П.Жемчуевин нертә таңһчин эмнлһнә көдләчнр цергә шишлң керг-үүлдврт орлцачнрин эмнлһнә болн эрүл-менд батруллһна кергт ик тәвцән орулҗана. Шав авсн цергчнр эмнлһнә әңгүдт өөдән чинртә эмнлһ авна, кергтә болхла эднд месллһ кенә болн реабилитацин керг-үүлдврмүд давулна. Цергә шишлң керг-үүлдвр эклснәс авн таңһчин эмнлһнә көдләчнр миңһн һар цергчд дөңгән күргв. Одахн Хальмг Таңһчин эрүл-менд харлһна министр Саран Булат болн «Дәәч» гидг цергә болн спортивн белдврин төвин әңгин һардач, ЭГС-ин депутат Чумуда Николай таңһчин эмнлһнә ах эмч Чумпинә Саглрла харһад, СВО-д орлцачнрт дөң күрглһнә төрәр күүндв.

Домг-үлгүр – хамгин эрт үйд үүдәгдсн амн үгин үүдәврин нег төрл. Күмн-әмтн делкә-йиртмҗлә ноолдсн керг-үүләс иш авч, терүгән ухан билгәрн, келәрн илрүлсн урн үүдәвр болна. Тегәд домг-үлгүр болхла аңхн эрт үйин күүнә урн ухани седкмҗәр йиртмҗин үзгдлин, ниит олна үзгдлин учриг тәәлн үзүлх, давҗ диилх гисн хамгин түрүн нәәлвр бәрсн соньн җигтә үүдәврин цогц гиҗ нерлгднә. Домг-үлгүр үүдәгдснь тер цагин күн, йиртмҗин юмиг болн ниит олна юмиг, үнн юмиг болн киисвр юмиг йилһн салһҗ, медх болсна эклц бәәсмн. Номт Оосорин Утнасн шинҗәнә болн хальмгин домгудыг хәрцүлҗ шинҗлсн билә.
Аңхн эрт цагт моңһл туурһтнд үзг-бичг үүдәгдәд уга бәәсәр, үүдәврмүд даң амн үгәр келгддг бәәсмн. Тер дунд домг болн домг-үлгүр чигн. Негнәсн негндән амар келәд залһҗ, ухандан хадһлҗ бәәсмн. Хөөннь үзг-бичгтә болад, һар бичмлд бичәд үлдәснь хадһлгдҗ ирсн бәәнә. Ном-бичг барлх болсн цагт, зәрм хуучна сурвлҗ бичгт болн судр бичгт домг-үлгүр хая-хая харһна. Амн үгәр келгдҗ ирснлә дүңцүлхлә, сурвлҗ бичгт темдглгдн үлдснь цөн бәәдг. Үлгүрлхд, «Моңһлын нууц товч», «Алтн товч», «Эрднин товч» мет сурвлҗ бичгүдт темдглгдҗ бәәсмн. Келхд, күүнә һарт бәәх һар бичгүдт чигн домг-үлгүр олдсн гидг. Тиим учрас һар бичгүдәр чигн олн дунд залһҗ ирсн бәәдл үзгднә.

Эн җилин урһц йир сән болв. Һаруд, багц йир сәәнәр урһв. Селәнә һарудт, багцд нәрхн цаһан өтд, эрвәкәс нань чигн олн зүсн һарудын хортд элвгҗәд бәәв. Тарвс, һу, хавг, боднцгин бүчрт өтд, хорхас элвгҗәд бәәв, хавстн деегүр цаһан эрвәкә элвгәр эргдг болв.

[b]Батхн альд болв чигн бәәнә. Мал бәәсн һазрт эдн йир олар хурна. Батхн болһн 10-12 өдр болад өндглнә. Эдн бузр һазрт өндгән хайна. Батхн 10-15 минут болһн хот иднә. Эдн хот йилһхш.

Одахн Хальмг Таңһчин залврин сүүрт селәдин делгрлтин шаңһа көтлврин аш диглгдҗ, 2020 җиләс авн терүнә йовудт ямаран төрмүд хаһлгдсна, ямаран керг-үүлдврмүд күцәгдснә тускар өргн күүндвр болв. Хальмг Таңһчин селәнә эдл-ахун министр Гаван Тимур хәләгдсн төрәр тооцаһан өгч, эн җил көтлврин йовудт кех-күцәх көдлмшин тускар хувалцв. Мана таңһчд бәәдг улсин 53 хүвнь селән һазрт әмдрҗәнә, тегәд эн шаңһа көтлвр эркн чинр зүүҗ, селәнәхнә җирһлин кец-таал ясруллһнд туслна гиҗ сүүрт келгдв.

Бурхн Багшин номд шүтдг таңһчин әмтнд така сарин 28 өдр ончта болв. Оюни герл заясн Бурхн Багшин үүлдврлә залһлдата һол нег байр эн өдр темдглгднә. 2500 җил хооран Гегәрлтин хаалһд орад, Бурхн Багш түрүн болҗ номан хәәрлсн өдр болҗана.

Шидр Элстин ончрсн 43 сурһульч Сочи балһснд амрад ирв. Эн йовлһиг Элст балһсна һардврин толһач Лиҗикә Алдр бүрдәсн болдг.

Хальмг Таңһчин Толһач Хаска Бату Әрәсән тосхлтын болн жилищн-коммунальн эдл-ахун министр Ирек Файзуллинлә харһв. Келн-улсин төсвс күцәлһнә, усар тетклһнә, инженерн сурвлҗна болн талдан төрмүдәр күүндвр болв.

Цергә шишлң керг-үүлдврин йовудт нег һазра мана дәәчнр Төрскән зөргтәһәр харсч йовна. Шидр «Буддист» дуудврта командирин тускар шаңһа телеүзләр зәңглсн билә.

Баһ Буурл селәнә дунд сурһулин хальмг келнә билгтә багш Хулхачин Басң Бурятин Улан Удэ балһснд һаха сард болх Цугәрәсән марһанд орлцхмн.