Хальмгт даруєас «Арт-резиденц» эклљ ўўлдхмн. «Нўўдл улс то-дигин цагт» («Цифровые кочевники») гиљ тер арт-тґсв нерідгдљіні. Эн тґсвін Хальмгин команд хулһн сарин 24-д Москвад креативн индустрийин чуулһна (ик хургин) секлєнд ўзўлв.
Хальмг Тањєчин Толєач Бату Хасиков келсір, тањєчд билгті баєчуд олн. Зуг теднд дґњ кергті. Билг-эрдмін, чадмган, эв-дован делгрўлх таал теднд бўрдіх кергті.

«Жањєр» кинотеатрин, хґґннь ТЮЗ біісн герин ясвр кегдљіхиг імтн медні. Сойлын эн бүрдәцнь ясгдљ белдгдсні дару энд наадєасин тањєчин театр секгдхмн. Эн йовдлд урдаснь белдвр кегдљ, театрт кергті цуг хорас, давтлтднь туста таал тогтахар бає биш кґдлмш кегдљіхин тускар тањєчин сойлын болн туризмин министерствд келні. Ода «Сойл» гидг келн-улсин тґсвин кемљінд ясврин кґдлмш кегдљіні. Федеральн шаңһас эн кґдлмшт 53 сай арслњ йилєгдсмн.

Хальмг улс олн отг-әәмгүдәр хувагдна. Зәрм отг-әәмгүднь тооһарн цөн, зәрмнь болхла өнр-өргн юмн болад бәәнә. Тиим олн тоота, өргн нутгта әәмгүд дотр Чонс орна. Чонс гисн ут тууҗта улс мөн. Эдн Чиңгс хаана үйәс чигн урд бүрдснь тодрха. Чонсахн үүдснә туск домг иим: «Кезәнә сәнҗ. Моңһлчуд эк-толһа уга йовлдсн бәәҗ. Хан-нойн угад, закан-йосн уга болад, нег-негнәсн һазр бултулад, нег-негән дәәләд, алад бәәсмн. Тегәд нег дәкҗ нег әәмгиг дәәснь ирәд дәәлҗ. Тер әәмгин нег бергн хойр көвүтә болад, хойр көвүһән аврхин төләднь ик хәәсн көмрүләд, эднән хәәсн дор бултулҗ.

Көк теңгр дор, көрстә һазр деер хальмг биилә әдл би бәәхш. Хальмг би ончта болдг мөн. Яһад гихлә, хальмг улс Барун Моңһлас һарад, зүн өмн үзгин Европин һазрт ирсн мөн. Төв Азин сойлта болад, Европин һазрт оңдан үндсни олн улсла харһлцад, теднә сойлыг үзәд, эврә сойлан байҗулсмн. 400 җилин туршарт орс, маңһд, хасг, хазг, кавказин олн улс дунд өөрд-хальмг улс бәәдг.

Дөрвн Өөрдин нег кесгнь – Торһуд мөн. 1604 җилд Торһуда тәәш Хо-Өрлг Эрцс (р. Иртыш) һолын көвәд бәәршлдг билә. 1613 җилд Хо-Өрлг тәәш алвтаһан Зә һолд (р. Урал) нүүҗ ирв. 1628 җилд Торһуд улс Джембойлукийн ноһайчудыг алвт кеҗ авв. 1630 җилд Ноһай Ордыг күнц цөкҗ дииләд, хальмгуд Әәдрхнәс Самара күртл у-өргн һазриг эзләд, эврә нутг болһсн мөн. 17 зууна җилмүдәс авн Хальмг Хаант Улс гидг үүдсн мөн.

Хальмгт гертін кино хілідг улсин то икдв, гиљ МегаФон ТВ гидг оператор кесн то-дигіс медгдв. Эн 2020 љилин тўрўн ґрілд давсн љилин эн кемлі дўњцўлхлі 25 процентд ґсв. Коронавирусас кґлті імтн гертін ик зуудан кґдлдг болад, дікід карантин орулгдснас ишті кинотеатрмуд хаагдсн йовдл – цуг эннь бас эн біідлд нилчін кўргв.

Абаканд Басњга Баатрин нерті Келн-улсин драматическ театр ўкр сарин 9-д гастролян эклхмн. Хальмг театрин наадд Абаканд сойлын болн улсин билг-эрдмин цутхлњгин тііз деер болх гиљ зарлгдљана. Эннь Хакасин сценическ хамгин ик талвњ болљана.
Ўкр сарин 9-д Хакасин імтн «Араш» гидг наадыг хіліхмн. Театральн кесг фестивальд нўр орм эзлљ, хальмг билг-эрдмин кўцімљиг ўзўлсн наадн біірн імтні оньг авлхнь маєд уга.

30 җил хооран Моңһлын хотл балһсн Улан-Баатрт дөрвн ботьта “Моңһл нууцын келкә” гидг дегтр барас һарла. Эн соньн дегтрин түүрвәчнь нертә седкүлч Сумъягин Җамблдорж болна. Моңһл Улс Делкәд юуһарн өмн һарад түрүлсн биләвидн? – гидг кесг сурврмудт “Моңһл нууцын келкә” гидг дегтр ирлцңгү хәрү өгчәнә. С. Җамблдоржин дегтрәс зәрм келврмүдиг шүүҗ авад, мана Таңһчин умшачнрт медхд соньн болх гиҗ хальмг келнд орчулв.

Ўкр сарин 3-с авн 8 кўртл орн-нутгт Ик этнографическ шўўвр давулгдхмн. Олн-імтн дунд ик тааслт олсн керг-ўўлдвр эн љил онлайн янзар болхмн. Этнографическ шўўвр «Імтн олн – орн-нутг негн» гидг дуудвртаєар кегдні. Олн келн-імтн ни-негн бііхд туслдг керг-ўўлдврин аш Конституцин ґдр, декабрин 12 кўртл диглгдхмн.

Дарук 2021-ч җилд шинҗәнә өөрд-хальмгуд Увш хааг дахад Иҗл мөрнә һатцас хәрү Зүнһар тал һарад йовснас авн 250 җил болхмн. Эн хойр зун тәвн җилин эргцд ямаран чигн зовлң-байр эс үзсн бидн. Тедн Китд орн-нутг дунд бәәнә, бидн Әрәсәд бәәнәвидн. Зугл мана түүк, мана сойл-заңшал, мана амн үгин зөөр – цуг мадна чилшго байн болҗана. Мана өвкнрин цецн ухан, шинҗллһн, мергн, хурц келн амн үгин зөөрт келгдсмн.