«Финн … болн теегин иньг хальмг»

29-04-2021, 15:09 | Таңһчин зәңгс » Сойл

Пушкинә шүлгт мөңкрүлгдсн хойр келн-әмтнә театрмуд 2021-ч җилин мөрн сарин хаврин сәәхн өдрмүдлә харһҗ, үүдәгч залһлдаһан батлв. А.С.Пушкин ямаран цецн шүлгч бәәсинь цаг болһн илт кевәр үзүләд бәәнә. Шүлг төрсн цагт Әрәсән ар болн өмн үзгт бәәдг хойр келн-әмтнә элчнр иигәд нүүрцҗ харһх гиҗ күн санҗасн уга болх. Цагнь ирәд, эн олн келн-әмтнә Әрәсән темдг болсн үгмүд Москвад дүңгәҗ бәәх алдр орс шүлгчин бумб деер бичгдҗ, нааран ирсн әмтнә зүрк бульглулв.

Карелин келн-улсин театр Хальмгт гастрольд ирв. Финно-угорск келн-әмтнә тохмд ордг карелмүдин билг-эрдмлә хальмг хәләһәчнр һурвн хонгтан таньлдв. Хәләһәчнрин оньгт әдл биш янзар тәвгдсн һурвн наад авч ирснь, эднә эрдмлә өөрхн таньлдхд туслв. Театрин һардач Әрәсән сойлын ачта көдләч Ирина Шумская Хальмгт йир бүләнәр тосч авснднь ханлтан өргв.
Эн келн-улсин театрин репертуарт тавн келәр тәвгдсн наадд бәәнә. Олн келн-улсин эрдмиг делгрүлсн деерән театр өдгә цага җисәнә йовудт зөргтә кевәр орлцҗ йовна. «Ик гастрольмуд» федеральн ик төсвин кемҗәнд коллектив җил болһн Әрәсән нег һазрт күрч нааддан үзүлнә. Ярославль, Йошкар-Ола, Сыктывкар, Ижевск, Тюмень, Уулын Алтай болн нань чигн һазрин театральн тәәз деер карельск артистнр нааддан үзүлв. Петрозаводскин театр өөр хоша бәәдг прибалтийск нутгудын театральн җирһлд орлцна. Һазадын орна норвежск, финск, немш театрмудла нөкцҗ үүлднә. Тегәд эднә үүлдврт орс классическ болн өдгә цага һазадын орна театральн билг-эрдмин олн зүсн янз сәәхн ниилҗ, эднә үүлдврт зөвәр өвәрц бәәдл тогтана. Терүгинь Элстин хәләһәчнр үзҗ медв. Скандинавск орн-нутгудын драматургчнрин нааддыг чигн театр тәәз деерән тәвнә. Җил болһн гастрольмударн сольлцна.
«Голомяное пламя» гидг наадна тускар режиссер А. Дежонов келҗ өгв. Олн халхта үүлдвриг болн олн цагин йовудт учрсн тоотыг үзүлҗәх ик романа үүлдвриг нег наадна кемҗәнд яһҗ багтаҗ болснь әмтиг өврүлв. «Мана хәләһәчнр чигн өврнә. Түүрвәч, бичәч Дмитрий Новиков чигн бүкл ик романа үүлдвриг иигҗ театрин тәәз деер үзүлҗ болснднь өврмҗтә бәәв», - гиҗ Андрей Дежонов барин көдләчнрлә болсн конференцин йовудт келснь тодлгдв.
«Голомяное пламя» гидг түрүн наадынь хәләчкәд, Элстд бәәдг, театрт ик дурта күүкд күн Манҗин Жанна наадна һол төрт оньган өгәд, литературн улнь йир сән гиҗ темдглв. Җирһлин йовудт күн ямаран чигн йовдлла харһна, кесг улсин үлмәд орна, эс гиҗ бийнь талдан улсиг эврә үлмәдән орулна. «Би яһҗ бәәнә, чикәр бәәнәв аль угай?» - гиҗ ухалх цаг бас ирнә. Наадна һол дүр наачах Григорий насна дундурт ирсн, гергнәсн салсн, дәкн нег күүктә бәәсн, тернь талдан залу дахсна хөөн иим олн тоолвр Григорийд орна. Артист А. Белов эн дүриг иткмҗтәһәр наадв. Артистын келсәр, эннь профессиональн үүлдвртнь түрүн иим ик дүр болҗана.
Күүнә җирһлиг, заң-авциг сәәнәр үзүлхд эннь зөвәр күнд, болв йир соньн. Хальмгин тәәз деер чигн Алексей Белов ик иткмҗтәһәр наадв. Цаһан теңгсин көвәһәр бәәдг әмтнә амр биш җирһлиг үзүлсн наадна сценическ кеерүлнь, авъясмудынь үзүлгч көгҗмнь болн наадна пластическ шиидврнь йир өөдән кемҗәнд үзүлгдсинь Жанна онц темдглв.
Хальмгт ирсн театрин тууҗнь 1932-ч җилд эклсмн. Театрин артистнрин ик зунь карелмүд, финнмүд, ингерманландцнр бәәсмн. США-һас, Канадас, Финляндяс ирсн эмигрантнр чигн тиигхд театрт наадҗ йовсмн. Театриг бүрдәсн улс - түрүн һардач Кууна Севандер, художествен һардач болн режиссер Рагнар Нюстрем бәәсмн. Карелия Республикин уул келн-улсин билг-эрдмиг делгрүлх күслтәһәр театр үүлдҗ йовсмн. Тиигәд эднә үүлдврт орс классическ театрин болн келн-улсин эрдмин өвәрц тоот ниилҗ, соньн олн наадд болн төсвс төрсмн, цааранднь чигн делгрлт авад бәәнә.
Гиичнрин хойрдгч наадн – «Дом окнами в поле» гидг А. Вампиловин наадыг режиссер Снежана Савельева тәвсмн. Наадн вепск келәр тәвгдв. Эн театрт көдлҗәх артистк эн келн күн болҗана. Эврә келн-улсин тууҗар, сойлар эн икәр соньмсна. Вепск келәр наад тәвхмн гиҗ седвәр татад иим соньн наадн үүдснә тускар театрин һардач И. Шумская күүндврин йовудт темдглв.
«Йириндән мана театрт билгтә олн баһчуд көдлжәнә, - гиҗ Ирина Романовна келнә. - Эдн седвәртә болн шулун-шудрмг улс. Эднә седвәриг дөңнәд, күчн-чидлинь кергтә хаалһар залхла, соньн олн наадн болн төсв үүлднә. Иигәд баһ наста артистнрин седвәрәр концертин көтлвр белдгдв. Байрин өдрмүдлә эдн концерт белдҗ үзүлнә.
Бийснь иигәд соньн җирһләр бәәнә, олн хәләһәчнрт сергмҗ үүдәнә. Санкт-Петербургд, Петрозаводскд болн нань чигн балһсдт ирлцнгү сурһуль төгсәсн баһчуд театрт көдлҗәнә».
Келхәс, Карелин театр нарт-делкән фестиваль бүрдәнә. «Лифт Карелии. Молодой театр» гиҗ нерәдгдсн фестиваль дөрвн җилд нег дәкҗ кегдҗ, олн театрмудыг хурана.
«Кадриль» гидг наадар гастрольн үүлдврән театр төгсәв. Режиссер Вячеслав Поляков наадна тускар келхләрн, сүл цагт әмтнә җирһлд учрҗах заагрлһн, көдлмш хәәһәд, сурһуль сурад, эс гиҗ талдан нег учрар әмтн өсәд-боссн һазрасн хольҗдгинь, күүнә һазрт бәәршдгинь темдглв. Эннь ода йирин йовдл болҗана. Танад чигн тиим йовдлмуд бәәх бәәдлтә гиҗ В. Поляков келснь үнн. Наадн элстихнд таасгдв.
Басңга Баатрин нертә Келн-улсин театрин һардач Галина Шураева гастрольмудыг ашлад, «Ик гастрольмуд» гидг ик төсвин чинриг темдглв. Терүнә дөңгәр театрмуд цуг Әрәсәһәр йовҗ, олн һазрин театрин үүлдврлә өөрхн таньлдҗ, талдан һазрин әмтнд билг-эрдмән үзүлх таал учрв. Орн-нутгин театральн җирһлд зөвтә орман эзлҗәх Карельск Келн-улсин театрин билг-эрдмлә Хальмгин хәләһәчнр таньлдв. Басңга Баатрин нертә Келн-улсин театр мөчн сард Карелин һазрт одад, эврә нааддан үзүлхмн. Эн театрла бидн урднь чигн харһҗ йовлавидн. Ода эднә билг-эрдмиг эврә театрин тәәз деер үзснь соньн болв. Иигәд үүдәгч залһлдан цаарандан делгрәд йовна.
ҖИРҺЛИН Кермн
«Финн … болн теегин иньг хальмг»

Видео