Басњга Баатрин нерті Келн-улсин драматическ театрин коллектив шин љилин ґмн «Путь к истине. Миларепа» гидг наад белдљ тівсні тускар бидн бичлівидн. Хальмг театр шаљна тґрт оньган ґгід, Бурхн Багшин Алтн сўмин 15 љилин ґґнлі ирлцўлљ иим соньн наад тівсиг умшачнр сін медні.

Бурхн Багшин Алтн сўм тосхгдад эклљ ўўлдсн цагас авн 15 љил болв. Эн цагин дотр Хальмгин тґв хурл тањєчд біітхі, орн-нутгт, делкід темдгті болв. Шаљна, сойлын, сурєуль-эрдмин цутхлњ болљ нер єарв. Архитектурин ке-сііхн болн сўркі біідлірн цуг делкін імтні оньгиг авлљана.

1988-ч җилд Элстд бичкн мөргүлин гер секгдсмн. Тер цагас авн Бурхн Багшин шаҗн улм делгрәд, шаҗнла залһлдата мартгдсн кесг тоот дәкнәс сергәд, шаҗнд шүтдг олн-әмтнә ухан-седкл сольгдҗ йовна. Эн җил бидн Бурхн Багшин Алтн сүмин 15 җилин өөн темдглҗәнәвидн. Мана хурл Әрәсәд бәәтхә, Европд хамгин ке-сәәхн, хамгин ик хурл болҗана. Зуг Советин цагт Бурхн багшин, Шар шаҗна тускар меддг әмтнә тонь ховр бәәсмн. Мана өвкнр шаҗан ямаран чигн түрү-зүдү бәәдлд әрүнәр хадһлҗ йовсна тускар эн мини бичкн келвр мөн.

Хальмг теегт Советин йос тогталһнд болн келн-улсин автономь бүрдәлһнд зөвтә тәвцән орулсн улсин нерд таңһчин тууҗд орҗ, олн әмтнә санлд мөңкинд хадһлгдхнь лавта. Таңһчд олна болн государственн үүлдәчнр Бадма Гаряевич болн Адгэ Сангаджиевна Майоровихнә нерднь темдгтә. Олн улс ода чигн эдниг сәәнәр тодлна. Бадма Гаряевич Майоров – гражданск дәәнә, партин болн күч-көлснә ветеран (1900-1989), энүнә аваль Адгэ Сангаджиевна – партин болн күч-көлснә ветеран (1900-1990). Энҗл эдн төрҗ һарсна 120 җилин өөн күцв.

Удл уга цуг Хальмг Таңһчин тууҗд орсн бар сарин 28 өдр болхмн. Эн өдр угтҗ бидн мана ээҗ-аавнрин, эк-эцкнрин тодлвриг санлдан сергәнәвидн. Тер цага күн болһна тодлвриг мартҗ болшго гиҗ сангдна.

Далн долан җил хооран бар сарин 28-д цуг хальмг улсиг олна хортнд тоолад, төрскн һазраснь хол Сиврүр нүүлһсмн. Тер һашута цагин тускар бидн мана аав-ээҗнрин болн эк-эцкнрин тодлврмудас меднәвидн.

75 җилин туршарт хөн сарин 9-д Диилврин өдр болна. Эн өдрт мадн Төрскән харсгч Алдр дәәнә орлцачнриг йөрәнәвидн. Фронтд йовсн салдсмуд әмән әрвллго дәәлдҗ йовла. Тылд көдлҗәх күч-көлсчнр цугтан чидлән нөөлго көдлв. Дөрвн җилин туршарт эдн Диилврин өдриг өөрдхҗ йовсмн.
Тедн дунд мини элнцг наһц аав билә. Дорҗин Иван мини экин наһц аав болдмн. «Усна экн булг, күүнә экн наһцнр», гиҗ кезәнә келчксн хальмг үлгүр бәәнә. Эн күүнә җирһл нанд болн мини элгн-саднд оньдин үлгүр болдмн.

Эн җил Төрскән харсгч Алдр дәәнд диилвр бәрснә 75 җилин өөн зөрүләд Хальмг Таңһчин сурһулин болн номин министерств болн “Хальмг үнн” газетлә хамдан «Мөңгн бичүр» («Серебряное перо») гидг бичмр зокъялын марһан сурһульчнр дунд зарлгдсн билә. Эн марһанд 60 һар күүкд тер дәәнд орлцсн элгн-садна тускар, әмән өгсн бәәрн улсин тускар бичсн зокъялмудан илгәв. Тегәд олн келврәс хамгин сән, гүн учр-утхта зокъялмудыг бидн тогтсн авъясар мана газетд барлҗанавидн.

Цаєан Амн селінд чинрті йовдл болв. Энд хурлын шин ах багш ўўлдврін эклв. Бурхнд шўтдг района імтні сурврар болн Хальмгин шаљн ламин зааврар хурлд ах багш болљ гелњ Джинпа Гйатсо батлгдв. Байрта эн йовдлд района єардачнр, предприятьсин болн біієулєсин элчнр, медітнр, волонтермуд орлцв.

Эн марһаг «Әрәсән медицинск сестрасин ассоциац» гидг олна бүрдәц давулв. Пандемий учрснас иштә эн онлайн кевәр болв. Терүнд орлцачнр ду дуулҗахин видео илгәх зөвтә бәәсмн. Алдр Диилврин 75 җилин өөнд нерәдгдҗ эн җил марһанд дәәнә цагин дуд дуулх кергтә бәәсмн. Марһана ашар Александра Утикешевад лауреатын диплом бәрүлҗ өггдв.
Хамдан көдлҗәх үүрмүднь Александран тускар бүлән үг келҗ, эн еңсг сәәхн дуулна, олн зүсн марһанд шунмһаһар орлцна гиҗ темдглнә. Урднь эн «Мисс и мистер медицины» марһанд диилвр бәрсмн гиҗ үүрмүднь энүнә күцәмҗин тускар келнә. Төвин ах медсестра Динкин Ольга энүнд эн марһанд орлцх селвг өгсмн. «Мана төвин көдләч Цугәрәсән марһанд ончрснь ик байр-бахмҗ үүдәв. Александра еңсг сәәхн дуута, билгтә күүкд күн болна. Энүнәс даву марһанд орлцҗ диилвр бәрҗ йовтха», – гиҗ үүрмүднь дурдҗана.
Даван Наталья