Кичгә Төлән нертә Хальмг Келн-улсин гимназин хальмг келнә багш Довуркан Кару «Төрскн келнә, тер тоод орс келнә, багшнрин Цугәрәсән мастер-класс – 2021» гидг марһанд диилвр бәрв. Эн марһаг РАНХиГС-ин сурһуль-эрдмин делгрлтин федеральн институтын (ФИРО) келн-улсин төрмүдин номин-шинҗллтин төв бүрдәҗ давулна. Эн Москвад лу сарин 26-с авн 28 күртл болв. Терүнд ут тоодан 33 гешүн орлцв. Дагестана, Чувашин, Ингушетин, Карелин, Удмуртин, Чечнян болн нань чигн талдан регионмудын төрскн келнә багшнр хоорндан марһлдв.

1999-ч җилин үкр сарин 17-д болсн ЮНЕСКО-н Һоллгч хургин зарлсар 2000-ч җиләс авн җил болһн олн келнә болн сойлын делгрлтин төлә нарт-делкән төрскн келнә Өдр темдглгднә. Лу сарин 25-д тогтсн авъясар эн байрт нерәдәд Хальмг Таңһчин сурһулин болн номин министерств хальмг келнд хару багшнриг, сурһмҗлачнриг, сурһульчнриг, өрк-бүлмүдиг цуглулҗ авад, хург бүрдәв. Хальмг Таңһчин Толһачин Администрацин һардачин дарук Манҗин Араш, Хальмг Таңһчин сурһулин болн номин министрин дарук Саңҗрһа Герман, Хальмг ик сурһулин Хальмг болн дорд үзгин келн-бичгин күрәлңгин һардач Лиҗин Мингиян, РАН-а Хальмг номин Төвин һардач Кукан Виктория, муниципалитет болһна сурһулин әңгүдин һардачнр, номтнр, седкүлчнр болн олна үүлдәчнр эн хургт орлцв.

Шидр Элст балһсна Очра Номтын нертә 8-гч тойгта дундын сурһульд Цаһан сарин байрт болн нарт-делкән төрскн келнә Өдрт нерәдсн керг-үүлдврмүд давулгдв.

Аадм экн цагас авн күн болһн эврә өрк-бүлин бәәх гериг, малан хәрүлҗәх девәг, эврә тәкҗ бәәх уул-усыг, отг-әәмгин нутгиг, Эк оран чигн темдгләд, хортн-дәәснәс харсад йовдг болна. Мадн, улан залата хальмгуд чигн, эн кезәңк йоснас хоцрл уга бәәнәвидн. Зуг ода цагт мана хальмг келн юнгад харслт уга үлдәд, хоцрҗ өнчрәд бәәҗәхм?

Одахн Пермь балһснд «Әрәсән сән гисн сурһмҗлач» гидг марһан болв. Терүнд мана орн-нутгин 74 субъектин элчнр байн дамшлтарн хувалцҗ, дорас өсч йовх бичкдүдт чик сурһмҗ болн гүн медрл өглһнә халхар олзлҗах эв-арһсин тускар медүлв. Хальмг Таңһчас Цугәрәсән марһанд Целинн района Троицкое селәнә «Алтн түлкүр» бичкдүдин садын сурһмҗлач Андратован Елена орлцв. Шидр бидн Елена Валерьевнала күүндәд, марһана тускар тодлврарн хувалцхиг сурвидн.

Цуг орн-нутгудт одахн гилті авъяст тохрсар лу сарин 21-д тґрскн келні Нарт делкін ґдр темдглні. Яєад гихлі ода делкід кесг келн-улсин тґрскн келн уга болад геедрні, тегід тиим бає тоота келн-улсин келиг иргч ўйнрин тґлі хадєлхин кергт тиим олна нарт делкін ґдр батлсмн.

Маңһдур цуг нарт делкәд төрскн келнә Өдр темдглгдхмн. Мана таңһчд эн өдр угтҗ кесг керг-үүлдвр, марһан, хәләвр болна, таңһчин сурһульчнр дунд төрскн келән сәәнәр меддг күүкд-көвүд йилһҗ авгдна. Сүл цагт дорас өсч йовх баһ үй төрскн келән дасч авхар шунҗахнь темдгтә. Тиигәд, Хальмгин төв хурлд хальмг кел даслһна кичәлмүд бүрдәлһн сән авъяст тохрв, терүнд кесг күн орлцв. Өдгә цага баһчуд хальмг кел даслһна халхд шин эв-арһс олзлхар зүткҗәнә гиҗ келх кергтә. Баһ наста Мучкан Арслң олн кел меддг Дмитрий Петровла хальмг кел дасч авлһна төсвин седвәр татв. Бидн шидр энүнлә харһҗ күүндәд, эн төсвин тускар тодрхаһар келҗ өгхиг сурвидн.

Өдгә цагт келән меддго зәрм баһ наста хальмг эк-эцкнр эврәннь бичкдүдән дунд сурһульд төрскн келндән дасхулхар бәәхш. «Ю хәәҗ мини бичкдүд хальмг келән медх зөвтә? Энүнәс эдн ямаран туста болхмн? Ода хальмг келн уга болн гиҗәнә. Англь, немш аль парнцс кел медтхә. Тиигхлә мини күүкд даңгин бийдән теҗәл олҗ авхнь маһдго», – гиҗ тедн келнә.

Маднла хам-хоша біідг Аєш балєснд «Ірісін 2020 љилин багш» гидг Цугірісін марєана ашлгч дґрлдін болв. Тењ деерк Ростов балєсна элитарн сурєуль-эрдмин классическ лицейин эсвин багш Михаил Николаевич Гуров ґґдін нер зўўв.

- Хальмг келнә чинринь бидн эврәннь таңһчдан өөдлүләд бәәх зөвтәвидн, олна хург, нәр-наад хальмг келәр бүрдәҗ, терүнд бичкдүдиг болн арвтнриг орлцулх зөвтәвидн.
Хамгин түрүнд балһсна бичкдүд төрскн келндән оньган өгтхә, эдн дунд ээҗин келән меддг күн тату. Тегәд ода орсн үкр җилд таңһчин сурһуль-эрдмин болн номин министерств эн туст ямаран керг-үүлдвр бүрдәх гиҗ медхәр седләв. Ачнр-зеенртәһән терүнд орлцх биләвидн.
МАНҖИН Бадм
Көтчнрә район