Äàëà ëàìèí ãåã³í îëí ³ìòíë³ õàðºõëàðí áóéí÷ ñåäêëèí, òåñâðèí òóñêàð îíüäèí êåëš, àðº á³³õë³ ´´ðõí óëñòàí ä´œ áîëòí ãèñí ñåëâã ´ãí³. Çóã áèéèííü òóñêàð óõàëõìí áèø, ºàçð äååð á³³õ ³ìò³-êèèò³ þìíà òóñêàð çàëüâðš, îëíà ò´ë³ òóñòà áîëõàð ç¢òêõ êåðãò³ ãèš ìàíà Áàãø êåëí³. Òèèì ñóðºìš Áåìáåòîâèõí³ îëí ¢ðò³ ´ðê-á¢ëä ýê-ýöêíü ꢢêäò³í áàñ ´ãäã á³³ñìí ãèš "Äàðè äîáðî" ãèäã áóéí÷ ñåäêëèí ñàœãèí ïðåçèäåíò Ýëüçà Øàìîâà êåëí³. 2014 šèëä á¢ðä³ãäñí ñàœ òàœº÷èí ãåìò³-øàëòãòà áè÷êä¢äò áîëí ýäí³ ýê-ýöêíðò ä´œ-òóñàí ê¢ðãš, ê¢íä ãåìèã äèèëõä, îëí ç¢ñí ò´ðì¢ä õàºëõä ä´œ áîëš ¢¢ëäš³í³.

Õàðì ò´ðõä, áຠêåëí óëñèí êåëí ìàðòãäàä éîâíà. Ýí éîâäëûã çîãñàõ îëí àðº á³³í³. Òåð òîîä êåëí³ ¢ð (ÿçûêîâûå ãí¸çäà) òîãòàëºí. Øèäð Õàëüìãò èèì êåëí³ ¢ð áîëñí áè÷êä¢äèí àìðëºíà ëàãåðü ñåêãäâ.
Ýí çóíàð Ê´ò÷íð³ ðàéîíà ìóíèöèïàëüí á¢ðä³öèí àäìèíèñòðàöèí ê´äë³÷íð íåã áè÷êä¢äèí ëàãåðü ø¢¢š àâàä, òåíä ìåë õàëüìãàð êåëäã ñåëã³ã ñåêõ ñåäâ³ð òàòñìí. Òåã³ä Õàëüìã Òàœº÷èí ñóðºóëü-ýðäìèí áîëí íîìèí ìèíèñòåðñòâä ýí ò´ñâèí òóñêàð ìåä¢ë³ä, òåð¢ã á³³äë-šèðºëä òîõðàõèí òóñò ä´œ îëâ. "Ìèíèñòåðñòâë³ õàìäàí ìàíà ðàéîíä á³³äã "Áóëã" áè÷êä¢äèí àìðëºíà ëàãåðèã ø¢¢š àâàä, ýíä "Ç¢íºàð" ãèäã íåð³äëºò³ øèøëœ ñåëã³ã ñåêâèäí. Äàâñí áåìá³ ´äðë³ íààðàí Ê´ò÷íð³, Ñàðïàí, Áàº-Ä´ðâä³ áîëí Îêòÿáðüñê ðàéîäàñ áè÷êä¢ä öóãëðš èðâ", - ãèš Ê´ò÷íð³ ÐÌÎ-í àäìèíèñòðàöèí àïïàðàòûí ºàðäà÷ Ãàëèíà Óëàíîâà êåëâ.

Îäàõí ²ð³ñ³í ÌÂÄ-í Ýëñò áàëºñàð ¢¢ëääã çàëëòûí ê´äë³÷íð ýí šèë ò¢ð¢í áîëš øêîëä îðõ áè÷êä¢äèã é´ð³â. Êåëõä, ýí šèë çàëëòûí ê´äë³÷íðèí 47 ꢢêí-ê´â¢í øêîëä îðšàíà. Áè÷êä¢äèí ò´ë³ áàéðèí êåðã-¢¢ëäâð áîëâ. Çàëëòûí ºàðäâð áè÷êä¢äò êàíöåëÿðñê ýä-òàâð áåëãëš, ñóðºóëÿí ñ³³í³ð ñóðõèã äóðäâ.
²ð³ñ³í ÓÔÑÑÏ-í Õàëüìã Òàœº÷àð ¢¢ëääã çàëëòûí ïðîôñîþçí îðãàíèçàö áàñ øêîëä îðšàõ áè÷êä¢äèí ò´ë³ áàéðèí êåðã-¢¢ëäâð á¢ðä³â. Ýí šèë çàëëòûí ê´äë³÷íðèí 33 ¢ðí 1-÷ êëàññò îðšàíà. Ðåãèîíàëüí çàëëòûí ºàðäà÷èí ¢¢ëèã öàã çóóð äààšàõ Ðîìàí Ìóõîðòîâ áè÷êä¢äèã é´ð³º³ä, øêîëä çóã éè뺳í ñ³í òåìäã àâ÷ ýê-ýöêíðò³í ñ³í ¢ðä áîëòí ãèš äóðäâ.

Ìàíà 糜ã÷

Àâãóñò ñàðèí 23-ä Õàëüìã Òàœº÷èí Òîëºà÷ Àëåêñåé Îðëîâ Ýëñòèí áîëí ðàéîäûí îëí ³ìòíë³ “øóä ëèíèé³ð” ꢢíäš, òåäí³ šèðºëèí õàìãèí õóðö ò´ðèã õ³ë³š, øèèäâð³í áàòëâ. Òåð ꢢíäâðèí õ´´í Äîðà Ïîâîëæüåí ýêñïåðòì¢äèí êëóáèí áîëí ²ð³ñ³í ïîëèòîëîãóäûí íèèö³í³ Õàëüìã ³œãèí ãåø¢ä “øóä ëèíèéèí” àøàð “ò´ãðã øèð³í” ꢢíäâð êåâ.
Ñ¢¢ðèã Âîëãîãðàäñê óíèâåðñèòåòèí ïðîôåññîð, Õàëüìã Òàœº÷èí ïðàâèòåëüñòâèí ìåäëä á³³äã ýêñïåðòì¢äèí ñîâåòèí ãåø¢í Àëåêñàíäð Ñòðèçîå ºàðäâ. Òåð ìåò ꢢíäâðò "Íåçàâèñèìàÿ ãàçåòèí" 糜ã÷, Äîðà Ïîâîëæüåí ýêñïåðòì¢äèí êëóáèí 碢ö¢ë³÷ Àíäðåé Ñåðåíêî, "Ïîëèòðóñ" èíòåðíåò-ïîðòàëûí ºàðäà÷, ýêñïåðò Âèòàëèé Àðüêîâ, Àðèäí ºàçðèã êîìïëåêñí êåâ³ð øèíšëëºí³ èíñòèòóòûí (ÈÊÈÀÒ) äèðåêòîð, ïîëèòîëîã Àíäðåé Áîãóí, áàñ ýí èíñòèòóòûí ³œãèí ºàðäà÷ Òàòüÿíà Äåëèêîâà, Õàëüìã ÃÓ-í ôèëîñîôèí êàôåäðèí äîöåíò, ïîëèòè÷åñê íîìèí êàíäèäàò Îëåã Óñàëêî, ÈÊÈÀÒ-ûí ñîöèîëîãè÷åñê øèíšëëòèí ³œãèí áຠíîìèí ê´äë³÷ Ýäóàðä Óíêóðîâ, "Õàëüìã ¢íí" ãàçåòèí àõ ðåäàêòîð Ì´œê Êîíååâ, ÐÈÀ "Êàëìûêèÿ" 糜ãëëºí³ àãåíòñòâèí äèðåêòîðèí äàðóê Ñàíàë Øàâàëèåâ îðëöâ.
- Òàœº÷èí Òîëºà÷ õàìãèí ò¢ð¢íä îëí ³ìòí³ šèðºëèí òààëûã ÿñðóëëºíä, òàœº÷èí äåëãðëòèí éîâóäûã ò¢ðãä¢ëëºíä ºîë îíüãàí ´ãí³. Òèèã÷ê³ä ÿìàðàí ðàéîíä þí áîëšàõèíü ãàçèí, óñíà, õààëº òîñõëºíà îáúåêò àëüä, ÿìàðàí éîâóäòàºàð òîñõãäšàõèíü äèãò³º³ð ìåäí³. Òèèã÷ê³ä ìåë ýí áà÷ì ò´ð³ð, ³ìòí³ ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà, ãåð-ᢢð³ð òåòêëºí³ í³ðí êåñã ò´ð³ð ³ìòí ýâð³ííü ñóðâðàí ´ãâ, öóãòàí ýäí Àëåêñåé Ìàðàòîâè÷àñ äèãò³-òàãòà õ³ð¢ àââ,- ãèš áîëñí ꢢíäâðèí éîâóäûã Àëåêñàíäð Ñòðèçîå ¢íëâ.
Áè òàíà ðàéîíä, ñåë³íä èðë³â, ä³ê³ä òèèì-èèì öàãëà èðí³â ãèš òàœº÷èí Òîëºà÷ ýâð³ííü ꢢíäâðò³í êåñã ä³êš êåëâ. Àëåêñåé Ìàðàòîâè÷ òåäí³ ò´ðèã ñ³³í³ð ìåääãèã ³ìòí ´´ä³í³ð ¢íëí³.
Òèèã÷ê³ä Àëåêñåé Îðëîâ áîëí òàœº÷èí ïðàâèòåëüñòâ ¢¢ëäâð³í äèãò³-äàðàòàºàð 碢ö¢ëš, õàìãèí ÷èíðò³ îáúåêòñèã Ýëñòä áîëí ðàéîäò éè뺚 ¢¢ëäš³í³. Òåð ìåò õààëº òîñõëºí òàœº÷ä äåëãðëò àâàä éîâíà, îäà ôåäåðàëüí áèø, òàœº÷èí ðàéîä, ñåë³ä õîîðíäê õààëºñèí òóñêàð ¢ã ºàð÷àíà, òèèì îáúåêòñ òîñõõèí ò´ë³ òàœº÷ä áຠáèø ê´ðœ á³³í³, òåã³ä ýí ê´äëìøèã ´´ðõí èðã÷ä³í êåñã õîëâàíä ò¢ðãä¢ëõ³ð çóðàëšàíà, ãèš ñ¢¢ðèã ºàðäñí ïðîôåññîð òåìäãëâ.
- Òàœº÷èí Òîëºà÷ áîñõñí öóã ò´ðèã ñ³³í³ð ìåäí³, çàêàíà, äîêóìåíòèí õàëõàð êåðãò³ öóã ö³³ëºâðèã ´ãí³, òåðíü ³ìòíä áàñ òààñãäíà. Òèèì êåâ³ð òàœº÷ä ö¢¢ã³ò³ éîâäëûí òî áàºðâ. “Øóä ëèíèéèí” éîâóäò õ³ë³ñí öóã ò´ðì¢ä õàºëãäš ÷àäšàíà. Èèì êåðã-¢¢ëäâðèí àøò îáùåñòâä áîëäã ö¢¢ã³ò³ éîâäë áàºðíà. Òèèì êåâ³ð òàœº÷èí Òîëºà÷ ýðê áèø îëí ³ìòíë³ ê¢¢íäâð êåõ ç´âò³, ³ìòèã òîãòíóëëºíà èöãò³ ýâ-àðº ýí áîëšàíà, - ãèš íîìò Îëåã Óñàëêî êåëâ.
- Ýíäðê öàãò ðàéîíà ýñ ãèš áàëºñíà òîëºà÷èí êàáèíåòä îðõä àìð áèø, ³ìòíë³ ê¢¢íäõ öîë òåäíä óãà. Ñåë³äèí õîîðíäê õààëºñèã îäà ê¢ðòë ÿñ÷àõø, çóã ôåäåðàëüí õààëºñ äèãò³-òàãòà á³³äëä õàäºëãäíà. Õîã-áîã õóðàëºíà ò´ð áàñ õàºëãäšàõø, óðäíü ÑÌÎ, ä³ê³ä ÐÌÎ, îäà òàœº÷èí éîñí ýí êåðãèã ê¢ö³õ³ð çóðàëšàíà, - ãèš òîîëâðàí Åâãåíèé Óíêóðîâ êåëâ.
- 1990 šèëì¢äò õààëº òîñõëºíà ñàëâðèã òàðàºàä õàé÷êëà, îäà òåð¢ã áîñõõä àìð áèø, òåã³ä îäà õààëºèí ïðåäïðèÿòüì¢ä áຠáîëšàíà, ýäí çóã ýêë³ä éîâóä àâ÷àíà. Òèèì áîëâ ÷èãí äàâñí šèë ýäíèã ñ³³í³ð ôèíàíñèðîâàòü êåë³, òåã³ä ýäí³ ê´äëìø óðàëàí éîââ. Îäà äåëãðëòèí øèí äåâñœä ýäí îðšàíà, ýäíèã ä´œíõë³, õààëº òîñõëºèã êåñã õîëâàíä èêä¢ëš áîëõìí, - ãèš Ì´œê Êîíååâ òîîëâðàí êåëâ.
Ñåíòÿáðèí 9-ä áîëõ òàœº÷èí Óëñèí Õóðàëûí äåïóòàòíðèí ñóœºâðèí ´ìíê éîâóäûí òóñêàð Àíäðåé Áîãóí êåëâ. "Îäà ñóœºâðò áåëäëºí õàìãèí äààâðòà êåìä ´´ðäñí á³³í³. Ïîëèòè÷åñê ïàðòüñ àãèòàöàí ýêëâ. Ýäí ñóœºà÷íðëà õàðºš, òåäíë³ áàëºñíä áîëí ñåë³íä ꢢíäâð êåš³í³.
Ñîöèîëîãè÷åñê ñóðëº êåñí³ òî-äèã³ð Ýëñòèí ³ìòí³ 30 ïðîöåíòíü "Åäèíàÿ Ðîññèÿ" ïàðòüä äóóºàí ´ãõ³ð ñåäš³í³, ýäí øóíìºà êåâ³ð ñóœºà÷íð äóíä ö³³ëºâðèí ê´äëìø êåš³í³, ÊÏÐÔ ÷èãí õàðºëòñ êåš³í³.

Áàñœ ´äðë³, àâãóñò ñàðèí 24-ä, "Êàëìûêèÿ" òàœº÷èí 糜ãëëºí³ àãåíòñòâä äîòð-äóíäûí êåðã¢äèí ìèíèñòåðñòâèí ¢¢ëäâðèí ò´ð³ð áðèôèíã áîëâ. Ýí¢íä Õàëüìãèí äîòð-äóíäûí êåðã¢äèí ìèíèñòð, ïîëèöèí ãåíåðàë-ìàéîð Àíäðåé Ìèøàãèí áîëí ìèíèñòåðñòâèí áàðèí öåðãëëòèí ºàðäà÷ Àíäðåé Áàñõàåâ îðëöâ.
Îäà äååð³í ÌÂÄ-í ê´äë³÷íð øóíìºà êåâ³ð îþòíðèí äóíä áîêñàð áîëõ íàðò-äåëê³í ä´ðëä³íä áîëí Òàœº÷èí Óëñèí Õóðàëûí äåïóòàòíðèí ñóœºâðò áåëäš³í³. Ä´ðëä³íä áåëäëºí³ òóñêàð êåëõë³ðí, À.Ìèøàãèí öóãíü áåëí ãèš òåìäãëâ. Àâãóñò ñàðèí 29-ä äààâðòà âåäîìñòâñèí ýë÷íð "Îéðàò-Àðåíà" ñïîðòèâí êîìïëåêñò îäàä, ñ¢ë øàëºëò äàâóëõìí.
Óäë óãà ñåíòÿáðü ýêë³ä, òàœº÷èí êåñã ì蜺í áè÷êä¢ä øêîëäàí éîâõìí. Òåã³ä äîòð-äóíäûí êåðã¢äèí ìèíèñòåðñòâ ñóðºóëèí šèëä ÷èãí èê îíüãàí ´ã÷ ê´äëí³. Ìèíèñòðèí êåëñ³ð, ñåíòÿáðèí íåã øèíä òàœº÷èí øêîë áîëºíä ýðê áèø ïîëèöèí ê´äë³÷íð àþë óãà á³³äë òåòêõ.
Ñòàòèñòèêèí òóñêàð êåëš ìèíèñòð çàêà ýâäñí éîâäëìóäûí òî ñ¢ë äîëàí ñàðä áàºðñèã òåìäãëâ. Óò òîîäàí çàêà ýâäñí éîâäëìóäûí òî 6 ïðîöåíòä áàºðâ, ê¢íä çàêà ýâäëºí - 10 ïðîöåíòä. Èëäêëºí³ òîîºèí êåìš³í - 70 ïðîöåíòä ê¢ðí³. "Ìèíèñòåðñòâèí êåðã-¢¢ëèí ºîë ê¢öë - ó÷ðñí éîâäëûã èëäêëºí áèø, îëí ³ìòèã çàêà ýâäëºí³ñ ãåòëëºí", - ãèš Àíäðåé Ìèøàãèí áðèôèíãèí ÷èëã÷³ð òåìäãëâ.
ÌÀÍŠÈÍ Ñàíë

Øèäð Õàëüìã Òàœº÷èí ïðàâèòåëüñòâèí Àõëà÷ Èãîðü Çîòîâèí ºàðäâðò òàœº÷ä "Öèôðîâàÿ Êàëìûêèÿ" ãèäã êîììåð÷åñê áèø îðãàíèçàö á¢ðä³ëºí³ ò´ð³ð ñåëâëö³í áîëâ. ²ð³ñ³í Ïðåçèäåíò Âëàäèìèð Ïóòèí Ôåäåðàëüí Õóðãò êåñí Äóóäâðèí àøò ìàíà îðí-íóòãò 12 ò´ñâ á³³äë-šèðºëä òîõðàãäõìí. Òåäí³ íåãíü öèôðîâîé ýêîíîìèê äåëãð¢ëëºíä íåð³äãäš³í³. Îäà äååð³í "Öèôðîâàÿ ýêîíîìèêà" ãèäã ôåäåðàëüí îðãàíèçàö òîãòàãäñí á³³í³, òåð¢ã Àëåêñàíäð Çîðèí ºàðäâ. Ìàíà òàœº÷ä ðåãèîíàëüí îðãàíèçàö á¢ðä³ëºèã ýí ä´œíâ. Òåð ìåò ýí ò´ñâèã Õàëüìã Òàœº÷èí Òîëºà÷ áàñ ä´œíš, ýí ò´ñâ òàœº÷èí ³ìòí³ šèðºëèí òààë ÿñðóëëºíä òóñëõ ãèš òîîëšàíà.
Ñåëâëö³íä îðëöñí òàœº÷èí ýëåêòðîíí ïðàâèòåëüñòâèí äåëãðëòèí çàëëòûí ºàðäà÷ Ê.Ïàòðóøåâ, òàœº÷èí ýêîíîìèêèí ìèíèñòð Ç.Ñàíäæèåâà, ñóðºóëü-ýðäìèí áîëí íîìèí ìèíèñòð Í.Ìàíöàåâ, ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà ìèíèñòð Þ.Êèêåíîâ ´äã³ öàãà øèí ýâ-àðºñ áîëí òåõíîëîãèé îëçëëºí ³ìòí³ šèðºëèí òààë ÿñðóëëºíä ÿìð êåâ³ð òóñëõèí òóñêàð õóâàëöâ. Òèèã³ä, ýíäð ìàíà òàœº÷ä ýìíëºí³ ó÷ðåæäåíüñèã ñ³í ÷èíðò³ èíòåðíåòàð òåòêëºí³ ò´ð õàºëãäšàíà. Ñåë³í ºàçðò á³³äã ÔÀÏ òàœº÷èí ýìíëºí³ ó÷ðåæäåíüñëà çàëºëäà á³ðš, ³ìòíä ò¢ðãí ä´œ ê¢ðãëºí³ òóñò ñåëâëöš ÷àäõ. Ìàíà òàœº÷ä 600 ê´äëìø÷ îðì îðãòåõíèêàð òåòêëºí³ ò´ë³ ôåäåðàëüí ïðîãðàììàð 446 ñàé àðñëœ àâõìí. Óäë óãà òàœº÷èí ýìíëºí³ ó÷ðåæäåíüñò ïàöèåíòèí ýëåêòðîíí êàðòìóä îðóëãäõìí, òåð öàãò ê¢í áîëºí ôåäåðàëüí êëèíèêä îäñí öàãòàí ýð¢ë-ìåíäèí øèíšëëòèí òóñê äîêóìåíòñ³í ¢ç¢ëš ÷àäõ. Ñóðºóëü-ýðäìèí õàëõä áîëõëà ýëåêòðîíí äíåâíèê îëçëëºí îðóëãäõ. Ýê-ýöêíð ¢ðí³ííü òåìäã¢ä, êè÷³ëì¢äèí äèã-äàðà õ³ë³š ÷àäõìí.
ÆÊÕ-í õàëõä "Óìíûé äîì", õààëºä ³³ìøã óãà á³³äë òåòêëºí³ õàëõä "Áåçîïàñíûé ãîðîä", ýð¢ë-ìåíä õàðëºíä "Òåëåìåäèöèíà" áîëí íàíü ÷èãí ýâ-àðºñ ìàíà òàœº÷ä öèôðîâîé ýêîíîìèê äåëãð¢ëëºíä òóñëš, ³ìòí³ šèðºë ÿñðóëõ ãèš ê¢ë³ãäš³í³.
Ìàíà 糜ã÷

¥öêëä¢ð Õàëüìã Òàœº÷èí ïðàâèòåëüñòâèí Àõëà÷ Èãîðü Çîòîâ ÐÀÍ-à Õàëüìã íîìèí öóòõëœãèí ê´äë³÷íðò áîëí Àðøàí ïîñåëêä ò¢¢ìð³ñ ê´ëò³ ãåð óãà ¢ëäñí óëñò øèí ᢢðèí ò¢ëê¢ðì¢ä á³ð¢ëš ´ãâ.
Ò¢ð¢ë³ä Èãîðü Àëåêñàíäðîâè÷ Ýëñò áàëºñíà 9-÷ ìèêðîðàéîíä òîñõãäñí òàâí äàâõð ãåðò îäàä, Õàëüìã íîìèí öóòõëœãèí ê´äë³÷íðèí øèí ᢢð õ³ë³â. Öóòõëœãèí äèðåêòîð Âèêòîðèÿ Êóêàíîâà ôåäåðàëüí ïðîãðàììèí "Íîìòíð" ãèäã ïîäïðîãðàììàð òîñõãäñí ãåðèí òóñêàð êåëš ´ãâ. "Ýí ãåð òîñõëºíä èíñòèòóòûí óðäê äèðåêòîð Íèíà Ãàðÿåâíà Î÷èðîâàí à÷-òóñ á³³í³. Ôåäåðàëüí ïðîãðàììàð éèëºãäñí ì´œã³ð ýí ãåð 2013 šèëä òîñõãäñìí, ýíä 25 ïàòüð á³³í³. 2015 šèëä ýí ãåð ýäëâðò îðóëãäñìí, çóã âåäîìñòâåíí ãåð-ᢢð ýðê áèø á³³äë-šèðºëä áåëí áîëõ ç´âò³ ãèš íîðìàòèâí àêò áàòëãäñíà àøò áèäí ýâð³ îëñí ì´œã³ðí ÿñâðèí ê´äëìø êåõ³ð øèèäâð àâñí áèë³âèäí. Òåã³ä ýí šèë áèäí ò¢ð¢í ºóðâí ïàòüðò ÿñâð êåš ÷àäâèäí. Ýí êåðãò 400 ì蜺í àðñëœ áþäæåòí áèø ñàœãàñ îëçëãäâ. Ýí šèë ä³ê³ä íåã ïàòüðò ÿñâð êåõ³ð çóðàëšàíàâèäí. Ýíäð ìàíà ê´äë³÷íð È.Áîëäûðåâà, Í.Ìóëàåâà áîëí Ö.Ñåëååâà øèí ᢢð³í é´ð³š³í³. Ýí ïðîãðàìì íîìòíðèã ä´œíõèí, áຠíàñòà êàäðìóäûã óðìäóëõèí ò´ë³ áàòëãäñìí", - ãèš Öóòõëœãèí äèðåêòîð õóâàëöâ.
È.Çîòîâ øèí ᢢðò³ áîëñí óëñèí ïàòüðìóä õ³ë³º³ä, ñ³í ê¢ö³ìš áîëí õ´â-êèøã äóðäâ. Íààäê ¢ëäñí ïàòüðìóäò ÿñâð êåš øèí ᢢð³í ê¢ë³š³õ íîìòíðèí ò´ë³ ñ³í òààë òîãòàõèí ò´ë³ ïðàâèòåëüñòâ ä´œã³í ê¢ðãõä³í áåëí á³³í³ ãèš ïðåìüåð-ìèíèñòð êåëâ. Õàðºëòä îðëöñí íîìèí öóòõëœãèí ñîöèàëüí-ýêîíîìè÷åñê øèíšëëòèí ³œãèí ºàðäà÷ Ëþäìèëà Íàìðóåâàí òåìäãëñ³ð, ýí ãåð íîìòíðèí ò´ë³ òîñõãäñí ò¢ð¢í ãåð áîëšàíà, òåã³ä õàìäàí ê´äëš³õ óëñ ¢¢ðì¢äíü ýâð³ ïàòüðòà áîëñíä èê ãèäã³ð áàéðëšàíà. Êåëõä, ýí ãåðò ïàòüð àâñí ê´äë³÷íð ñîöèàëüí í³³ì³äëëºí³ áîîöà áàòëâ, ýäí à÷òà àìðëºíä ºàðñí áèéíü ýíä á³³š ÷àäšàíà. Ïàòüð àâñí óëñ ê¢íäò³ ãèè÷³í õàëüìã ö³-áîîðöãàð òîîºàä, Èãîðü Àëåêñàíäðîâè÷èã ºàðñí ´äðë³íü é´ð³š, é´ð³ë ò³ââ.

Ñåíòÿáðü ñàðèí 6-ñ àâí 20 ê¢ðòë Õàëüìãò ðèïà õàëõàð øàšíà íîì á³ðš³õ ãåëœã¢ä èðš³í³. Óðäíü Õàëüìãò èðš, íîì õ³³ðëñí Íàìêà Äðèìå ðèíïî÷åí îòõí ê´â¢íü Ëõóíòðóë Äå÷åí Ãüîðìå ðèíïî÷å Íåïàëàñ áîëí Ýíòêãèí ºàçðàñ í³³ìí ãåëœ äàõóëš èðš³í³. Õàëüìãò ðèïà õàëõèí íîìä ø¢òäã ñóðºóëü÷íðèííü ñóðâðàð òåäí òàœº÷ä èðš³í³.
Ñåíòÿáðèí 10-ñ àâí 16 ê¢ðòë Äðóá÷î Õàÿãðèâà áóðõíä íåð³äñí èê ì´ðã¢ë òåäí ºàðäš äàâóëõìí. Õàÿãðèâà áóðõí Àâàëîêèòåøâàðàí - ´ð-´â÷ ñåäêëèí áóðõíà õ¢âëºí³ íåãíü áîëäìí.
Ì´ðã¢ëì¢ä ñåíòÿáðèí 8-ä ýêëš³í³. Ò¢ð¢í ì´ðã¢ëä 10 ÷àñàñ àâí ´ð¢í øàšíà íîìèí ö³³ëºâð, íîìä ø¢òëºí³ çîêàëìóä ³ìòíä çààãäõìí. Ñåíòÿáðèí 9-ä Õàÿãðèâàä íåð³äñí ì´ðã¢ëèã óãòã÷ ö³³ëºâð áîëí øàšíà õàëõèí áåëäâð áîëõìí. Ñåíòÿáðèí 10-ñ àâí 16 ê¢ðòë Äðóá÷î Õàÿãðèâà ãèš íåð³äãäñí ì´ðã¢ëì¢ä áîëõìí. Äàðóê ´äðì¢äòíü øàšíà êåñã éîñðõë ê¢ö³ãäõ ãèš çóðàëãäâ. Òåäí³ òîîä êåðã ê¢ö³ëºíä, ñóðºóëü ñóðëºíä õàðø áîëäã òîîòûã óóðóëëºíà, á³³õò³ áàéí šèðºëä ê¢ðãëºíä òóñëõ íîì õ³³ðëãäõìí.
Äå÷åí ðèíïî÷å äàõóëš èðñí ãåëœã¢äò³º³í Òðîèöêîå ñåë³í³ õóðëä òåð èê ì´ðã¢ëì¢ä³í êåõìí.
Îäà øàšíà ýí êåðã-¢¢ëäâðì¢äò áîëí èê öîëòà Ëõóíòðóë Äå÷åí Ãüîðìå ðèíïî÷åã òîñ÷ àâëºíä èê áåëäâð êåãäš³í³. Õàëüìãàñ íàíü òàëäàí ´´ð ýðãíäê ºàçðàñ ýí ëàìèí ñóðºóëü÷íð èðõ ãèš ê¢ë³ãäš³í³.
ŠÈЪËÈÍ Êåðìí

Àâãóñò ñàðèí 12-13-ä Êèòä îðí-íóòãò ¥âð Ìëûí óíèâåðñèòåòèí "Šàœºð" øèíšëëºí³ íîìèí öóòõëœ Ìë øèíšëëºí³ èíñòèòóòëà õàìäàí "Šàœºð" äóóëâðèí áຠíàñòà øèíšë³÷íðèí I íàðò-äåëê³í çóíè øêîëûã äàâóëâ. Êåðã-¢¢ëäâð ¥âð Ìëûí àâòîíîìí ðàéîíà Ê´ê-Õîò áàëºñíä äàâóëãäâ. ªîë ê¢ñëíü - "Šàœºð" øèíšëëºíä îíüã ´ãëºí áîëí øèí øèíšë³÷íðèã áåëäëºí.
"Šàœºð" øèíšëëºí³ çóíè øêîëä êåñã îðí-íóòãèí îþòíð, ìàãèñòðàíòìóä áîëí àñïèðàíòìóä îðëöâ. Øêîëûí ê´äëìøèí ò¢ð¢í ´äðò íåðò³ áàãøíð ëåêöñàí óìøàä, íîìèí øèíšëëòèí õàëõàð ê¢ö³š³õ ê´äëìøèí òóñêàð êåëš ´ãâ. Òåäí äóíä ßïîíÿ àìí óðí ¢ãèí ç´´ðèã øèíšëëºí³ Íèèö³í³ äèðåêòîð, ßïîíÿ "×èáà" ãèäã óíèâåðñèòåòèí ïðîôåññîð Îãèõàðà Øèíêî, "Õàìã ìëûí ñîéëûí ´â" ãèäã íàðò-äåëê³í íîìèí øèíšëëºí³ öóòõëœãèí äèðåêòîð, ôèëîëîã íîìèí äîêòîð, Õàëüìã ãîñóäàðñòâåíí óíèâåðñèòåòèí ïðîôåññîð Åâäîêèÿ Õàáóíîâà, ìë÷íðèí íàðò-äåëê³í Íèèö³í³ ïðåçèäåíò, íîìèí äîêòîð, Ýòâ¸ø Ëîðàíäûí íåðò³ Âåíãðèí óíèâåðñèòåòèí ïðîôåññîð Áèðòàëàí Àãíåø, Šàœºð øèíšëëºí³ öóòõëœãèí ºàðäà÷, íîìèí äîêòîð, ¥âð Ìëûí óíèâåðñèòåòèí ïðîôåññîð Òàÿ, Ìëûí ãîñóäàðñòâåíí óíèâåðñèòåòèí áîëí Ìëûí ãîñóäàðñòâåíí ïåäàãîãè÷åñê óíèâåðñèòåòèí ýë÷íð.
Äàðóê ´äðò Êèòäèí, Ìëûí áîëí ²ð³ñ³í áຠíàñòà íîìòíð "Šàœºð" äóóëâðèã øèíšëëºí³ õàëõàð ê¢ö³ñí ê´äëìøèííü òóñêàð õóâàëöâ. Ýâð³ ê´äëìøò³í íîìòíðèí øèí ¢éèí ýë÷íð òåêñòîëîãèí áîëí îð÷óëëºíà, øèíšëëºí³ øèí àðºñèí áîëí òàëäàí ÷èãí ò´ðì¢ä õàºëš, õ³³âðèí ¢¢ëäâð ê¢ö³â.
"Šàœºð" øèíšëëºí³ çóíè øêîëä Ìë áîëí Êèòä îðí-íóòãèí 13 âóçèí ýë÷íð îðëöâ. Óò òîîäàí 60 ê¢í, òåäí äóíä õàëüìã àñïèðàíòíð ÷èãí.
"Çóíûí øêîëûí ê´äëìø ´´ä³í ÷èíðò³ áîëš ºàðâ. ¥âð Ìëûí óíèâåðñèòåòèí ºàðºñí øèèäâð³ð, èèì êåðã-¢¢ëäâð õîéð šèëä íåã ä³êš äàâóëãääã áîëõìí. Õàëüìãèí áຠíàñòà íîìòíð ýí¢íä øóíìºàºàð îðëöõìí ãèš èòêš³í³âèäí", - ãèš "Šàœºð" øèíšëëºí³ çóíè øêîëä îðëöà÷ Ìåðãåí Áîñõîìäæèåâ òåìäãëâ.
ÀËÅÊÑ²Í Ñàíš

Ýí šèë ìàíà òàœº÷èí ñóðºóëü÷íð Ìîñêâà áàëºñíä êåñã öàãòàí á¢ðä³ãäš³õ "Ò´ðñêí" ("Îòå÷åñòâî") ãèäã ìàðºàíä îðëöñìí. Ýäí ýâð³ííü ø蜚ëëºí³ ê´äëìø³í ¢çóëš, êåñí îëí òîîòûí òóñêàð òîäðõàºàð êåëš ´ãâ.
Ìàíà íåìð ñóðºóëèí ó÷ðåæäåíü "Áè÷êä¢äèí áîëí óéí íàñòíðèí òóðèçìèí áîëí ºàçð-óñàí ìåäëºí³ òàíº÷èí öóòõëœ" êåñã šèëèí òóðøàðò ñóðºóëü÷íðèí øèíšëëòñèã ºàðäàä, ꢢêäò ä´œã³í ê¢ðã³ä, šèë áîëºí "Áè÷êí Ò´ðñêì" - ãèäã êîíôåðåíö äàâóëàä, ñ³³í³ð áè÷ñí áîëí ò¢ð¢í îðì ýçëñí ê´äëìøèíü ²ð³ñ³í ìàðºàíä îðóëíàâèäí. Ýí šèë Ìîñêâàä áîëšàõ ìàðºàíä 33 øèíšëëò éîâóëãäëà. Òåäí äóíäàñ 21 ñóðºóëü÷ ¢ðâð àâëà, àðâí ꢢêä ìàíà îðí-íóòãèí õîòë áàëºñíä îäëà, ê¢í áîëºí áè÷ñí ò´ð³ðí îðëöëà.
²ð³ñ³í ìàðºàí ºóðâí ³œã³ð õóâàãäàä á¢ðä³ãäí³. Ò¢ð¢í ³œãä Ýëñòèí ¹4 òîéãòà øêîëûí 9-÷ êëàññèí ñóðºóëü÷ Àíãåëèíà Ãóâóðîâà, Öåëèíí ðàéîíà Õàð-Áóëãèí øêîëàñ Êîêñóíîâà Èëÿíà (8-÷ êëàññ) îðëöñìí. Ýí ꢢêä ýâð³ííü ê¢ö³ñí øèíšëëò³í äèãò³-äàðàòàºàð ã¢í ìåäðë³í ¢ç¢ëš ö³³ëºš ÷àäâ. Ýäí îëí ñåêöä, íîìèíàöä îðëöš, äèïëîìàíòûí áîëí ëàóðåàòûí öîë 碢öõ³â. Ýí ꢢêä "Á³³ðí óëñ" ("Çåìëÿêè"), "²ð³ñ³í òóóšèí Íåêðîïîëü" ("Èñòîðè÷åñêèé íåêðîïîëü Ðîññèè") ãèäã ñåêöä îðëöëà. ªàðäà÷íü áîëš Ýëüâèðà Êàðëîâíà Ãóâóðîâà éîâëà.
Õîéðäã÷ ³œãäíü Ìîñêâà áàëºñóð 5 ñóðºóëü÷ äóóäóëãäëà. Òåäí äóíäàñ ºóðâí ê¢í îðëöš ÷àäâ. Ñàðïàí ðàéîíà Ý. Ò. Äåëèêîâèí íåðò³ Ñàðïàí øêîëûí 11-÷ êëàññèí ñóðºóëü÷ Àðíàåâà Ìèëàíà îðëöëà. Ìàðºàíà àøàð ´´ä³í îðìä ºàðàä, ꢢêí äèïëîìàíòûí áîëí ëàóðåàò öîë 碢â.