• Хальмгуд болн Пугачёв

    Емельян Пугачёвин єардврт болсн крестьянмудын бослт (1773- 1775 љ.љ.) намрар Зі єол (река Яик) деер эклсмн. Дарунь энтн орн-нутгин зґвір ик єазр (Урал, Приуралье, Поволжье) эзлсн болдг. Крестьянмудыг мухлаллєна йоснас сулдхлєн, теднд, хазгудт болн нань чигн улст єазр йилєљ ґглєн, тедні зґв харслєн эн бослтын єол кўслмўд билі.

    • 29-06-2020, 17:02
  • Мана љирєллі батар холвата

    Эн ўўміті цагла мадн цуєар гертін зальврад суунавидн: «хальдврта му гем ўсні ўзўрір давтха! Орчлњгин імті-кииті юмн амулњ-менд біітхі! Дала лам ут наста болтха! Ом мани падме хум!»

    • 26-06-2020, 13:17
  • Хальмгуд Зўн Єарт кўрсмн

    Зўн Єарт (Джунгария) Увш хаанла хамдан ирсн хальмгудыг Цин гўрмин (Цинская империя) хаана медлд орсн Шинљіні олн зўсн райодт бііршлўлсмн. Энтн тедниг хувалєна болн олна, административн біідл-љирєлиг хўврўллєні политик болснь мґн. Хальмгудыг Дорд ўзгин (Восточный) Туркестана райодын мељієіс ууљмд авч одсмн. Тедн бичі негдтхі, нег-негнісн холд біітхі гисн кўслтієір эн керг-ўўлдвр бўрділі. Нег келн імтн біісн хальмгудыг Шинљіні ґргн єазрт тараєад хайсмн.

    • 17-06-2020, 16:14
  • Йисн хальмг туг

    2004-ч љилд орс келір барас єарсн «Семь звёзд» гидг дегтрт орсн бас нег домг - «Йисн хальмг туг» олнд таасгдхнь лавта. Делкід нер єарсн дамшач, тоомсрта кўн Церн Балзановас энўг бичљ авсмн.
    – Увш хааныг дахад, хальмгудын ик зунь Китд орсн цагт хальмг тег ґнчрід ўлдсмн. Элстўр зуг эрмілин кувцнр (армянские купцы) болн орс хувргуд (священники) кўрч чаддг билі. Батлгдсн закаєас ишті тедниг кўн кґндідго біісмн. Эрмілин кувцнр Манцын нутга толєачд, энтн мини ґвк билі, Кавказин мусульман улс хальмгудур діврлт кехір седљіхин тускар зіњглсмн.

    • 17-06-2020, 16:11
  • Арш багшин імдрлин хаалєинь тодлад

    Зун єучн љил хооран Бає Дґрвд нутга Алцњєуд єазрт Чапча нерті кўўні ґрк-бўлд кґвўн єарсмн. Эн кґвўн иргч цагт алдрта кўн болад, хальмгуд дунд эврі нерін дуудулх гиљ кен меддг біісмб?! Тер бичкн кґвўні нернь кемб гихлі – Арш... Чапчан Арш. Иргчдін эн кґвўн эврі нерін Хальмг Тањєчин автономь бўрдсн йовдлла «бат деесір» холвлдулсмн.

    • 16-06-2020, 18:00
  • Магадана єазрт тоомсрта

    Шидр Магаданск областин Ар ўзгин Эвенск района «Эвенчанка» гидг газетд мана нег єазра кўўкд кўн, Учра Надеждан тускар статья барлгдв. Надежда Петровна района больницд арвн долан љилдін фельдшер-лаборант болљ кґдлљ йовна. Урднь єуч єар љилдін эн Хальмг Тањєчин эрўл-менд харлєна халхд ўнн-чик седклтієір ўўлдљ йовсмн. Хґн сарин 31-д Учра Надежда ончта ґґнін темдглв, тегід хамдан кґдлљіх ўўрмўднь энўні тускар газетд бўлін статья барлљ, єарсн ґдрлінь йґрів. Тер мет Владимир авальнь, кґвўд-бердўднь болн ачнрнь эњкр экдін болн ээљдін йґрілин ўг нерідљ йґрілін барлв.

    • 03-06-2020, 21:29
  • Хальмг автономь бүрдснә 100 җилин өөнд. ТҮРҮН ХАЛЬМГ КӨГҖМЧ

    Хальмг автономь бүрдәгдҗ, шин җирһл тосхгдҗ, шин янз, шин бәәдл делгү күч авчасмн. Тер цагт сурһуль сурч, медрл авч, олн зүсн халхд үүлдҗ,, таңһчдан, олн әмтнд тусан күргхәр шунҗасн баһчуд баһ биш бәәсмн. Теднә негнь Саңһҗ-Һәрә Дорджин бәәсмн. Эн сурһульта, медрлтә күн хальмг улсин билг-эрдмиг хадһлҗ, делгрүлхәр зүткҗ йовсмн. Мел тиим халуч, мел тиим әрүн седклтә бәәҗ. Тегәд чигн Саңһҗ-Һәрә Дорджин Хальмгин түрүн көгҗмч болснь орта.

    • 28-05-2020, 16:42
  • Хальмг автономийин 100-ч љилин ґґнд. КЎНД ЦАГЛА СУРЄУЛЬ-ЭРДМИН ХАЛХИГ ЄАРДЛА

    1957-ч љилин хулєн сарла Хальмг автономн мўљин кўч-кґлсчнрин депутатнрин хўўвин єурвдгч сессьт 45-ті Сањєљин Павел Хальмгин сурєуль-эрдмин толєачд шиидгдсмн. Келхд,тиигхд Павел Дорджиевич хойрдад эн ўўлиг даасмн. Дііні ґмн, 1939 -ч љилд, эн Хальмг АССР-ин сурєуль-эрдмин Улсин комиссарин дарукт шиидгдлі, тер љилин бийднь 27-та баахн кґвўг ХАССР-ин сурєуль-эрдмин Улсин комиссарт батлсмн. 1942-ч љилд Сањєљин Павел партин обкомин кґдлмшт илгігдсмн.

    • 17-05-2020, 23:41
  • «Зүркндән хадһлдг багш»

    Багшин эрдм кезәчн күндтә, тоомсрта болсн деерән күнд, дааврта. Мана җирһлд цугтаһаснь сән багшнр харһснд ханлт өргҗәнәвидн. Багшин тускар кедү ке сәәхн, чинртә үгмүд келгдсн бәәнә. Мадн, Шаттын дундын школын 13 һарц эврәннь классин һардач – мана «хойрдгч эк» Пашкаева Любовь Николаевна тускар бичхәр седҗәнәвидн. Эн күүнә, эн багшин тускар ик үзгәр бичх кергтә. Кедү чидл, арһан, цаган, теслтән маднд нерәдсн болх. Мана класс тооһарн олн болсн, деерән шуугата болн альвн болдг билә.

    • 27-04-2020, 13:38
  • Хальмг автономийин 100-ч љилин ґґнд. БАШНКАН АНДРАН КЕСН ЮМН ОДА КЎРТЛ ТУСЛЉАНА

    1986-ч љилин август сард, урєц хуралєна кемин хґґн, Башнкан Андраг кґдлмшісн сулдхсмн. Пенсьтін єархин ґмн. Совхозин клубд хург билі. Терўні кґдлмшт КПСС-ин райкомин элчнр орлцсмн. Терўнд Башанкаев государственн болн мґњгні диг-даран эвдічд тоолгдад совхозин директорин ўўліс Єарєгсмн. Нўднднь нульмсн єарснас кґлті Андрей Андреевич хаалє ўзлго хірљ йовла. Яєад? Бийін эврвллго цуг чидлін, цаган, эрўл-мендін совхоздан тусхалав, терўгін нўўрлічнрт єарєлав, тедн болхла…

    • 24-04-2020, 13:35