Мана өвкнр үзг-бичгтә болсн цагас авн өөрд-хальмгин гелңгүд номан хальмг келнд орчулҗ олнд медгдхин төлә эврәһәрн умшдг бәәҗ. «Бурхн Багшин Алтн Сүм» гидг Хальмгин төв хурлд эн хуучн йосн серггдҗәнә. Ода хальмг сүзгтнр Дала-ламд номан эврә келәр умшхар бәәнә.

Мана берк хату цагт күн болһн бийдән ухан-седклин түшг-тулг хәәҗ йовна. Хальмг Таңһчин зах уга теегин аһуд мана улан залатнр суврһ босхад, хурл бәрәд, сүзг-бишрлән, хуучн номин йосан чигн сергҗ бәәцхәнә. Шидр шаҗна нег сәәхн керг-үүл Яшалтан района Октябрьский селәнд болв.

Хальмгин хурлын зіњглсір, эн љил Дала ламин гегін Ірісін шар шаљна сўзгтнр ўкр сарин 5-с авн 7 кўртл ном хіірлхмн. Тогтсн авъясар шин љилин ґмн Мана Ик Багш Ірісін сўзгтнрлі харєдмн. Эн љилд болхла учрсн пандемийіс кґлті Дала ламин номин хіірллєн онлайн эв-арєар болхмн.

Кезәнәһәс нааран манд эврә әрүн йовдлта, санврта әмтиг олн нерн-дуудлһар дуудҗ йовдг бәәҗ. Цуг санврта, үзг-бичг меддг, зурха-эмнлһ кеһәд һарһҗ чаддг әмтиг мана өвкнр олн зүүләр нерлҗ йовдг бәәҗ. Теднә тускар цуг таднд ода медүлхәр бәәнәв. Бурхна номин йос бәрҗ йовҗах улан залата хальмгуд Һурвн Эрдньд ик кезәнәһәс нааран мөргҗ зальврад йовҗана. Һурвн Эрднин негнь – Хуврг эс гиҗ цаһан номин хаалһар йовҗах әрүн йовдлта, санврта әмтн болна.

Ик кезәнәһәс нааран мана өвкнр улан оркмҗ ээм деерән орксн, санвр-шагшавдын йосар бәәдг хувргиг олн зүүл нерәр нерлдг бәәҗ. Тер нердин тоод ордгнь тавн һар цол-нерн. Эн гелңгүдиг нерлх нердин тускар ода таанрт цәәлһәд өгий.

Өцклдүр Көтчнрә районд байрта йовдл учрв. Энд района цутхлң селәнд хурл тосхх һазр әрвсллһнә мөргүл болв. Эн әрүн чинртә йосрхл Әрәсәд, Моңһлд болн СНГ- н орн- нутгудт Дала ламин гегәнә элч, Хальмгин шаҗн лам Тэло Тулку ринпочен һардврт болв.

Хальмгин шаљн лам Тэло Тулку ринпоче шидр номтнрла харєљ кўўндв. Харєлтын йовудт Хальмгт шаљна ном дасхлєна сурєулин біієўлє секлєні тускар кўўндвр болв.

Кезәнәһәс нааран му зүүд үзәд эс гиҗ нүүлтә үүл һарһад авхла, хальмг күн хурлд одад, гелңгәр ном умшулад, «дәрк давтулх» гидг умшлһ сурдг бәәҗ. Көгшдлә бәәсн хальмгуд эн «дәрк давтулх» гидг үг олн дәкҗ соңссн болх. Зуг тер ном юн гисн ном болдгинь сәәнәр медх арһ уга. Ода түүнә тускар бичҗ медүлий!

Лаганя района Буранное селінд Бадм цецгин суврє тосххар біірн імтн шиидв. Белдврин кґдлмш кеєід, эдн нааран гелњгўд дуудљ авв. Суврєиг тосхх бііриг йилєљ, тер єазринь ірўсллєні мґргўл гелњгўд кев. Єазр-усндан мґргід, імтн эклљіх кґдлмш цаєан хаалєта болтха гиљ зальврв.

ХХ-ч зун җилд мана орн-нутгт ик үүмән болсмн – эннь хаана төр-йосн хольврад, бурхн-ном керго гиҗ, урдк цагин йосар бәәшговидн, шин йосан тогтахм гиҗ Коммуна партин гешүд зарлсмн. Хамгин түрүнд шин йоснас зовлң үзснь – шаҗна үүлдәчнр. 1930-ч җилмүдт хурлмуд хаагдад, буйсгдад, лам-хувргудын кесгнь алгдад, туугдад, түүрмд суулhгдад йовсмн. Зәрмснь хард хүврәд, сәкл-санвран оркад, гер-мал болад бәәсн мөн.