Арвн тавдгч зун җилин эклцәр Цастын орнд (Төвдт) әмдрҗ бәәсн моңһл гелң Зуңква Лам “Бодь мөрин зерг” гидг бурхна номин дегтр зокасмн. Тер цагас авн энүнә сурһальд орсн күмс җил ирвәс икгдәд “Цастын мергдин оран чимг” гиһәд магтад, энүндәд мөргәд, сурһалинь дахад йовдг мөн. Мана өвкнр чигн Зуңква бурхиг ик гидгәр бишрдг бәәсмн. Өдгә цагин хальмгуд хойрдгч бурхн Зуңква гегәниг мартл уга йовцхана.

«Йөрәлин экн – тосн, харалын экн – цусн» гиҗ эрт урд цагас авн мана улан залатнр келнә. Хальмг көгшд цуг сән юмиг йөрәдг авг-бәрцтә болчкад, харал келхд ик дурго. Зуг, зәрм-зәрмдән ик му һарһсн күүг харадг чигн бәәнә. Тер харалыг, күүнд хальдад ирхләнь, «хар келн» гиҗ дууддг.

Ик эрт урд цагас авн мана өвкнр эргндк һазр-делкәг шинҗлҗ үзәд, хойр-һурвн зүүлд салһҗ йовдг бәәҗ. Тер хуучн үзлнь ода күртл олн хальмгудын чееҗ-седклд хадһлгдад бәәһә. Хальмг көгшдин келсн үгд тернь зәрм-зәрмдән һарч ирнә. Бурхн багшин ном-шаҗн өөрд-хальмгудын нутгт делгрәд уга бәәтл бөөһин шүтлһ олн әмтнә ухан-седкл эзлҗ, кецү-берк әмдрл-җирһлд түшг-тулг болҗ, хамг мууһас зәәлүләд, күрх сәәнд күргдг арһ бәәҗ. Тер бөөһин шүтлһин үзлд һазр-делкән һурвн орн бәәнә.

2014 җилд соньн зәңг һарла. Көтчнрә района Шатта селәнә өөр бәәрн әмтн һазр дорас бурхд болн шаҗна нань чигн әрүн тоот олҗ авсн йовдл цугтад темдгтә болв. Тиигхд селәнә әмтн Гегәрлтин Суврһ тосххар шиидсмн. Зуг олн зүсн учрар тосхлт хооран саагдад бәәв.

Бурхн Багшин ўўлдврлі залєлдата байр болєниг делкід саяд улс темдглні. Тиим нег байр эн љил така сарин 24-д болв. Бурхн Багш 49 хонгт тагчг біісні хґґн гегірлтин хаалєд орад, тўрўн номиг шевнртін ціілєљ ґгсн йовдлд эн байр нерідгдв. Дґрвн эрдньд нерідсн тер номиг тўрўн шевнрнь соњссмн. Эн номдан Бурхн Багш орчлњд зовлњ біідгиг, тер зовлњ эврі учр-утхтаг медўлсмн.

Района тґв – Кґтчнр селінд хурл тосхх шиидвр селіні серлті імтн авв. Урднь кґтчнріхн селінд ордг хаалєин ґґр суврє тосхсн билі. Кґтчнрі імтні туск дегтр барлљ єарєла. Ода эдн цугтан негдід, хурл босхљ авхар шиидв. Хамдан цуглрљ Бурхн Багштан мґргх, байрин мґргўлмўд кех, ґвкнрт йґріл авхулх, кергт туслх ном умшулх, шаљна номла гўўнір таньлдх біірн эрк биш кергтіг эдн медв. Шаљна оюни зґґрлі таньлдх, ўйнриг залєлдулх ик хурл тосхх кўслін кґтчнріхн эклід кўціљіні.

«Усынь уухла, йосинь дахад йовх кергтә» гидг цецн үг бәәдг биший? Дөрвн зун җилин турш Иҗлин әмтәхн ус ууҗ, мадн орсин йос эврә йоснас үлү меддг болувидн. Христосин номд күн болһна барун ээм деер буй кеһүлх сәкүсн суудг, зүн ээм деер килнцд түлкәд орулдг шулмс суудг гинә. Мана үндсн ном-шаҗнд терүг дурасн юмн бәәний?

Иљл єол хальмг улсин тууль-тўўкд, дуунд, олн ўўдіврмўдт орсн мґрн єол болљана. Шинљініс, нань чигн холд бііх єазрас мана нег уњ-тохма імтн хамгин тўрўнд Иљл єолд кўрх седклін медўлні. Ґвкнрнь эн єолын тускар нўдндін нульмс гўўлгљ келдг біісинь эдн тодлна.

Хальмгин хотл балєсн Элстин нег ик кеермљнь болљ балєсна тґвд Бурхн Багшин кґші дўњгіні. Тањєчд бііх улст эннь мґнк кґк тењгр дор амулњ-менд бііхин темдг болљ, икір кўндлгдні. Імтн ирљ зальврљ, седклірн тґвкндг ірўн біірн болљана.
Юн учрар иим кґші тівгдсинь ціілєљіх ўгмўд хальмг, орс, англь келір бичгдсн бііні.

Зунын дунд сарин эклц. Элстин зах. Ноха һаңньм халун. Хаалһас деегшән һардг маңһарт кесг ишкә гер үзгднә. Эргнднь аальта-аальта чолуд. Хол биш хойр-һурвн машин. Энтн юн гидг һазрв гихлә иргч цагт Хальмгин хотл балһсиг көкрүләд кеерүлх цецрлг (парк). Энд урһдг модд болн эдниг урһадг күмсин тускар таанрт медүлҗ өгий.