Хальмг теегән хәәрлҗ магтв

04-05-2024, 14:46 | Зіњг, Сойл

Кезәнә нег цагт күчтә гидг байнчн китд хан бәәҗ. Эң-зах уга һазрмуд, ке-сәәхн бәәшңгүд, алтар, үнтә чолуһар дүүрң авдрмуд эн болн нань чигн зөөрнь алвтднь то- тоомҗ уга болна. Нег дәкҗ хан ду дуулдг илвтә шовуна тускар соңсна. Экләд дуулсн саамд деерәс һазриг халулҗадг нарн чигн эн дуунд авлгдҗ, эргцән баһрулдг болна. Тегәд эн китд хан өвәрц шовуг эврә алвтдан авч ирхәр зарцнран олн һазрмудар йовулдгчн.
Теднь шовуг олҗ авад, хаана бәәшңд авч ирдг болна. Хан шовуна ду соңсхар өдр болһн өрүн эрт босдг болв. Зуг шовун ә-чимән уга, тагчг бәәв. Җиврән буулһад, нүднәснь нульмсн һарчахинь хаана зарцнр үзәд, эзндән медүлнә. Тиигхлә эн шовуг цуг нарт- делкәһәр авч йовад, альд дуулхинь медх кергтә, гиҗ цецн ухата нег көгшә хаанд селвг өгдг болна. Тиигәд йовад йовҗ, хаана зарцнр Әрәсән Өмн үзгин нег булңд у-өргн теегт гөрәсд гүүҗәхиг үзсн, халун шүрүн салькн үләҗәхиг, зурмна ә һарчахиг соңссн илвтә шовун тер дарунь экләд дуулдг болна. Эн кемд олн зүсн өңгтә бамб цецгүдәр бүркгдсн көк тег олна оньгт тусхагдна. Эннь шовуна төрскн һазр –усн болҗ һарв, тегәд эврә отг- әәмгәсн салад, зовад гейүрҗәхиг хан медәд, аштнь шовуг сулдхна.
Тедү мет кен-негнәннь төлә эврә төрскн нутгаснь өөрхн, үнтә һазр уга болдгиг медүлҗәдг ирлцңгү тууляр дамҗад, давсн амрлһна өдрт Октябрьск районд бамб цецгин Наадм өргмҗтәһәр эклв. Туульд келгдсәр, зөвәр цунцг, шүрүн салькта өдр чигн болсн бийнь ик царңгахн олар эврә нәәртән хурв. Селәнә сойлын Герин шидр, «Юность» спортын клубин бәәрнд, босхгдсн цаһан ишкә гермүд ик холас үзгдв, ке-сәәхнәр кеерүлгдсн тәәз деер һарсн эн района «Миңһн байр» бичкдүдин ансамблин артистнр хальмг би биилҗ, бамб цецгин наадм эклҗәхиг зарлв. Октябрьск района толһач Увшан Басң нүр үг келҗ, нег һазра улсан болн энд-тендәс ирсн олн гиичнрән халун зүркнәсн йөрәв. Олна байрин йовудт ончта нег йовдл учрсинь бас заах кергтә , гиҗ сангдна. Кесг җилин эргцд бииһин бичкдүдин ансамблиг һардҗ, кесг үй бичкдүдт би дасхч йовдг Флора Ким эн өдр «Октябрьск района күндтә иргн» гидг өөдән нер зүүснь цуглрсн әмтиг бас байрлулв. Басң Анатольевич нег һазра улсин нерн деерәс Флора Юновнаг йөрәһәд, шишлң темдг болн хаврин цецгүд бәрүлҗ өгв.
Улсин Хуралд (Парламентд) Хальмг Таңһчин Толһачин элч Манҗин Араш, эрүл-менд харлһна министерствин әңгин ахлач Шевнә Роман, таңһчин селәнә эдл-ахун министрин дарук Дорҗин Сергей, гер-бүүрин инспекцин һардач Явана Мингиян, «Калмыкия» РИА-н һардачин дарук Мучирән Виктор болн хам-хоша бәәдг Баһ-Дөрвдә, Сарпан райодын толһачнр Җекин Баатр Манҗин Басң хойр бас күндтә гиичнр болҗ, бәәрн улсиг йөрәҗ, олна нәәрт орлцсинь темдглхмн. Эдн дундас сәәхн хальмг келәр Араш Алексеевич цугтаһинь халучрхҗ йөрәсинь соңсхд басл ке болв гих кергтә.
Дигтә мөрн сарин чилгчәр мана орн-нутгт түргн дөңгин көдләчнрин сән Өдр темдглгдв. Энүнлә ирлцҗ, таңһчин Улсин Хуралын (Парламентин) депутат, Октябрьск района эмнлһнә ах эмч Элдән Виктор хамдан көдлҗәдг үүрмүдән эн байрла йөрәһәд, Орн-нутгин Хүүвин депутат Башанкан Бадмин сурврар олн җилин эргцд района түргн дөңгин цергллтд үнн-чик седклтәһәр көдлҗ, нег һазра улстан тусан күргҗәдг фельдшер Очра Викторияд Орн-нутгин Хүүвд эрүл-менд-харлһна төрәр үүлддг комитетин нерн деерәс Ханлтын бичг бәрүлҗ өгснь цуглрсн улст бас бахмҗта болв.
Эн район юуһарн ончта гихлә, мел энд тутрһчнр көдлҗ, эврә района бәәтхә, цуг таңһчин олз-оруһинь икдүлҗ йовхинь ода кен эс меднә. Ик Царңга тутрһин чинрнь чигн зөвәр сән болдг төләд энүг әмтн таасч хулдҗ авна биший… Тегәд минь эн һазрт эн өдр «РисФест» гидг өврмҗтә нег марһан бүрдәгдснь чигн орта болв яһв... Района олн халхин бүрдәцс энүнд орлцҗ, тутрһ олзлҗ, зүсн- зүүл хот белдсинь үзвидн. Энд тутрһин әрк, альмн дотр болһсн тутрһ, тутрһар кесн төгрг әмтәхн болн шарсн утулң кегдлмүд, тутрһта булсн махн эн болн нань чигн өвәрц хот-хол амсад чигн һарвидн. Туслң эн районд олар солңһс (корей) келн-улс бәәдгин учрар эн һәәхүлд буршта, һашун чигн кесг хот белдгдсн болв. Шишлң жюрин гешүдт Ик Царңга 1-ч тойгта дунд сурһулин, района газин ниицәнә болн «Айс» бичкдүдин садын көдләчнр белдсн хот шимтә болсн деерән өвәрц болҗ медгдв, тегәд эн бүрдәцсин коллективс чигн марһана ашар күндтә ормс эзлҗ, мөңгнә мөрәсәр ачлгдв.
Октябрьск районд «50 лет Октября» акционерн ниицәнд тутрһин тәрәнә һазрин аһунь хамгин ик болна, тегәд мел эн эдл-ахун тутрһчнр даңгин олна нүүрт һарч, җил болһн элвг урһц хураҗ авдгнь мел үнн юмн. Олн җилмүдин эргцд олзта-орутаһар көдлҗәдг эдл-ахуг чадмг, гүн медрлтә, олн дунд тоомср олсн Владимир Цыбулин һардҗахнь бахмҗта йовдл болҗ үнлгдҗәнә. Тегәд эн ниицәнә элчнр җил болһн ирлцңгү марһанд орлцдгнь басл орта, гиҗ сангдна.
Келхд, эн өдрин үдин алднд таңһчин селәнә эдл-ахун министр Тимур Гаваев бас Ик Царңд болсн нәәрт ирҗ орлцад, энд гиичлҗәсн райодын толһачнрла болн бәәрн селәнә эдл-ахусин һардачнрла харһҗ, өдр- бүрин төрмүдәр күүндв. Нег үлү энүг тутрһин эн җилә урһцин эндрк бәәдл соньмсулсн болв.
Деер келгдсн марһанла зерглҗ, бәәрн арһлачнр, һартан өөтә улс чигн эврә кегдлмүдән иигәрән авч ирҗ, соньн һәәхүлд орлцсинь бас темдглх кергтә. Тиигәд, Ик Царңга 1-ч тойгта дунд сурһулин хальмг келнә багш Ивана Светлана эднә ишкә герт орҗ ирсн гиичнрт нәрн шинҗ үзүлҗ, тодрха цәәлһвр өгчәв. Энүнлә хамдан көдлҗәдг Хулхачин Данара болн Короткова Виктория ахта цаасар бамб болн бадм цецгүд кеҗ һарһад, кен-негинь соньмсулв. Хам-хоша бәәдг Аһшас ирсн Елена бер шеемг утцар олн зүсн наадһас өлгҗ, нег үлү бичкдүдт байр-бахмҗ үүдәдгнь медгдв.
Ик Царңд болсн нәр дәкәд юуһарн өвәрц болв гихлә, Октябрьск района һардврин болн «Калмыкия» РИА-н седвәрәр «Хальмг үннә» болн района «Знамя Октября» газетмүдт эн җилин хойрдгч өрәлд бичгдсн умшачнр дунд урмдулгч лотерей давулгдснь олыг икәр соньмсулв, гиҗ келх кергтә. Сән авъяст тохрсар, туслң хальмг газетд «50 лет Октября» АО-н, района эмнлһнә болн сурһуль-эрдмин бүрдәцсин көдләчнр олар бичгдсинь заахмн. Района һардврин нилчәр шишлң саң бүрдәгдв, үнтә белгүд хулдҗ авгдв. Келхд, зәңгллһнә мана агентств бас эн районд бәәдг эврә умшачнран урмдулҗ, эврә белгүдән авч ирснь темдгтә болв.
Тиигәд, эн өдрин үдин хөөн болсн лотерейин ашар сән һара өдгә цага киитрүләчиг түүмр унтралһна бәәрн әңгд көдлҗәдг Самбан Айс шүүҗ авв, района эмнлһнә көдләч Ольга Курановад болхла, телеүзл күртв. Ик Царңга 1-ч тойгта дунд сурһулин дегтрин саңгин көдләч Виктория Короткова эн өдр гертксән шора сордг кегдләр байрлулсн болх, гиҗ сангдна. «Иим керг- үүлдвр давулгдснь района умшачнрт омг үүдәҗ, барт бичгдлһнә көдлмшиг шунмһадулсн болх, гиҗ санҗанав. Эн җил района һардвр онц зөвтә иргнмүдтән эврә мөңгәрн эн хойр газет бичүлҗ өгснь басл бахмҗта йовдл мөн», - гиҗ Октябрьск района толһачин дарук, хазна әңгин ахлач Нүдлчән Кема келснлә чигн зөвшәрхмн.
Эн өдр бичкдүд дунд бөк бәрлдәнә, саадгар халһна, шатрар, ишкә гермүд хоорнд чигн болн талдан марһас бас соньнар давв, мел энд олн хәләһәчнр цуглрҗ, эврәксән дөңнҗ, шуугад- ниргәд бәәснь асхн күртл гишң соңсгдад бәәв. Марһасин чилгчәр диилвр бәрсн улст шишлң дипломс болн мөңгнә мөрәс бәрүлҗ өггдв. Байрин керг-үүлдвриг селәнә сойлын Герт көдлҗәдг Белцкә Цаһан чадмгар һардҗ давулсинь бас темдглх кергтә, гиҗ сангдна.
Асхн шидр «Өөрднр» бииһин театр эврә билг-эрдмән үзүлҗ, бәәрн улсиг икәр байрлулв. Эдниг района нәәрт дуудсн РМО-н толһач Увшан Басңд, театрин артистнрт чигн концертин хөөн ик-баһ уга тәәз деер һарч, ханмҗта үгмүд келснь кен- негнәннь седкл байрар дүүргснь лавта. Йириндән чигн эн нәәрин йовудт мана седкүлчнрлә харһҗ күүндсн бәәрн улсин тоолврар, кесгәс нааран энд иим соньн нәр-наадн бүрдәгдәд уга болв. Района делгрлтин болн нег үлү бәәрн улсин тетклһ ясруллһна халхар аһу ик тәвцән орулҗадг эврә толһач Басң Анатольевичин хайгар цугтан гишң бүлән үгмүд келснь басл бахмҗта болв, гих кергтә. Эн өдрин асхарнь бәәрн баһчуд бас нәәрлв.
Тиигәд, хальмг теегән хәәрлий, тууҗ-сойлан тодлый, гисн нерәдлһтәһәр бүрдәгдсн олна нәр тиим өргмҗтә, байрта-бахта болснь кен-негнәннь чееҗинь девтәҗ, уудьвринь һарһснд йосндан иткнәч!..
Шагҗин Любовь
Зургудт: Ик Царңд болсн нәәрин кем
Түүрвәчин цоксн зургуд
Хальмг теегән хәәрлҗ магтвХальмг теегән хәәрлҗ магтв
Хальмг теегән хәәрлҗ магтв
Хальмг теегән хәәрлҗ магтв

Видео