Øèäð ìàíà ãàçåòä "321-ÿ Ñèáèðñêàÿ" ãèäã ôèëüìèí òóñêàð, òåð ôèëüìä 110-÷ îíö ì´ðí Õàëüìã äèâèçèí òóñêàð êåëãäõ ãèñí ìàòåðèàë áàðëãäëà. Òåð¢í³ õ´´í ðåäàêöä ðàäèîæóðíàëèñò Ìàðèÿ Çóëàåâà èð³ä, ýöêèííü òóñêàð êåëš ´ãâ. 70 ºàð šèë õîîðàí èþëü-àâãóñò ñàðìóäûí ê¢÷ò³ õàëóí öàãëà Òåœãèí ê´â³ä áîëñí ä³³ëä³íä 110-÷ äèâèçèí õàíüä ýöêíü ä³³ëäš éîâñèã êåë³ä, òåð¢í³ òîäëâðàñíü õóâàëöâ.

Ýëñòä òàœº÷èí ïðàâèòåëüñòâèí äàðàíè ñ¢¢ð áîëâ. Ýí¢ã ÐÊ-í ïðàâèòåëüñòâèí Àõëà÷ Èãîðü Çîòîâ ºàðäš äàâóëâ. Ñ¢¢ðèí éîâóäò ÷èíðò³ ò´ðì¢ä õ³ë³ãäâ. Ò¢ð¢ë³ä òàœº÷èí ñåë³í³ ýäë-àõóí ìèíèñòð Áààòð Áîëàåâ ñåë³í³ ºàçðèã äåëãð¢ëëºí³, òåð òîîä ñåë³äèã èíæåíåðí èíôðàñòðóêòóðàð òåòêëºí³ òóñò ê¢ö³š³õ êåðã-¢¢ëäâðì¢äèí áîëí 2018 šèëèí çóðàñèí òóñêàð èëäêë êåâ.

Òóðèçì äåëãð¢ëëºíä èê ÷èíð 碢š³õ êåðã-¢¢ëäâð øèäð ²³äðõíä äàââ. Àëäð çàì òîðºí õààëºàð éîâõ òóðèñòíð ÿìàðàí õîò-õîë ýäëš éîâõèíü ìåäš àâõä òåðíü ñ³í àøòà áîëâ. ²³äðõí³ ãóáåðíèí 300 šèëèí ´´íë³ èðëö¢ëš êåãäñíü áàñ ñ³í éîâäë áîëâ. Êåñã îðí-íóòãàñ, ²ð³ñ³í îëí ðåãèîíàñ, òåð äîòð ¥ìí ¢çãèí áîëí Àð Êàâêàçèí ðåãèîíàñ òóðèçì äåëãð¢ëš³õ îëí óëñ ýíä öóãëðš èðâ. Òåð òîîä ýêñïåðòì¢ä, òóðèçì á¢ðä³äã îðãàíèçàöñèí ýë÷íð, ýí õàëõèí ¢¢ëäâðèí òóñò èê ìåäðëò³ áîëí äàìøëòòà ñïåöèàëèñòíð ºàçàäûí îðíàñ ÷èãí èðñìí.

"Õàëüìã ¢íí" ãèäã óóºí ãàçåò êåñã óëñèí ¢¢ä³ëòäíü, šèðºëäíü ò³âö³í îðóëâ, äàìøëò ´ãâ. Ìàíà òàœº÷èí íåðò³ áè÷³÷íð, ø¢ëã÷íð ýí¢íä ýêëš ê´äë³ä, ¢¢ä³ëòèí õààëºàí îëñìí. Êåñãíü à÷òà àìðëºíäàí ºàðòëàí àðº-÷èäë³í í´´ëãî ê´äëš, îëí äóíä òîîìñð 碢ñìí. Òåäí³ íåãíü Öàºàí Ãàâèðîâíà Øàðàåâà á³³ñìí.

Ñ¢ë šèëì¢äò õàëüìã ëèòåðàòóðò øèí íåðí ºàð÷ èðâ. Òåðíü - Íèêîëàé Õàòóåâ. Àõð öàãèí äîòð êåñã äåãòð áàðëàä, óìøà÷íð äóíä òààñëò îëâ. Øèí äåãòðíü "Õàëüìãèí ìèðä" ãèñí íåð 碢š³í³. Ñ¢ë öàãò ò´ðñí ø¢ëã¢ä òåð¢íä îðâ. Šèðºëäíü ºîë îðì ýçëš³õ óëñ áîëí éîâäëìóä ø¢ëã¢äòíü òîäðõà êåâ³ð ¢ç¢ëãäñèíü ø¢ëã¢äèíü óìøõëà ìåäãäí³.

Ò¢ðãèí ºàçðò áîëñí íàðò-äåëê³í ôåñòèâàëüä "Ãåðë" áè÷êä¢äèí áèèºèí êîëëåêòèâ èê ê¢ö³ìšò³º³ð îðëöàä èðâ. Êåìåð áàëºñíä "ØîóÌèð. Äîì ñîëíöà Òóðöèÿ" ãèäã íåðò³º³ð õîéðäã÷ êåìä³í áîëñí ôåñòèâàëüä áè÷êí õàëüìã áèè÷íð ò¢ð¢í ºóðâí ì´ð³ã ø¢¢š àââ. "Õîðåîãðàôèÿ" íîìèíàöä íàñíè äèã³ð, áèèºèí îëí ç¢ñí õàëõàð áîëñí ýðäìèí ìàðºàíä Õàëüìã Òàœº÷èí à÷òà àðòèñòê Àëåêñàíäðà Ìàíäæèåâàí ºàðäšàõ êîëëåêòèâ öóãòàºàñíü îí÷ðñíü èê áàéðòà éîâäë. Áèèºèí ºóðâí õàëõàð í¢ð îðì ýçëñí àíñàìáëüä æþðè Ãðàí-ïðè ì´ð³ á³ð¢ëš ´ãâ. Äàðàíè ôåñòèâàëüä èðõ ¢ðâð õàëüìã êîëëåêòèâä ´ããäâ.

Áóðõí Áàãøèí íîì òàðõàëºíä íåð ºàðñí èê áàãøíðèí íåãíü ×àäî Òóëêó ðèíïî÷å áîëäìí. Ýíäð ýí èê öîëòà áîëí ã¢í íîìòà ëàì Ýëñò¢ð íèñš èðš³õèí òóñêàð Áóðõí Áàãøèí Àëòí ñ¢ìèí áàðèí öåðãëëò 糜ãëš³í³. Øàšíà íîìèã ö³³ëºëºí³ òóñò õàìãèí òîîìñðòà áîëí ìåäðëò³ ëàìíðèí òîîä îðäã ×àäî Òóëêó ðèíïî÷å ãåâø Íãàâàíã Òóêäæåí áîëí Òýëî Òóëêó ðèíïî÷åí ¢ðâð³ð èðš³í³. ²ð³ñ³ä, Ìëä, ÑÍÃ-í îðí-íóòãóäò Äàëà ëàìèí ê¢íäò³ ýë÷, Õàëüìãèí øàší ëàìèí ¢ðâð³ð Õàëüìãò ýí íîìòà ëàì õîéðäàä èðš³õíü ýí áîëšàíà. Ò¢ð¢í áîëš ×àäî ðèíïî÷å òàœº÷ä 2009 šèëä èðñí áèë³.

Ñóðºóëèí šèë ò´ãñ³ä, ø¢¢âðì¢ä àðä ¢ëä³ä, äèïëîìí ê´äëìø áè÷ãä³ä, èòêë öààñàí àâõ áàéðòà êåì èðâ. Õàëüìã ãîñóíèâåðñèòåòèí õàëüìã êåëí³ áè÷ãèí áîëí äîðä ¢çã øèíšëëòèí èíñòèòóòûã ýí šèë éèðí ä´ðâí ê¢í ò´ãñ³â. Òåäí³ñ õ´ðí äîëàí ê¢í ñóðºóëÿí éè뺳í ñ³³í³ð ñóðàä óëàí äèïëîì àââ.

É´ð³ëèí ýí ¢ãì¢ä ´äðòèí ãåã³íä-ýð¢í ñåäêë³ñí õàëüìãóäûí ´ðê-á¢ë áîëºíä ñîœñãäš, ýí ´äðèã ýêëâ. Çóëàí ´ðã³ä, Äàëà ëàìèí ãåã³í ìîºëöã ºàçð äååð ä³ê³ä ÷èãí îëí šèëä àìóëœ-ìåíä éîâš, öóã ìàäíà šèðºëä íîìèí åâ³ë³í ê¢ðãš éîâòõà, ãèš çàëüâðöõàâ.

Šèë áîëºí èþëü ñàðèí õîéðäã÷ íàðí ´äðë³ ²ð³ñ³í ïîøòûí ¥äð òåìäãëãäí³. ²ð³ñ³í ïîøò ìèœºí šèëèí òóóšòà. Èê êåç³í³ñ àâí ïîøòûí ê´äë³÷íð îëí ³ìòíä 糜ã³ðí õóâàëöõä í´êä áîëíà. 1867 šèëèí àïðåëü ñàðä Õàëüìãèí ºàçðò ò¢ð¢í ïîøòûí çàì (ïî÷òîâûé òðàêò) ñåêãäñìí. Òåð öàãàñ àâí îëí šèë ´œãðâ. Îäà òàœº÷ä 150 øàõó ïîøòûí ³œã á³³í³. Ýí ³œã¢äò ì蜺 øàõó ê¢í ê´äëí³, òåäí äóíä 200-àñ äàâó ïî÷òàëüîí. Êåëõä, ïîøòûí ê´äë³÷íðèí 30 ïðîöåíòíü - áàº÷óä.