Ленар хам-хоша біідг «Чонын кевтр» гидг хотнур адєљ йовна, тенд ээљнь бііні. Тиигірін нег чигн автобус йовдгог эн медні. Ээљдін золєхар єарад йовљахлань экнь: «Кґвўн минь, электричкас бун, хотнур йовх кґлг хі, эс гиљ біірн імтиг дахад йов. Єанцарн бичі йов. Хаалє ямаран болхнь меддг арє уга. Сўл љилмўдт тер єазрар чонмуд элвг гиљ соњслав», – гиљ Ленариг саглулсн билі.

Артистк болн дууч Лиљин Улана нерн Хальмгин тууљд мґњкинд орсн нерн. Мана автономин 100 љилин ґґнлі эн нериг амллго бііљ болшго. Сиврт тґрсн, тууврин хґґн тґрскн єазртан сурєуль сурад, љирєлин хаалєд орсн мана ўйин імтн Лиљин Улана ду соњсљ ґслівидн. Мадна кен болєна зўркнд эврі Лиљин Улан, терўні дун, терўні дўрмўд бііні. Эндрк бичсн ўгмўд шин ўйин хальмгудт нерідгдљіні. Хальмгудтан хіірті нерн болсн дуучин болн артисткин љирєлин зуг зірм халхинь тодлулљанавидн.

Дүүвр наста, дүмбр сәәхн күн сәәһән хәәҗ одхла, ухан зѳвшәрдг болвчн, седкл, зүркн, тачал төрүц иткхәр седхш.
Юӊгад гихлә, Дурнь, келсн үгнь, седкл-ухань, дунь, билгнь терүнлә хамдан холдхш, билрхш. Нүднд, чикнд, зүркнд әмд кевәрн үлдәд, дәкнәс доӊһдад, үзгдәд, ѳмнәс кевәрн орҗ ирн гисн болна. Тодлнач, күләнәч, меӊснәч…

«Бамб цецг» дууна болн бииєин академическ хамтльг (ансамбль) Хальмг автономин 100 љилин ґґниг мартшго. Эн ґґнин љилд ўўдігч коллектив сін белг авв. Эдні герт бат ясвр кегдв. Эн байрта йовдлла артистнриг Тањєчин Толєач Бату Хасиков ўнн седклісн йґрів.

“Дун гисн улсин седкл”, – гиљ нерті орс драматург Николай Островский келљісмн. Эн ўгиг эс зґвшірх арє уга. Ўнір, эрднин экн цагас авн ямаран болв чигн ончта йовдл дуунд мґњкрљ ўлдід, ўйіс ўйд залємљлдг болна. Автономь бўрдсн цагин кўмсин керг-ўўлсиг олн імтн яєљ мґњкрўлсмб гихлі Матша Санљ гидг дун шуд сангдад ирні. 1894-ч љилд Бає-Дґрвд нутга Бає-Хурла іімгт тґрљ єарсн Матша Санљ бичкнісн авн кўнд кґдлмш кедг біісн кўн.

Нарт делкәд бәәх күн болһнд уурган көкүләд өсксн ээҗәс эңкр күн уга. Тер мет унсн-төрсн һазрас үнтә юмн уга. Күн болһнд эңкр һазр-усн, эврә һал-һулмт бәәдмн гиҗ мана өвкнр үйәс үйд медүлҗ, дорас өсч йовх баһчудтан уха зааһад, сурһмҗ өгәд йовсмн. Күүнә бәәдл-җирһлд төрскн һазрнь, эңкр һулмтнь түшг болна. Мана эңкр һазр – эң-зах уга, өргн хальмг тег. Түүшлҗ һал-һулмтын, өсәд боссн һазрин, аав-ээҗин туск төрмүд олн әмтиг эзлнә, үүмүлнә.

Хальмг улсин артист, Тањєчин кўндті иргн Мучирін Сергейиг тањєчд імтн сін медні. Театрин тііз деер олн дўр бўрдісн артист ода чигн дурта эдмірн ўўлдљ йовна. Улсин сурєуль-эрдмин халхар кґдлх йовдл энўнд учрла. Тернь цугтан љирєлиг хўврўлсн йирдгч љилмўд біісмн. Хальмг келиг баєчудт дасхад, тґрскн келні делгрлтд тівцін орулхар зўткдг кўн эн халхар кґдлв. Кґдлмшнь кўцімљті болв. Артист болн багш Ірісін сурєуль-эрдмин кўндті кґдліч гидг ґґдін нер зўўсмн. Найнас даву љил нарта орчлњ деер йовх, улсин љирєлин зґвўр-зовлњгиг кўццднь дааљ єарсн, байрта кесг йовдлд шунљ орлцсн сойлын болн олна ўўлдічин тускар келљ ґгчінівидн.

Дегтрин сањ цагин біідллі ирлцўлљ шинрўллєні тґр орн-нутгт кўцігдљіні. Федеральн шањгас терўнд мґњгн єарєгдљана. Терўнд кўрхин тґлі дегтрин сањмуд ўўлдврін шунмєадулљ олн марєанд орлцх зґвті. А. Амур-Санана нерті Келн-улсин дегтрин сањгин єардач Каншан Надеждан келсір, Ірісін сойлын министерствин зіњгллєні болн тооєин департамент федеральн трансфер авхин тґлі дегтрин сањмуд дунд марєа бўрдіні. Эн љилі марєанд Ірісін 82 субьектас 549 дегтрин сањ орлцв. Тедніс 110 аштнь йилєљ авгдв. Иигід 59 субьектин дегтрин сањмуд сін аш ўзўлљ, марєанд диилвр бірв.

Хальмг келн-улсин кґгљмин ўўділт энтн олн імтні билг-эрдмин, сойлын зґґр мґн. Ду-бииєин «Бамб цецг» государственн ансамблин ханьд билгін ўзўлљ йовсн артистнр Улан Барбаевна Лиджиева, Валентина Нимгировна Гаряева, Валентина Бадминовна Ильцаранова, Антонина Георгиевна Мукаева, Булгун Бюрчиевна Манджуракова, Лидия Алексеевна Кулешова ахта хальмг олн імтні дуд дуулљ хадєлљ, хґґтк ўйнрт ўлдісн болдг. Эдн давсн зун љилин 1956-1957-ч љилмўдт хальмгуд тууврас ирсні хґґн хальмг дууна билг-эрдмиг шиніс сергіљ, хадєлљ делгрўлљ йовсмн.

Даргинск актер Мухтар Нуховиг мана тањєчд імтн сін медні. Даргинск кґгљмин-драматическ театрин артист Хальмгт тўрўн болљ 1995 љил ирсмн. Тиигхд Омарла Батырайин нерті театр Хальмгт гастрольд ирсн билі. Тањєчин уйн хілієічнрин театрин тііз деер эдн авч ирсн нааддан ўзўлсмн. «Долина шаха» гидг наадыг хілісн хальмг хілієічнр даргинск артистнрин билг-эрдмлі таньлдв. Тер цагас авн хойр театрин залєлдан эклсмн. Дарук љилднь Хальмг ТЮЗ Избербаш орад, тенд «Араш» болн «Где же ты, моя корова…» гидг наадан імтні оньгт тусхасмн.