидг дегтрт Советск Союзин Герой Баатр Басановин келвр барлата. Эндр эн келвриг хальмг келнд орчулад, тана оньгт тусхаҗанавидн.

Нег дәкҗ нанд полкин штабд цергә бәрмт бичг күргтхә гисн даалһвр өглә. Би тиигхд ахлгч (старшина), ротын парторг биләв. Нанла хамдан дөрвн салдс йовв. «Керг ик дааврта», – гиҗ намаг саглулсмн.
Бидн бәрмт бичгиг төмр яршгт тәвәд, терүг далуч савд (рюкзак) дүрвидн. Дарунь ө-шуһу модна цувг хаалһар йоввидн. Үкр сарин чилгч билә, көл дормдн – цаста бальчг. Һолур һарвидн, тенд нәәхлҗәсн тагт (шаткий мост) үзвидн. Салдсмудт иигҗ келүв:
– Көвүд, бичә адһтн! Болһатн! Тагт мөстә, хальтрҗ одвзат.
Бидн талдан көвәд күрхәр тагт деер һарвидн. Генткн мини нег салдс хальтрад, далуч саван уснд унһав. Бийнь көл деерән зогсҗ чадв, талдан көвәд күрв. Би икәр үүмүв, киитн көлсн һарв. «Ода штабд яһҗ ирхмб? Тенд ю келхмб? Ичкевт!», – гиҗ би санув.
– Хувцан тәәл! Бәрмт бичгиг олҗ ав! Ю кесән чи медҗәнчи? – гиҗ цергчд хәәкрүв.
Тер салдс йир баахн, бичкн нурһта билә. Чирәнь севгтә (веснушки). Көвүн уульхин алднд, юңгад гихлә мөстә уснд орх кергтә болҗана. Нам энүнә тускар ухалхла – даарнач.
«Ю кехмб? Салдс мини көвүн мет. Энүг йир харм болв. Тиигвчн бәрмт бичгиг киитн уснас һарһҗ авх кергтә. Нам үкснь деер, зуг цергә чинртә цаасиг һолд үлдәҗ болшго. Эн уйн көвүн юм кеҗ чадшго», – гиҗ би санув. Генткн би терүнәс иигҗ сурув:
– Нернчн кемб?
– Сережа, – гиҗ көвүн хәрү өгчкәд, деерк цергә хувцан (шинель) экләд тәәлв.
– Сергей, зогс! Хувцан өмс! Би эврән орнав. Чи төмр яршг татад һарһҗ авч чадшгоч, әмнәсн хаһцхич, – гиҗ келүв.
Би шулуһар хувцан тәәлн тагт деер һарув. Дарунь кииһән авчкад, уснд орув. Намаг хурц утхар юмн керчснлә әдл болв. Мини ки давхцв. Бәәсн чидлән хураһад, далуч савиг татад авад, көвә деер һарув. Салдсмуд намаг һар деерән бәрәд, цогц-махмудым шулуһар спиртар арчад, хувцим өмскв.
– Гү! – гиҗ нег медәтә салдс нанд хәәкрв. – Әмд үлдхәр бәәхлә, ахлгч, гү! Өмәрән гүүвүв, дәкәд хәрү ирүв. Салдсмуд шулуһар йовҗ йовла. Би болхла, цааран-нааран гүүһәд бәәвүв. Икәр цуцрув. Көлрәд бәәвүв. Гүүҗ-гүүҗ, арһул йовув.
– Амрснчн болҗана. Ода дәкн гү! – гиҗ медәтә салдс келв. – Ахлгч, гү! Көрәд үкхич!
Тегәд би салдсмудла хамдан штабд күрүв. Намаг тер дарунь гилтә санротд күргәд, тенд сәәнәр спиртар арчв.
Юмн болсн уга. Царцсн угав. Цергә чинртә бәрмт бичгиг мөстә уснас татҗ авад, әрүнәр хадһлад, авч ирсн учрар намаг «Цергә ач-тусин төләд» гидг медаляр ачлв.
Тер цагиг тодлхла, седклм сарултна. Сән керг күцәсндән бахтнав. Уйн көвүг мөстә һолд орулсн угав, эн әмд үлдв. Кен медҗәнә, экдән байр үүдәҗ, дәәнәс әмд ирсн чигн болх.

Орчулснь БОСХМҖИН Валентина

Видео