2004 җилин һаха сарин 1-д Ар Осетин Беслан балһсна 1-ч тойгта дунд сурһульд әәмшгтә йовдл учрад, дигтә хөрн җил болв. Тиигхд һурвн зун һар күн, тер тоод 186 бичкдүд, әмнәсн хаһцсн билә.

Шидр Элстд Хальмг Таңһчин Толһачин медлд үүлддг шалтгта улсин керг-төрин хүүвин дарани сүүр болв. Терүг Хальмг Таңһчин Улсин Хуралд (Парламентд) таңһчин Толһачин элч Манҗин Араш һардҗ давулв. Сүүрт таңһчин залврин Ахлачин дарук – таңһчин социальн делгрлтин, күч-көлснә болн көдлмшәр тетклһнә министр Өлзәтин Марина, күцәгч йосна болн эрмдгтә улсин олна бүрдәцсин элчнр орлцв. Хүүвин гешүд һурвн төр хәләв, эннь шалтгта бичкдүдиг асрҗадг өрк-бүлмүдиг дөңнлһнә туст социальн теткврин бүрдәцсин үүлдврин, «Сурһуль-эрдм» гидг келн-улсин төсвин медлд коррекционн сурһульмудын үүлдвр бүрдәлһнә, «Төрскән харсачнр» саңгин региональн әңг цергә шишлң керг-үүлдврт орлцачнрт дөң күрглһнә төрмүд болв.

Тәв һар җил хооран нүднә харань тату улсин төрмүдт олн-әмтн оньган тусхаҗ, эднд дөң-тусан күргхин төлә нарт-делкәд цаһан тайгин өдр темдглдг болв. Нүднә харань тату улсин Цугәрәсән ниицән эн өдриг 1987-ч җиләс авн темдглдг болад, гемтә-шалтгта улсин төрмүдт нерәдҗ олн зүсн керг-үүлдвр давулна. Мана таңһчд эн өдр угтҗ бас олн билг-эрдмин фестивальмуд, марһас давуллһн сән авъяст тохрв. Зуг ода эпидемиологическ бәәдләс иштә олн-әмтн орлцдг керг-үүлдврмүд давулгдҗахш. Болв тер бийнь эрмдгтә улсин төрмүд хаһллһнд ик оньг өггднә.
Цугәрәсән ниицәнә мана таңһчд үүлддг региональн әңгд ут тоодан тавн зу һар күн орна. Элст, Городовиковск болн Лагань балһсдт, Баһ Дөрвд селәнд КРО-н бәәрн әңгүд үүлднә. Мана таңһчд үүлддг региональн әңг нүднә харань тату улсин социальн харслтын, эднә реабилитацин, эднд сән таал тогталһна төрмүд хаһллһнд шунмһаһар орлцна. Тиигәд, эдн одахн коммерческ биш бүрдәцсин дунд болсн марһанд «Открытый мир» гидг төсв белдәд, мөрә шүүҗ авв. Эдн гемтә-шалтгта улс өдгә цага эв-арһс олзлдгиг дасч авхин төлә 422 миңһн арсңга субсидь авв.
– Таңһчин спортын болн баһчудын политикин министерств маднд төсв белдхд дөң-тусан күргснд ик ханлтан өргҗәнәвидн. Мөрән мөңгиг гемтә-шалтгта улсин төлә шишлң мобильн эв-арһс хулдҗ авлһнд, волонтермудыг сурһлһнд, шатрин-дөөвин марһа давуллһнд болн нань чигн кергт олзлхар зуралҗанавидн. Тер мет өдгә цага эв-арһс олзллһна халхар мастер-класс бүрдәгдхмн, үкр сарин 12-ас авн 19 күртл нүднә харань тату улсин төрмүдт нерәдсн видеоролик олна оньгт тусхагдхмн. Коммерческ биш бүрдәцст шаңһа дөң күргҗәхнь темдгтә, мана төсв таңһчин марһанд диилвр бәрснь маднд ик күцәмҗ болв, – гиҗ нүднә харань тату улсин Цугәрәсән ниицәнә КРО-н ахлачин нөкд Орусан Лидия келв.
Нүднә харань тату, сохр улст сән таал тогталһна төр чинртә болҗана. Мана хотл балһснд шишлң светоформуд углҗ тәвгдсн бәәнә, эмнлһнә бүрдәцст Брайлин үзг олзлҗ кабинетмүдин өөр шишлң темдгүд бәәнә. Болв иим гемтә-шалтгта улсин төлә олна көлгнд, олна һазрт сән таал тогталһна төр хаһлх кергтә гиҗ Лидия Эренценовна заав. Мана таңһчд нүднә харань тату улс нөкд болдг нохасиг олзлдгнь йир ховр. Зуг Лагань балһснд бәәдг Барана Герман нүднә харань тату улст дөң болдг нохата.
Хальмг Таңһчд үүлддг олна бүрдәц мөчн сард 90 җилин өөнән темдглв. Өөнд нерәдҗ хулһн сарин 20-д нүднә харань тату улс дунд шатрин болн дөөвин марһан, маңһдуртнь байрин хург болхмн. Темдглхәс, нүднә харань тату улсин ниицәнә гешүд эрмдгтә улс дунд болдг спартакиадт, билг-эрдмин фестивальд шунмһаһар орлцна. Шидр Абушан Дантес Ростов-на-Дону балһснд болсн «Цаһан тайг» фестивальд орлцад, Әрәсән Өмн үзгин округин девсңгин лауреат болв. Хальмг Таңһчин олн-әмтнә артист Шовгура Арслана сурһульч фестивалин гала-концертд орлцад, домбр цокад, хальмг айсарн жюрин гешүдин зүрк авлв. Келхд, эн марһаг олн җилдән нертә дууч Диана Гурцкая бүрдәҗ давулна.
Цаһан тайгин нарт-делкән Өдрин һол күслнь нүднә харань тату улсин зөв харслһн, эднә туст тесвртә болҗ дөң-тусан күрглһнд олна оньг тусхалһн мөн. Тегәд бидн иим улст килмҗән тусхаҗ, дөңгән күргҗ, төртнь орлцх зөвтәвидн.

ДАВАН Наталья
ЗУРГТ: Абушан Дантес болн
Орусан Лидия «Цаһан тайг»
фестивальд

Эн љил эрт серўн орад, нам єаха сард ўвл ирх гиљ сангдљала, яєад гихлі сґґєір зґвір киитн болад біів. Эн саамд Элстин тґвин болн микрорайодын гермўдт бичкдўд чигн, медітнр чигн дулан хувцан ґмслдід, сґґєір зузан хучаєан єарєљ авад унтљасмн.

Бидн кґлгн-кўчні тґрір дањгин бичнівидн. Яєад гихлі кґдлмшин хґґн, ўдин завсрла чигн гер талан кўрхд амр биш болна. Тиигчкід ода зірмснь тўгдг геміс саглад зогсалд ик автобус ирхинь кўліні, болв тедн чигн ода ик завсртаєар эс гиљ тґрўц ирхш.
Ўлгўрнь, Элстин ніімдгч микрорайон тал гўртм рынкас імтиг кўргдг ик кемљіті 1-ч тойгта автобус нам тґрўц йовдган уурв. Імтн болхла шишлњ тер автобусиг кўлієід, цугтан гер талан кўрдг біісмн

Эн җил «Әәмшг уга болн сән чинртә хаалһс» гидг келн-улсин төсвәр мана таңһчд 128,13 дуунад хаалһ ясхмн гиҗ зуралгдҗана. Тер тоод региональн чинртә 108,58 дуунад болн Элст балһсна 19,55 дуунад хаалһ ясхмн гиҗ Хальмг Таңһчин тосхлтын, көлгн-күчнә болн хаалһин эдл-ахун министрин дарук Ченкалин Евгений зәңглв.

Хальмгин Толһач Хаска Бату таңһчд шин көдлмшч ормс бүрдәлһн региона экономическ делгрлтин эркн чинртә төр болҗана гиҗ темдглв. Эн төр хаһлҗ, күч-көлснә рынкиг шин кадрмудар тетклһиг, предприять-бүрдәцслә, дунд шишлң болн деед сурһульмудла хамцу үүлдх кергтә гиҗ таңһчин Толһач правительствд даалһвр өгв. Тер мет баахн мергҗлтнриг белдхин төлә таңһчин даалһврар баһчудыг сурһульд йовуллһна төр хаһлх кергтәг даалһв.

Эн долан хонгт «Негдсн Әрәсә» партин региональн күцәгч комитетин депутатск төвин улд әмтиг көдлмшәр тетклһнә заканд сольвр оруллһна төрәр күүндвр болв. Селвлцәг партин региональн әңгин сегләтрин дарук, Хальмг Таңһчин Улсин Хуралын (Парламентин) Ахлачин дарук Сергей Сухинин һардҗ давулв. Харһлтд «Негдсн Әрәсә» партин Элстин бәәрн әңгин сегләтр, хотл балһсна толһач Орзан Николай, таңһчин Улсин Хуралын болн ЭГС-ин депутатнр, таңһчин профсоюзин болн социальн делгрлтин министерствин элчнр орлцҗ, чинртә төрәр болсн күүндврт ухан-тоолврарн хувалцв.

Моңһлын кесг һазрар салькна күчтә аюл болад, элсиг күчтә кевәр теңгр күртл күргҗ, хәрү һазрур хайҗ, һалв салькн цуг һазрин аһуг элснд дарулв. Нутгин 51 сомон эн аюлла харһв. Элстә салькн шүрүн кевәр көдләд, әмтнд, цуг әмтә тоотд, эдл-ахуд ик һару учрав. Март сарин 13-14-д генткн падрҗ һалзурсн элстә салькна һаруг тер дарунь даңцахар, аюлла харһсн улст дөң болхар орн-нутгин толһач Х. Баттулга правительствд бачм даалһвр өгв. Әмтнд тер дарунь дөң болсн деерән цааранднь иим йовдлас нутган түргәр харсҗ авч болх залһлдана систем бүрдәх кергтә гиҗ президент закв. Тер залһлдан малчнрин цуг хошмудыг әәмшгтә бәәдл учрсн цагт дөң болдг цергллтин көдләчнрлә түргәр залһлдулх зөвтә.

Көдлмшәр тетклһнә, шин көдлмшч ормс бүрдәлһнә төр кезәд чигн чинртә төр болна. Коронавирусн гем мана җирһлд учрснас иштә эн төр хойр дам чинртә болн нәрн болв. Харм төрхд, эн хальдврта гемәс көлтә кесг улс көдлмш уга үлдв. Тиим улст дөң болхин төлә шаңһа көтлврмүд батлгдсмн, эднд демин мөңг өгнә.