Давсн җилд таңһчин ору икдв

30-05-2024, 16:43 | Экономика, Таңһчин зәңгс, Зіњг

Урҗ өдр Хальмг Таңһчин залврин сүүрин бәәрнд 2023 җилд таңһчин хазна күцәлһнә ашлврт нерәдгдсн ил соңсхвр болв. Хальмг Таңһчин залврин Ахлачин негдгч дарук–таңһчин хазна министр Шурһчин Очр тооцаһан өгч, нидн таңһчин хазна оруһин болн һаруһин әңгүд ямр кевәр күцәгдсиг, ямаран керг-үүлдврмүдт кедү мөңгн һарһгдсиг, таңһчин шаңһа өрнә кемҗә баһруллһнд кедү мөңгн һарһгдсиг тодрхаһар келҗ өгв. Хальмг Таңһчин Улсин Хуралын (Парламентин) депутатнр, күцәгч йосна болн муниципальн бүрдәцсин, олна ниицәсин элчнр ил соңсхврт орлцв. Сүүриг «Калмыкия» таңһчин зәңгллһнә агентствин һардач Марила Хоңһр һардҗ давулв.
Хамгин түрүнд нидн таңһчин хазна оруһин әңг ямр кевәр бүрдәгдснә тускар Шурһчин Очр зәңглв. Тиигәд, давсн җилд 2022 җиллә дүңцүлхлә, таңһчин хазна оруһин әңг 31 процентд өсч, түрүн болҗ 15 җува арслңгас давҗ һарв. Алвна ору 32 процентд өсәд, 14719,1 сай арслң болв. Хальмг Таңһчин социальн-экономическ делгрлтин онц көтлвр күцәгдснә ашт арһлачнриг дөңнлһнә керг-үүлдврмүд күцәмҗтә болв. Тиигәд, сүл дөрвн җилин эргцд 2000 көдлмшч орм бүрдәгдв. Арһлачнриг дөңнснә ашт давсн җилд баһ бизнесин халхар үүлдҗәдг бүрдәцсин то 70 процентд өсв. Сүл кесн то-дигәр, теднә то 20226 тогтана. Эн җил 900 шин көдлмшч орм бүрдәгдх зөвтә, гиҗ зуралгдҗана. Давсн җилд таңһчд мөңг оруллһна халхар 150 төсв күцәгдв, терүнд 6 җува арслң олзлгдв. Таңһчин хазна оруһин әңг икдснә ашт шаңһа өрнә кемҗән 21 процентд баһрв. Шаңһа хазнас мана таңһчд 534 сай арслң йилһгдсн билә, тернь шаңһа өр даңцалһнд һарв, тегәд нидн таңһчин шаңһа өрн 7830,7 сай арслң тогтав. Бас тер мет 2023 җилин чилгчәр коммерческ кредитын өрн хойр холванд баһрв.
Дааврта һардачин темдглсәр, таңһчин хазна һаруһин әңг авъяст тохрсар социальн чинртә болна. Тиигәд, һаруһин әңгин ик зунь социальн төрмүд хаһллһнд олзлгдна. Нурһлҗ эннь сурһуль-эрдмин, эрүл-менд харлһна, олн үртә өрк-бүлмүдиг дөңнлһнә, сойлын болн нань чигн төрмүд болна. Сурһуль-эрдмин халхд йилһдг мөңгнә кемҗәһәрн мана таңһч Әрәсән Өмн үзгин субъектс дунд нүүрлгч орм эзлнә. Ода деерән мана таңһчд 24 дунд сурһульд ясвр кегдсн бәәнә, эн җил дәкәд 6 сурһульд ясврин көдлмш күцәгдҗәнә. Келн-улсин төсвсин керг-үүлдврмүд күцәлһнд баһ биш мөңгн һарһгдҗахин тускар министр бас онц келв. Тиигәд, «Эрүл-менд харлһн» гидг келн-улсин төсвин медлд эмнлһст ясвр кегдҗәнә, Городовиковск балһснд шин поликлиник тосхгдв, Приютное селәнд бас шин эмнлһнә тосхлт эклсн бәәнә, Үстин района эмнлһнд бат ясвр кегдв, Хальмг ик сурһульд секгдсн эмнлһнә дацңд баһчуд сурчана, эмнлһсин төлә кергслмүд хулдҗ авгдҗана. «Спорт – җирһлин кемҗән» гидг келн-улсин төсвәр Элстд өдгә цага ФОК тосхгдҗана. «Сойл» гидг төсвин керг-үүлдврмүдт нидн 209 сай арслң һарһгдв, эннь 2022 җиллә дүңцүлхлә, хойр холванд ик болна. Эн төсвлә ирлцҗ, Элстд сойл делгрүллһнә төв тосхгдҗана, Баһ Дөрвд селәнд бичкдүдин үүдәлтин сурһульд бас сән таал тогтагдв, Садовое селәнд өдгә цага дегтрин саң секгдв. Хуучн болн нурад унҗадг гермүдәс әмтиг нүүлһҗ авлһна, балһснд сән кец-таал тогталһна, эргндк йиртмҗин бәәдл ясруллһна халхар бас аһу ик көдлмш күцәгдҗәнә, гиҗ Очр Санджеевич келв.
2023 җилд таңһчин хазна оруһин болн һаруһин әңгүд күцәлһнә тускар тодрха тооца кегдснә дару сүүрт орлцачнр олн сурвр өгч, селәнә һазр делгрүллһнә, эрүл-менд харлһна бүрдәцсин ул батруллһна, һазр көдәрлһнлә ноолда келһнә туст ямаран керг-үүлдврмүд күцәгдҗәхин тускар соньмсв. Хальмг Таңһчин Улсин Хуралын депутатнр Аюша Гилән, Хаалһин Очр, Эрнҗәнә Петр, таңһчин профсоюзмудын һардачнр Коокун Антонина болн Александр Шеметов, таңһчин Олна палатын гешүд Наталья Зинченко, Ланцына Майя дунд шишлң сурһуль-эрдмин бүрдәцс дөңнлһнә, бичкдүдин амрлһна лагерьмүдт сән таал тогталһна, фермермүдиг дөңнлһнә, олн үртә өрк-бүлмүдин социальн теткврин, эмнлһсин кергсл шинрүллһнә төрмүд босхв.
Хальмг Таңһчин Олна палатын ахлач Мучан Батыр ил соңсхвриг ашлҗ, иим харһлтс туста болҗахиг темдглв. «Таңһчин Улсин Хурал болн залвр нөкцҗ үүлдәд, кеҗ-күцәсн көдлмшин аш диглҗ, олн-әмтнә ухан-тоолврар соньмсч, цааранднь күцәх керг-үүлдврмүдин зура батлҗ үүлдҗәхнь таңһчин делгрлтд туслҗахнь маһд уга. Мана орн-нутгин туст хаслһна керг-үүлдврмүд күцәгдҗәдг бийнь таңһчин экономик делгрҗәнә, олз-орун кемҗән икдҗәнә, арһлачнрин то өсчәнә, шин тосхлтс эдлврт орулгдҗана. Әрәсән Президентин шиидврәс иштә өрк-бүлин Җил мана орн-нутгт зарлгдв, тегәд нилхд төрлһиг урмдуллһна, олн үртә эк-эцкнриг дөңнлһнә керг-үүлдврмүд батлгдҗахнь бас байрта. Таңһчин хазниг күцәлһнә төрәр болдг ил соңсхврт орлцачнрин то җил ирвәс өсчәхнь эн керг-үүлдвр чинртә болҗахиг иткүлҗәнә», – гиҗ Батыр Иванович темдглв.

ДООҖАН Наталья

Видео