Ик кезәнә мана өвкнр бурхнд номан эврә келәрн умшад, умшсн юман сәәнәр медәд чигн, залхурлго цаһан буйнд зүткҗ, хар нүүләс зәәлҗ йовдг бәәсн мөн. Тер хуучн йосан сергәхин төлә өдгә цагт Бурхн Багшин Алтн Сүмд ик көдлмш кегдҗ бәәнә. Шидр мана төв хурлын 15 җилин өөнд зөрүлҗ һәәхүл секхд, һурвн шин дегтриг олнд үзүлҗ медүлв. Тер һурвн дегтрин дунд мана оньг татсн дегтр болхла, «Өдр болһна буйн-кишгин зальврл» эс гиҗ «Ежедневные молитвы для добродетели и счастья».

А. Амур-Санана нерті Келн-улсин дегтрин сањд љилин дґрвн цагт олн-зўсн керг-ўўлдвр кўцігдні. Умшачнрин харєлтс эн љил ик зуудан онлайн янзар кегдні. Зураєар цуг шин тоотла дегтрин сањгин кґдлічнр олн умшачнриг таньлдулна. Ўўдігч седвір єарєљ ўўлдх, імтиг соньмсулх шин янз хііхд туслсн марєан энд бас давв. «Лучший туристический маршрут по г.Элисте» гидг нертієір эннь кегдв. Марєан мґчн сарин 15-д зарлгдла. Белдсн кґдлмшін ноха сарин 20 кўртл орулљ ґгх зґвті билі. Дегтрин сањгин цуг іњгўд тер марєанд орлцв.

Хальмг йосар хойр күн харһад таньлдхларн хамгин түрүнд “Кенәхнәвт?” гиҗ сурдмн. Эн сурврин хәрүд эрк биш тохман келх кергтә: нутг, әәмг, әңг, арвн, эк-эцкин нерн, тохмин магтал. Тохман меддг уга әмтиг көгшдүд мааҗад “хәәснә бүркәснә көвүн” гиҗ келдг. Яһад гихлә өвкнрән мартсн күмн ө-шуһуд төөрсн сармгчн (мөчн) мет, уңгнь хагссн модн мет болдг мөн. Эндр мадн “Тохман медий” гидг рубрикт Баһуд гидг тохмин тускар келҗ өгхәр бәәнәвидн. Цааранднь долан хонг болһн нег тохмин тускар бичхмн.

Одахн Хальмг Таңһчин Толһач Хаска Батун медлд хальмг кел делгрүллһнә хүүвин сүүр болв. Терүнд хальмг кел босхҗ авлһна, дорас өсч йовх баһ үй төрскн келән дасхиг урмдуллһна, баахн бичәчнриг дөңнлһнә болн нань чигн чинртә төрәр өргн күүндвр болв. Сүүрт орлцачнр секдлин киләсән медүлҗ, эндр бидн төрскн келән хадһлҗ эс авхла маднас талдан күн эн төриг хаһлшго гиҗ темдглсмн.

XVII-ч зун җилмүдин эклцәр Өөрд-хальмгуд Төв Азин һазрас нүүҗ ирәд Иҗл мөрнә көвәд, Көк теңгсин ар үзгт онц бий даасн нутган бәәһүлсмн. Болв тер цагас 50 шаху җил өмн Орсин Цаһан хан Иван Грозный Өөрд-хальмгудын тускар 1556-ч җилд Алтн Ордын нойдас медж авсмн.

Чыпсынак Адыгжы - “Өөрднр” гидг бииһин театрин солист. Эврән Тувад өсч боссн күн болад, 2017-ч җилд Красноярск балһсна сойл болн урлгин колледж төгсәһәд, нутгтан хәрәд, тендән “Саяны” ансамбльд кесгтән көдлҗ. Дарунь Хальмг Таңһчд ирәд, “Өөрднрт” көдлҗ эклсмн.

Эн җил нертә моңһлч номт, хальмг күүкд улсас хамгин түрүн филолог номин кандидатын цол харссн Тодан Буляшин 105 җилин өөн темдглгдҗәнә. Эн күүкд күүнә нер моңһлч номтнрин дудн маш алдрта. 1950-ч җилмүдт Китд орнд һурвн җилд көдлҗ, Бееҗингин ик сурһульд Китдт бәәх моңһлчудт моңһл кел сурһҗ, моңһл келнә кафедриг һардҗ йовла. Эн цагт Китдин цуг моңһл келтнриг, теднә келиг шинҗлхин төлә олн номин экспедиц бүрдәһәд, һурвн җилин туршарт Китд орн-нутгин олн һазр төгәлҗ үзәд, олн-әмтнлә харһад, урднь күн медәд уга аһу ик ховр материал олҗ авад, моңһлшң келтә шин келтнриг илдкәҗ авсн билә.

Намр ирхлі, театрмуд кґшгін секні. Эн љил коронавирус геміс кґлті цуг імтн карантинд бііх учрар сезон кезі секгдхнь сіінір йилєгдід уга. Тер бийнь театрмуд он-лайн эв-арєар давтлтан кеєід, шин љилдін белдљіні. Драмин болн шог наадна тањєчин орс театрт эн љил бат ясвр кегдљіні. Ясврт тањєчин шањєас 36 сай арслњ єарєљ ґггдсмн.

Эн җил Хальмг Таңһчд алдр баатрльг дуулвр “Җаңһрин” 580 җилин өөн темдглҗ бәәнә. Тегәд чигн давсн мигмр өдрлә Городовиковин зуслң бәәсн һазрт “Җаңһрин” өөнд нерәдгдсн көгҗмин перформанс болв. Асхн зурһан цагла экләд харңһурчах кемд эрвәкәс шамин герлд авлгдад терүн тал нисчәх мет балһсна олн булңгудас көгҗмд, сойлд дурта баһчуд ирәд цуглрцхав.

Хальмг олн-әмтнә шүлгч Шугран Вера Хальмгин Герой, нертә малч Василий Манджиевич Очировд нерәдҗ «Өдрт һурв зальврнав» гидг шүлг үүдәсмн. Василий Манджиевич насн-җирһлиннь туршарт эгл малч болҗ көдлҗ йовна. Эн таңһчин селәнә эдл-ахун босхмҗд болн делгрлтд ик ач-тусан күргсн, төрскн һазр-уснаннь цецгәрлтд күч-көлсәрн тәвцән орулҗах күн болна. Күндллһнә темдг, Алдр Октябрьск революцин болн Ленинә орденмүдәр ачлгдсн хөөч РСФСР-ин селәнә эдл-ахун ачта көдләчин, Хальмгин күндтә иргнә болн Геройин нер зүүнә. Найн нәәмтә медәт эндр күртл кеер малан асрҗ, олн ачнр-зеенртән ицлтә түшг болҗ йовна.