Í. Ïàëüìîâèí íåðò³ Êåëí-óëñèí ìóçåéä äàðàíè º³³õ¢ë øèäð ñåêãäâ. Òåðíü éèðèí º³³õ¢ë áèø. Õàëüìã óëñèí çóðà÷ Öåáåê Àäó÷èåâèã ä´œíõ ñåêäëò³º³ð çóðà÷íð ýâð³ííü
¢¢ä³âðì¢ä³í ýí º³³õ¢ëä ò³âš ¢ç¢ëš³í³. Ìóçåéèí äèðåêòîðèí äàðóê Èðèíà Íîâîìëèíîâà º³³õ¢ëèã ñåêš³º³ä, çóðà÷ Öåáåê Àäó÷èåâèí ¢¢ä³âðì¢äèí òóñêàð êåëâ. ÑÑÑÐ-èí çóðà÷íðèí Íèèö³í³ ãåø¢í, ²ð³ñ³í çóðà÷íðèí ¢¢ä³ã÷ Íèèö³í³ ãåø¢í, çóðà÷íðèí Íàðò-äåëê³í Ôåäåðàöèí ãåø¢í áîëšàõ Öåáåê Àäó÷èåâ ä¢ðñë¢ëëºí³ ýðäìä èê ò³âö³í îðóëñí èê áèëãò³ áîëí ´â³ðö ýðäìò³ çóðà÷ áîëšàíà.

Õàëüìã óëñèí ø¢ëã÷ Ê´ãëòèí Äàâàí 95 šèëèí ´´íä íåð³äñí êåðã-¢¢ëäâðì¢ä òàœº÷ä áîëí õîòë áàëºñíä ´ðã³ð êåãäš³í³. Ñîöèàëèñòè÷åñê Ê¢÷-ê´ëñí³ Ãåðîé, Ãîñóäàðñòâåíí ì´ð³ñèí ëàóðåàò Ê´ãëòèí Äàâàí íåðèã Ýëñò áàëºñíà 17-÷ òîéãòà äóíäûí øêîë 碢í³. Ýí øêîëä Õàëüìãèí íåðò³ áè÷³÷ ºàðñí ´äðë³ èðëö¢ëš ñàíëûí ñàìáð ñåêãäâ. Áàéðèí á³³äëä áîëñí ýí êåðã-¢¢ëäâðò øêîëûí áàãøíð, ñóðºóëü÷íð, öóã ê´äë³÷íð èê áàéðòàºàð îðëöâ.

Ýíäð - ²ð³ñ³í ñîéëûí ê´äë³÷èí ¥äð. Ìàíà òàœº÷ä ýí áàéðèí ´ìí ´ðãíä ÐÊ-í ñîéëûí áîëí òóðèçìèí ìèíèñòåðñòâèí êîëëåãèéèí ´ðãí ñ¢¢ð áîëâ. Ìèíèñòð Õð Ýëüáèêîâ ýí¢ã í¢ð ¢ã³ð ñåêâ. ÐÊ-í ïðàâèòåëüñòâèí Àõëà÷èí äàðóê Áîîâà Áàäìàåâ ñîéëûí
ê´äë³÷íðò á¢ë³í ¢ã³í êåë³ä, ýäí³ ¢¢ëäâðèíü òåìäãëâ.

Ýí ´äðì¢äò òàœº÷ä ìàíà ãàçåòèí îí÷òà ´´íä íåð³äñí êåðã-¢¢ëäâðì¢ä öààðàíäàí äàâšàíà. Óðš ´äð áîëõëà áèäí ðàéîäàð á¢ðä³ãäõ "Õàëüìã ¢íí³" ¥äðì¢äèã öóãòàºàñíü
ò¢ð¢ëš Èê-Áóóðëà ðàéîíä ýêëâèäí. Äèãò³ ýíä ñîéëûí ê´äë³÷èí ¥äðò íåð³äãäñí "¡¢ä³ëòèí äåëê³" ãèñí óëñèí áèëãòíðèí ðàéîíà º³³õ¢ë ñåêãäñíü îëíà èê áàéðò õ¢âðâ. Òåã³ä ýí éîâäëëà çåðãëš ìàíà ãàçåòèí í³ð äàâóëãäñíü áàñë îðòà áîëâ ãèš ñàíõ êåðãò³.

Šèë áîëºí ìàðò ñàðèí 21-ä ø¢ëãë³í³ íàðò-äåëê³í ¥äð òåìäãëãäí³. Èèì éîâäëä íåð³äš, "Êàëìûêèÿ" òàœº÷èí 糜ãëëºí³ àãåíòñòâä Õàëüìã óëñèí ø¢ëã÷íð Âëàäèìèð Íóðîâëà áîëí Ãðèãîðèé Êóêàðåêàëà ïðåññ-êîíôåðåíö áîëâ.

Áàñœãà Áààòðèí íåðò³ Êåëí-óëñèí äðàìàòè÷åñê òåàòðò Ò´ðñê³í õàðñã÷ Àëäð ä³³í³ šèëì¢äò ³ìí³ñí õàºöñí àêòåðìóäûí áîëí òåàòðèí ê´äë³÷íðèí íåðä áè÷³ò³ ñàíëûí ñàìáð á³³í³. Ò´ðñêí ºàçð-óñíàííü ò´ë³ ³ì³í ³ðâëëãî ä³³ëäñí òåð áààòðìóäûã òåàòðèí êîëëåêòèâ äàœãèí òîäëíà. Áàéðèí áîëí ºàøóòà ñàíëûí ´äðì¢äë³ òåäí³ ñàíëä öåöã¢ä çàëš ò³âãäí³, íåðíü ñåð㳚 êåëãäí³.

²ð³ñ³í Ôåäåðàöä ñîéëûí ê´äë³÷íðèí ¥äð ìàðò ñàðèí 25-ä òåìäãëãäí³. Áèëã-ýðäìèã äåëãð¢ëëºí³ áîëí ³ìòíä àìðëºíà ñ³í òààë òîãòàëºíà, öóã ¢éèí ³ìòíä ýñòåòè÷åñê ñóðºìš ´ãëºí³ õàëõàð ¢¢ëäš³õ îëí óëñèí ýðäìèí áàéð 2007 šèëèí àâãóñò ñàðä ²ð³ñ³í Ôåäåðàöèí Ïðåçèäåíòèí øèøëœ ç³ðëã³ð áàòëš àâãäñìí. Èñêóññòâèí, ñîéëûí áîëí îëíà ¢¢ä³ëòèí êåñã õàëõàð á³³ñí áàéðèí ´äðì¢äèã íèèö¢ë³ä, íåã áàéð êåõ ñåäâ³ð òåð šèëèí õàâðàð ò´ðñí áîëäã. Òèèã³ä ñîéëûí ê´äë³÷íðèí ýí áàéð éîñíà õàëõàñ áàòëãäàä, öóã îðí-íóòãèí êåìš³íä êåãääã áîëâ.

Ò´ðñêí îðí-íóòãòàí áîëí íàðò-äåëê³ä íåðíü òóóðñí õàëüìã óëñèí ø¢ëã÷ Ê´ãëòèí Äàâàí 95 šèëèí ´´íä íåð³äãäñí êåðã-¢¢ëäâðì¢ä ñóðºóëü-ýðäìèí ó÷ðåæäåíüñàð äàââ. Áàº
Ä´ðâä ñåë³í³ "Õîœõ" áè÷êä¢äèí ñàäûí ꢢêä-ê´â¢ä ðàéîíà äåãòðèí ñàœä îäâ. Ìîºà ñàðèí 13-ä ø¢ëãë³í³ ¥äðë³ ýí êåðã-¢¢ëäâð áîëâ. Äåãòðèí ñàœãèí ê´äë³÷ Î.×óäèäîâà áè÷êä¢äèã òîñàä, ø¢ëã÷èí íàìòðèí òóñêàð êåëš ´ã³ä, ¢¢ä³ëòë³íü òàíüëäóëâ. Áè÷êä¢ä
Ê´ãëòèí Äàâàí äåãòðì¢ä ºàðòàí á³ð³ä, ø¢ëã÷èí òóñêàð êåñã ñóðâð ´ãâ. Òåð ìåò ñàœãèí óéí íàñòà óìøà÷íðèí ³œãèí ê´äë³÷ Â.Áàäìàåâà ø¢ëã÷èí ¢¢ä³âðì¢äèí º³³õ¢ë ¢ç¢ëâ.

1944 šèëèí ôåâðàëü ñàðëà Óêðàèíà ºàçðò íåìøèí ´ìí³ñ îëí ä³³÷íðèí õàíüä ä³³ëäš éîâñí Ê´ãëòèí Äàâàã õàëüìã ã躳ä, Óëàí Öåðã³ñ áóóëºñìí. Òåð õàâðàðíü Àëòàéñê êðàéä èð³ä, áèéä³í ç´â ê´äëìø îëš ÷àäëãî ò¢ðš éîâàä, ö´´êí ñàðä Áèéñê áàëºñíà çàâîäò îëí ç¢ñí ê´äëìø êåš³º³ä, íàìðòíü àâòîòåõíèêóìä öåðãèí áàãø áîëš ê´äëâ.
1945 šèëèí àïðåëü ñàðèí 19-ä Ê´ãëòèí Äàâàã ÍÊÂÄ á³ð³íä àââ. Ó÷ðíü: "ãåìò³ºèíü òóóëºõèí îðìä äååä éîñí öóã õàëüìãóäûã õàšºð í¢¢ëºâ ãèš ýí ê¢í êåëš³í³. ijê³ä áîëõëà, Ñòàëèíà íåðí äååð õàëüìã öåðã á¢ðä³òí ãèš áè÷ã áè÷³ä, îëûã ¢¢ì¢ëš³í³" ãèñí ìóóäõìš ÍÊÂÄ-ä îðš èðñí á³³š.

Ìàíà òàœº÷ä Ê´ãëòèí Äàâàí ò´ðš ºàðñíà 95 šèëèí ´´íèã ´ðã³ð òåìäãëš, îëí ç¢ñí êåðã-¢¢ëäâðì¢ä á¢ðä³ãäš³í³. Õàëüìã òåëå¢çë "Ìàíà Êóãóëüòèíîâ" ãèäã ò´ñâ ê¢ö³š³í³. Òàœº÷èí óëñ áèëãòèí ø¢ëã¢äèíü îëíä òàðõàš óìøõìí. "Êóãóëüòèíîâñêàÿ ëèðà" ãèäã
¢¢ä³ã÷ ìàðºàí çàðëãäâ. Õàëüìã ýñ ãèš îðñ êåë³ð Ò´ðñêí³ííü òóñê ø¢ëã³í èëã³ñí ê¢í ýí ìàðºàíä îðëöš ÷àäšàíà. Áàñœãà Áààòðèí íåðò³ Êåëí-óëñèí äðàìàòè÷åñê òåàòð
Ê´ãëòèí Äàâàí òóñê "ß ïîìíþ ïðîøëîå" ãèäã íààä ò³âñìí.