Дала Ламин гегән түрүн болҗ баралхлһнд

09-04-2021, 17:40 | Таңһчин зәңгс » Бурхн-шаҗна төрәр

1991-ч җилд Хальмг Таңһчур Дала Лам ирхмн гисн зәңг тарла. Күндтә Багш ирх гисн зәңг ик байр үүдәҗ, эн йовдлыг әмтн күләв. Ик Багш ирхин өмн Энткгәс күндтә гиичнр – ламнр ирв. Тедниг США-д бәәсн хальмг Үрвҗин Дава дахулҗ ирсн билә. Төвдин ламнриг, теднә хувцинь тиигхд әмтн түрүн болҗ үзсмн. Ирсн гиичнр чигн икәр соньмсҗ һазрин бәәдллә, әмтнлә таньлдсмн.

Күндтә гиичнр Хальмгт хойр хонгт бәәсмн. Хальмг Таңһчин Деед Советд одад, күүндвр тогтаһад, хурлд болсн мөргүлд гиичнр орлцв. Элстин ке-сәәхн тоотла таньлдв. СССР-ин номин Академин олна номин Хальмг Институтд номтнрла болсн харһлтд үүлдәчнр болн журналистнр орлцв.
Эн ончта йовдлын тускар Хальмгин барт тодрхаhар бичгдсн билә.
Күндтә гиичнр дунд Дала Ламин гегәнә ахнь Тубден Норбу ирсмн. Гиичлә күүндх саам тиигхд учрла. Цаг давад, терүнлә хамдан ирсн ламнрин нерд мартгдсмн.
Тубден Норбу тедн дунд өндр нурһарн, серглң бәәдләрн йилһрҗәсмн. Дала Ламин ахинь үзнә гисн басл чинртә йовдл болв. Бичкндк цагтан мана аавнр-ээҗнр зальврсн кемд Дала Ламин нернд мөргдг бәәснь тодлгдна. Дегд холд, нам санхнь, туульд мет тер әрүн дүр бәәсн болҗ медгддг. Өсәд, сурһульд орад, кезәнә цагт Дала Ламин гегәнд хальмг гелңгүд болн эгл улс күрхәр зүткҗәсинь тууҗин дегтрмүдәс медҗ аввидн. Шаҗна номин чинринь медҗ авсн кедү күн Зууһин Алтн Дееврүр йовдг бәәснә тускар тууль соңссн мет умшҗ, ах наста улсин келснәс тодлҗ йовлавидн. Маднас тернь дегәд холд бәәх, маднла харһшго юмн болҗ медгддг билә. Тегәд өөрән әмд-менд төвд гелңгүд, хувргуд үзсн, Дала Ламин гегәнә ахла күүндснь зүүднд орсн йовдлла әдл болсмн.
Тиигхд түрүн болҗ Дала Ламин намтрас зәрминь медҗ авсан тодлнав. 13-ч Дала Лам бурхн болсна хөөн Зууһин Алтн Дееврин һол зурхач әәлдхл кесн болдг. Альд 14-ч Дала лам хәәхин тускар тер зәрлг болҗ. Көк нуурин өөр Амдо бәәрнд тавта көвүн бәәхинь заасмн. Дала Ламин гегән түрүн болҗ баралхлһнд
Тубден Норбун келсәр, эднә өрк-бүлд тавн көвүн болн хойр күүкн бәәсмн. Эк-эцкнь тәрәнә һазрт көдлҗәсмн. Дала Лам болхла эднә тавдгч үрнь мөн.
Шаҗна йосар шинҗллт кеһәд, ик цолта ламнр цуг темдгүдинь тоод авад, Дала ламин хүвлһиг шүүhǝд батлсн болдг.
Тубден Норбу бийнь бас лам бәәсмн. Бичкнәсн авн хурлд ном дасад, 27 нас күртлән шаҗна сурһалин ард йовсмн. 1949-ч җилд Китдин церг төвдин һазриг эзлсмн. 1951-ч җилд Норбу Энткгин һазрур һарсмн. Тендәсн Америкд одад олн җилдǝн тенд көдлсмн. Мадн күүндвр кеҗәсн цагла Тензин Норбу Японя хотл балһсн Токиод Дала Ламин зааврар көдлҗәсмн.
Америкд Бурхн Багшин ном тархалһар ик көдлмш кегдҗәхин тускар үг һарад, тер 1991-ч җилд Дала Ламин гегән Америкд номин цәәлһвр өгч йовсмн. 1989-ч җилд Эвин төлә Нобелевск мөрән лауреат болсн Дала Ламин гегәнә тоомсрнь делкәд йир икәр өссн цаг бәәсмн.
Цагин гүүдл иим болна. 30 җил хооран бас мөрн сард болсн ик чинртә йовдл мана уханд орҗ, 1991-ч җилд Дала Лам Хальмгт ирхин өмн ик күндтә гиичин зәңгчнр болҗ, шаҗна Ик Багшин хаалһинь секҗ ирсн түрүн төвд ламнр болн теднлә хамдан таңһчд ирсн Дала Ламин гегәнә ах Тубден Норбун тускар бичвидн.
УШКАНА Сувсн

Видео