Øèäð õóó÷í ºóðâí ãàçåò ìèíè ºàðò òóñâ. Äàâñí çóí šèëèí äàëäã÷ šèëì¢äò ºàðñí òåð ºóðâí ãàçåòèã õ³ë³š³º³ä, ðåäàêöèí ¢¢ëäâðò èê ÷èíð 碢äã ³ìòí³ òóñêàð ö´í ¢ã áè÷õ äóðí ê¢ðâ. Ðåäàêòîðèí äàðóê ãèäã ê¢íä áîëí èê äààâðòà ê´äëìø ÿìàðàí ÷èãí ãàçåòä á³³í³. Ãàçåòèí ´äð-á¢ðèí ¢¢ëäâðèã çàëõ, ´äð áîëºí ºàð÷àõ òîéãò îðäã ìàòåðèàëìóäûã á¢ðòêõ, æóðíàëèñòíðò öàãëàíü äààëºâðèíü ´ã÷, êåðãò³ ºàçðóðíü éîâóëõ, íàíü ÷èãí
ê´äëìø ðåäàêöèí ¢¢äèã àëõš îðš èðí ýí ê¢í ê¢ö³í³.

Õàëüìã êåëí³ áîëí ëèòåðàòóðèí áàãø Ðîçà Íèêîëàåâíà Êîòååâà 30 šèëä³í Ýëñòèí îëí õàëõòà ãèìíàçüä ê´äëš éîâíà. Éèðèíä³í áîëõëà Õàëüìã ãîñóíèâåðñèòåò ò´ãñ³š áàãøèí õààëºä îðñí öàãàñ àâí 52 šèë áîëšàíà. Ýí öàãèí òóðøàðò áàãø ñóðºñí, ìåäðëèí õààëºä îðóëñí ꢢêä-ê´â¢äèí òîíü éèð îëí. Ò¢ð¢í ñóðºóëü÷íðíü îäà áèéñíü íàñòà óëñ áîëàä ýâð³ ¢ðä³í ´ñêñí, çååíð-à÷íðàí òààëš éîâíà.

Áóðó éîâäëëà õàðº÷êàä, þðèñò áîëõàð øèèäâ
- Ê´äëìøèí òóñò ÷àœº íåêâðò³, ÿìð ÷èãí êåðãèã òîõíÿòàºàð ê¢ö³õèíü íåêí³…
- ªîëüøã ñåäêëò³, ñ³í çàœòà ê¢í áîëñí ò´ë³ä³í îëí äóíä òîîìñð îëâ…
- ¡¢ðñã ê¢¢í³ ãåðò äàœãèí ãèè÷íð äàëà áîëíà… - ãèš Õàð ªàçðà ðàéîíà çàðºèí àõëà÷àð îëí šèëì¢äèí òóðøàðò ê´äëš éîâñí Âèêòîð Êþòèðîâèí òóñêàð öóãòàí êåëäã á³³ñíü ìåë ¢íí þìí. "Ê´ò÷íð³ ðàéîíä ´ñ³ä-áîññí ê¢í íàñí-šèðºë³í Õàð ªàçðà ðàéîíëà çàëºëäóëâ, ê´ò÷íð³ çàëóâ ãèõë³ì, îäà íàì ³ìòí èòêõø. Òåä¢ ìåò ýí ºàçðëà èšëäš îäñí ê¢í áîëšàíàâ", - ãèš áèéíü Âèêòîð Âëàäèìèðîâè÷ èí³äìí. Ò´ðñê³í õàðñã÷ Àëäð ä³³í³ñ ê¢íä øàâòà èðñí ýöêíü ýí¢ã õ´ ì´ñò³äíü ´œãðâ, òèèãõä Êþòèðîâèõí Àëòàéñê êðàéèí Êóëóíäèíñê ðàéîíà Íîâîêèåâêà ñåë³íä á³³ñí áîëäã.

Óëàí Ëèäæèåâíà Àíþøåâà Öàºàí Íóð ñåë³íä³í èê òîîìñðòà áàãø á³³ñìí. Êåñã ¢éèí áàº÷óäûã ìåäðëèí õààëºä îðóëš, ò´ðñêí êåëí³ ñ³³õí ç´´ðë³ òàíüëäóëñí öåöí óõàòà ê¢í. ¥âêíðèí àìí ¢ãèí ç´´ð³ñ ¢íò³ þìí óãà áîëšàõèíü ìåäš, òåð óóðõàí ñàœëà îëí áè÷êä¢äèã òàíüëäóëõàð áàãø äàœãèí ç¢òêš éîâëà. Ýí¢í³ êè÷³ëì¢ä õàëüìã êåë³ð áè÷äã, óìøäã äàñõñí äååð³í šèðºëä³í õàëüìãóä ÿìàðàí áîëõ ç´âò³í òóñê éîñòà êè÷³ëì¢ä áîëñìí.

Ê¢¢í³ ñåäêëíü, óõàíü, ÷èð³-ç¢ñíü, õóâöíü ÷èãí ñ³í-ñ³³õí áîëõ ç´âò³ ãèš íåðíü òóóðñí áè÷³÷ êåëñí áîëäã. Ýí êåëñí ¢ã Ýëñòä á³³äã Êåìà Êóêóåâàëà éèð äèãò³ êåâ³ð èðëöš³í³. Õî ÷èð³ò³, õàð í¢äò³, ýâò³êí öîãöòà, áèé³í äàõñí õóâö ´ìñäã êååìñã ꢢêä ê¢í éèð ñ³³õí. Êåìà Àëåêñååâíà íèèò³ ´íð-´ñêëœ ´ðê-á¢ëä ò´ðñìí. Áè÷êí³ñí àâí êåðñ¢, äèãò³-òàãòà, äèã-äàðàíä äóðòà áîëäã ꢢêí áîëš ´ññìí. Äåãòðì¢ä óìøõäàí äóðòà áèë³. Ýê-ýöêíü áàëºñ îðñí öàãòàí ýðê áèø îòõí ꢢêíä³í øèí äåãòð àâ÷ èðõë³, ýí¢íä èê áàéð áîëäã á³³ñìí.

Ìàíà àõ ¢éèí íàñí-šèðºë òàœº÷èí òóóšëà áàò êåâ³ð çàëºëäàòà. Ôàøèñòñê äååðì÷íðë³ áîëñí ä³í, Ñòàëèí³ ýðêøèëëºí, ä³³í³ áîëí öààšëëºíà õ´´òê ê¢÷ð-ê¢íä šèëì¢ä, òàœº÷àí øèí³ñ áîñõõàð øóíñí éîâäë ýäíèã óëì òàõøàñìí. Ýäí³ íàñí-šèðºëèí õààëºä áàéð çîâëœ õîéð äåãö éîâñí áèéíü ýäí òåð êåâ³ðí šèðºë¢ð ç´ðñí ñåäêëò³, ò´ðñêí÷, õàëó÷ óëñ áîëš ¢ëäâ. Òåäí³ íåãíü Èëüÿ Åâãåíüåâè÷ Íàìñèíîâ á³³ñìí. Ýí îëíà-ïîëèòè÷åñê ¢¢ëä³÷èã ìàíà òàœº÷ä îëí ³ìòí ìåäí³. Òåð þœãàä ãèõë³ òàœº÷èí äåëãðëò ýí ê¢¢í³ íåðíë³ çàëºëäàòà.

Õàëüìã ø¢ëã÷ Øàíàí Äîëüãàíà ¢¢ä³âðì¢äíü ã¢í ó÷ð-óòõòà, ò¢¢ðâ³÷èí ýâð³ îíö õ³ë³öèíü, óõàí-ñåäêëèíü ìåä¢ëí³.

Ýí šèëèí ìîºà ñàðèí 8-ä Á.Á.Ãîðîäîâèêîâèí íåðò³ ÊàëìÃÓ-í õàëüìã êåëí³ êàôåäðèí ïðîôåññîð, ôèëîëîã íîìèí äîêòîð ϸòð Öåäåíîâè÷ Áèòêååâ 80 šèëèí ´´í³í òåìäãëâ. Áè Ïåòð Öåäåíîâè÷èí á³³äë-šèðºëèí áîëí ¢¢ä³ëòèí õààëºèí òóñêàð êåëš ´ãõ ñàíàòàâ. Ìàíà óóºí íîìò Öåëèíí ðàéîíà Îâàòà ñåë³íä 1937 šèëä Öåäí Áàäìàåâè÷ Áèòêååâèí ´ðê-á¢ëä ò´ðñìí. Ýí¢í³ ´âê ò¢ð¢í áîëš 1673 šèëä Îâàòàä ýâð³ííü èøê³ ãåð³í ò³âñìí. Òåð öàãàñ àâí ýíä 300 øàõó šèëä Áຠ×îíñà ³³ìãèí óëñ á³³ðëš éîâñìí.

Õàëüìã óëñèí íåðò³ ø¢ëã÷ Ò´âêíêèí Ýðíåñòèí êåëñí ¢ãì¢ä áàãøíðèí êåðã-¢¢ëë³ ëàâòà èðëöš³í³. Õàëüìã Òàœº÷ä íåðò³, îëíä ¢ëã¢ð-¢çìš áîëäã áàãøíð îëí. Ê´äëìøèí ñ³í àøàðí ýäí³ íåðä òåìäãò³, ýäí îìã, áàéð-áàõìš ¢¢ä³í³. Ýäí³ íåãíü Ñàðïàí ðàéîíà Øàðíóòà äóíäûí øêîëä ä´÷í çóðºàí šèëä³í ê´äëñí òîîìñðòà, íåðò³, ã¢í ìåäðëò³ áàãø Âàëåðèé Áîðèñîâè÷ Äàâàåâ ì´í.
Êåñã áàãøíð íàìàã ñóðºëà, îëí áàãøíð íàíä ìåäðë ´ãë³, áîëâ Âàëåðèé Áîðèñîâè÷ òåäí³ñ îí÷òà, þœãàä ãèõë³ ýí - ìèíè êëàññèí ºàðäà÷, ýâð³ííü ÷èê ñóðºìšàðí, ñ¢â-ñåëâã³ðí á³³äë-šèðºëäì ñàðóë, ºî õààëº îëõä òóñëëà.

Ê¢í áîëºí ´ðê-á¢ë³í ´íä³ëºñí öàãòàí ñåäêëäíü òóññí èíüãò³º³í îëí šèëä³í íè-íåãí á³³š, à÷íð-çååíðèííü áîëí šè÷íðèííü êèøãò áàãòš õàìäàí ê´ãøðõ³ð ñàííà. Ò³âí-šèðí šèëä³í õàìäàí íèèò³ á³³š, ¢ðí-ñàäíäàí ÷èê ñóðºìš ´ã÷, îòã-³³ìãò³í ê¢íäò³ óëñ áîëñí ´ðê-á¢ëì¢ä îëíä ¢ëã¢ð-¢çìš áîëíà. Šèðí šèë õîîðàí ´ðê-á¢ë³í ´íä³ëºñí Àëóêà Ëåäæèåâíà áîëí Î÷ð Ñàíãàäæèåâè÷ Õàëãàåâèõí ìåë òèèì óëñ áîëíà ãèš êåëõë³ ÷èê áîëõ. Ýäí çóðºàí ¢ð ºàðºàä, îäà àðâí à÷-çååò³ áîëí õîéð çååí÷ðò³ ýœêð ààâ-ýýš õîéð áîëàä àìð÷-šè𺚠éîâíà.