Òàœº÷èí õîòë áàëºñí Ýëñò á¢ðä³ä 153 šèë ê¢öâ. Äàâñí áåìá³ ´äð, ñåíòÿáðü ñàðèí 15-ä, îëí ³ìòí ýœêð áàëºñíàííü ¥äðèã ´ðãìšò³ êåâ³ð òåìäãëâ. Áàëºñíà áàéðò îðëöõàð õàì-õîøà á³³õ îëí ç¢ñí ðåãèîíàñ îëí ãèè÷íð èðñìí.
Ýí šèë ÷èãí Ýëñò áàëºñíà ¥äð ñîíüíàð äàââ. ¥ð¢í í³³ìí ÷àñëà áàëºñíà 3-÷ ìèêðîðàéîíä ñåë³í³ ýäë-àõóí ÿàðì ýêëâ. Òàœº÷èí ðàéîäàñ èðñí àðºëà÷íð áîëí ôåðìåðì¢ä ìàõ, ò³ð³-òåìñ, çåð-çåìø, ìàõíà áîëí ¢ñí³ ç¢¢ò³ õîò-õîë, íàíü ÷èãí ýäë-óóø êèëâð³ð õóëäâ.
¥ð¢í àðâí ÷àñëà Ýëñòèí öóòõëœä áàëºñíà ¥äðò íåð³äãäñí áàéðèí êåðã-¢¢ëäâðì¢ä äàââ. "Ðîäèíà" ñîéëûí öóòõëœãèí ´´ð áàëºñíà óðí ºàðèí ýðäì÷íðèí íàìðèí ÿàðì áîëâ. ¡¢ë êåäã óëñ ýâð³ííü êåãäëì¢ä³í îëíà îíüãò òóñõàâ. ²ìòí ýäí³ êåñí õàìã òîîòàð èê³ð ñîíüìñâ, ç³ðì óëñ òààñãäñí þìàí õóëäš àââ. À.Ñ.Ïóøêèí³ ñêâåðò äåãòðì¢äèí º³³õ¢ë áîëâ.
Ê´ëã-ê¢÷ õóëääã "Àãàò" êîìïàíü Ýëñòèí áàéðò îðëöš, ³ìòíä îëí ç¢ñí òàìºòà ìàøèäèã, òåð äîòð ãèèãí, ³ìò áîëí àöà ç´´äã ê´ëãèã çàëš, øèíšëõ à𺠴ãâ. Òåð ìåò ýí êîìïàíÿ ýë÷íð ê´ëãí-ê¢÷íë³ çàëºëäàòà ò´ð³ð âèêòîðèíì¢ä áîëí ìàðºàñ äàâóëâ, áè÷êä¢äèã ³ìò³õí êåãäë³ð òîîâ.
¡äèí àëäíä "Äîëàí õîíãèí ñ¢ì" ãèäã ñîéëûí êîìïëåêñèí ýðãíäê ºàçðò "Ìèíè Ýëñò - ìèíè áàéð" ãèäã áè÷êä¢äèí áàéð ýêëâ. Ýëñòèí óéí íàñòà ꢢêä-ê´â¢ä áèëã-ýðäì³í ¢ç¢ëš, öóãëðñí óëñò áàéð-áàõìš ¢¢ä³â. Áè÷êä¢äèí ò´ë³ îëí ç¢ñí ñîíüí íààää áîëí ìàðºàñ á¢ðä³ãäâ. Ê¢¢êä öàãàí ñåðãìšò³º³ð äàâóëâ. ¡äë³ Ãåðîéìóäûí àëëåéä áàëºñíà ñóðºóëü-ýðäìèí ó÷ðåæäåíüñèí óðí ºàðèí ýðäìèí ¢¢ä³ëòèí "Ýðäì÷íðèí áàëºñí" ãèäã íåð³äëºò³ º³³õ¢ë áîëâ. Ê¢¢í³ í¢ä àâëì ´âðìšò³ ñ³³õí êåãäëì¢ä ýíä ¢çš áîëõìí áèë³. ªàðòàí ¢¢ëò³ áîëí áèëãò³ áàãøíð, ñóðºìšëà÷íð áîëí ꢢêä ìàíà áàëºñíä îëí á³³äãíü ìåäãäâ.
Òåð ìåò ¢äèí êåìä “Äîëàí õîíãèí ñ¢ìèí” ´´ð-øèäðê òàëâœä "Èíüãëëòèí áàéð" ãèäã îëí êåëí-óëñèí ñîéëûí áàéð áîëâ. Àçåðáàéäæàí, àðìÿí, ÷å÷åí, õàñã áîëí íàíü ÷èãí êåëí-óëñèí ýë÷íð ýâð³ííü ºàçð-óñíà òóóšèí òóñê äåãòðì¢äèí, ºàðèí ýðäìèí êåãäëì¢äèí, õîòûí º³³õ¢ë îëíà îíüãò òóñõàâ. Ýäí ò³³ç äååð ºàðàä, äóóëš-áèèëš, áàéð áåëãëâ. Òåð ìåò áè÷êä¢äèí ¢¢ä³ã÷ êîëëåêòèâñ, õàëüìã, îðñ, óêðàèí, õàñã, óóëûí êåëí óëñèí, öèèãä¢äèí áè áèèëâ.
¡äèí õ´´í ñ³í àâúÿñò òîõðñàð Ýëñòèí ñ³í ´äðë³ áàº÷óä îëíà í¢¢ðò áàéðèí á³³äëä ´ðê³í ´íä³ëºâ. Ýëñò áàëºñíà àäìèíèñòðàöèí òîëºà÷èí äàðóê Ãåîðãèé Ðóáåêî é´ð³ëèí ¢ã êåëâ. Ò¢ð¢ë³ä öóãòàºèíü áàëºñíà ¥äðë³ é´ð³â. Ýíòí áàëºñíà á³³äë-šèðºëä ÷èíðò³ éîâäë. Áàëºñíà ¥äðë³ øèí ´ðê-á¢ë òîãòšàõíü õîéð äàì ÷èíðò³. 153 šèë õîîðàí ìàíà Ýëñò á¢ðäñìí. Ýíäð áîëõëà áàëºñíà ¥äðë³ òàâí øèí ´ðê-á¢ë òîãòâ. Ýííü éèð áàéðòà-áàõìšòà éîâäë. Áàº÷óä ýí ´äðèã šèðºëèííü òóðøàðò òîäëõìí. Ýäí³ á¢ëä ꢢêä ò´ðõ, õ´´ííü à÷íð-çååíð ºàðõ, óäàí öàã äàââ ÷èãí ýí ´äðèã áàº÷óä íàñí-šèðºëä³í ìàðòøãîíü ëàâòà. Êåç³ä ÷èãí ýâèí, ò´âêí¢í á³³äëä á³³òí, õ´âò³-êèøãò³, àìóëœ ìåíä áîëòí ãèâ. Òåð ìåò áààõí ´ðê-á¢ëì¢äèã ê¢íäò³ ãèè÷, Ñàðïóëü áàëºñíà ãîñóäàðñòâåíí Õ¢¢âèí àõëà÷ Ãåîðãèé Êîëÿãèí é´ð³â.
Ýëñòèí ñ³í ´äðë³ èðëö¢ëš, 50 šèëä³í õàìäàí á³³õ Áîðèñ Ñàíãàäæèåâè÷ áîëí Ýëüçà Áàñòàåâíà Àâëàåâèõí, 35 šèëä³í õàìäàí á³³õ Âëàäèìèð Ñåðãååâè÷ áîëí Åëåíà Àëåêñàíäðîâíà Ñìîëÿêîâèõí îí÷òà ´´í³í òåìäãëš³õ á¢ëì¢äèí äåãòðò ºàðàí ò³ââ. Ýëüçà Áàñòàåâíà áàº÷óäò é´ð³ë êåëâ. Åëåíà Ñìîëÿêîâà áàº÷óäò íåð³äš, îëíä òààñòà "Íàñíäàí" ãèäã äó äóóëâ. Òèèã³ä Ýëñòèí ñ³í ´äðë³ øèí ´ðê-á¢ëì¢ä òîãòñíü îí÷òà áîëâ.
¡äèí õ´´í "Äðóæáà" ñîéëûí áîëí àìðëºíà ïàðêä áèèºèí ò³³çä ðåòðî-äèñêîòåê á¢ðä³ãäâ. Ìåä³ò³ óëñ ñåäêëäíü òààñòà ê´ãšì ñîœñš, áຠöàãèííü äóä äóóëš, áè áèèëš, óóäüâðàí ºàðºâ.

Ýí šèëèí ñåíòÿáðü ñàðèí ýêëö³ð Õàëüìãèí õîòë áàëºñíä îþòíðèí äóíä áîêñàð íàðò-äåëê³í ÷åìïèîíàò äàâñìí. Ìàðºàíä îðëöõàð äåëê³í 20 îðí-íóòãàñ 150 ºàð ñïîðòñìåí èðñí áèë³. Ýí îí÷òà ñïîðòèâí êåðã-¢¢ëäâð áîëšàñí íåã ´äð Ñèòè ÷åññèí êîòòåäæä ïëàñòèêîâ êîíòåéíåðò ºàë îðàä øà÷àñìí. Ê´äëìøèí äààëºâðàí ê¢ö³š, ´´ã¢ðíü éîâñí ïîëèöèí ê´äë³÷íð öóãòàºàñíü ò¢ð¢ëš ò¢¢ìð ¢çš, êîòòåäæä á³³ñí óëñèã ºàçàðàí ºàðºâ. Ò¢¢ìð óíòðàäã öåðãëëòèí ³œã èðòëíü ò¢¢ìð ýêë³ä óíòðàâ. Äàðóíü, ýäí³ õàìöó ¢¢ëäâðèí àøò ºàë óíòðàãäâ, õàì-õîøà á³³õ ãåðì¢äò ºàë îðñí óãà.
Îäàõí Õàëüìã Òàœº÷àð äîòð-äóíäûí êåðã¢äèí ìèíèñòðèí íåðí äååð Ýëñòä á³³õ "Øàòðèí áàëºñí" ãèäã êîìïëåêñèí ºàðäâðàñ Õàíëòûí áè÷ã îðš èðâ. Öàãëàíü ºàë óíòðàš, êîìïëåêñèí ýðãíäê ºàçðò ò¢¢ìð òàðõàëºèã õ´ðš, ³ìòèã ³³ìøãò³ éîâäëàñ ãåòëãñí ïîëèöèí ê´äë³÷íðò õàíëòàí ´ðãñí áîëäã. Òàœº÷èí ÌÂÄ-í áàðèí öåðãëëòèí 糜ãëñ³ð, Õàëüìãèí äîòð-äóíäûí êåðã¢äèí ìèíèñòåðñòâèí ºàðäâð îí÷ðñí ïîëèöèí ê´äë³÷íð Ï¢ðâ³ Íàðìàåâèã, Àëåêñåé Óëþíæèåâèã áîëí Áàäì Àõàäóåâèã ê´äëìø÷ äààëºâðàí ñåäêë³í ò³âš ê¢ö³äã ò´ë³äíü à÷ëõàð øèèäñìí.
Ìàíà 糜ã÷

Îäàõí Èê Áóóðëà ðàéîíä áè÷êä¢äèí íåìð ñóðºóëèí Ãåð ñåêëºí³ áàéðèí êåðã-¢¢ëäâð áîëñí áèë³. Òåð¢íä êåñã ãèè÷íð èðš, ðàéîíà áè÷êä¢ä áèëãò³ áîëí ºàðòàí ´´ò³ áîëšàõèã èë ¢çâ. Áàéðèí êåðã-¢¢ëäâðò îðëöà÷íðèí îíüãò áè÷êä¢äèí ºàðèí êåãäëì¢äèí º³³õ¢ë òóñõàãäâ, "Òîðºà" áîëí "Íîòêà" àíñàìáëüìóäûí ꢢêä-ê´â¢ä áèëã-ýðäì³í ¢ç¢ëâ.
Èê Áóóðëà ðàéîíà íåìð ñóðºóëèí Ãåðèí ºàðäà÷ Íèíà Àäæàäûêîâàí êåëñ³ð, ýíä 150 ꢢêí-ê´â¢í ñóðíà. Ýäí³ ò´ë³ îëí êðóæîê áîëí íåãäëò ¢¢ëäí³. Òåõíîëîãèí áàãøíð Ç.Íèêîëàåâàí áîëí È.Ìóêàáåíîâàí ºàðäâðò áè÷êä¢ä àðñàð, ñóâñàð, öààñàð, äàâñòà ºóéðàð, îëí ç¢ñí òàñìàð áîëí íàíü ÷èãí òîîòàð êå-ñ³³õí êåãäëì¢ä êåí³, õàòõìð õàòõíà.
- Óðäíü áèäí øèøëœ á³³ðí óãà áèë³âèäí. Òåã³ä èèì êå-ñ³³õí ¢¢ä³ëòèí Ãåð òîñõñíä áèäí ÊÒÊ-Ð êîìïàíüä áîëí òàœº÷èí ºàðäâðò èê õàíëòàí ´ðãš³í³âèäí. Îäà ýíä õîðåîãðàôèí, õîðèí, ºàðèí ¢¢ä³ëòèí øèøëœ êàáèíåòì¢ä á³³í³, ´äã³ öàãà îáîðóäîâàíü óãëš ò³âãäâ, òåã³ä ýíä îëí ç¢ñí êîíöåðò áîëí ìàðºà äàâóëõèí ò´ë³ öóã òààë òîãòàãäâ. Ðàéîíà êåðã-¢¢ëäâðì¢ä äàâóëõèí ò´ë³ çàëä èê ò³³ç áîëí 250 ê¢í ñóóõ îðì á³³í³. Îäà áèäí íåìð øèí êðóæîêìóä ñåêš ÷àäšàíàâèäí. Ñåë³í ºàçðò á³³äã áè÷êä¢ä áèëã-ýðäì³í äåëãð¢ëš, íåð ºàð÷ ´ëç³ò³ ñ³í ¢ðä áîëš ´ñõèí ò´ë³ èèì òààë òîãòàãäñíü ìàäíä èê ãèäã áàéð-áàõìš ¢¢ä³š³í³, - ãèš Íèíà Íèêîëàåâíà êåëâ.
Ò³âí šèë õîîðàí á¢ðä³ãäñí "Òîðºà" àíñàìáëü ýí šèë îí÷òà ´´í³í òåìäãëõìí. Ñàâð Äîð÷ååâèí ºàðäâðò ¢¢ëäš³õ àíñàìáëü ýíäð ²ð³ñ³í îëí-³ìòí³ ¢¢ä³ëòèí à÷òà êîëëåêòèâèí íåð 碢í³. Ýäí ò´ðñêí Èê Áóóðëà ºàçðèí íåðèã òàœº÷äàí á³³òõ³, ²ð³ñ³ä áîëí íàðò-äåëê³ä ÷èãí ´´ä³í á³ðš, õàëüìã óëñèí áèèºèí ýðäì áîëí ñîéë äåëãð¢ëš éîâíà. Ýí êîëëåêòèâä áèèëš éîâñí áè÷êä¢ä ´ñ³ä-áîñàä, ýðäì³ðí ê´äëš éîâíà. Áîëâ ýäí³ šèðºëä áè îíö îðìàí ýçëí³. Îäà ýí àíñàìáëüä îðëöš éîâñí óëñ îí÷òà ´´í³í òåìäãëõ³ð áåëäâðèí ê´äëìø êåš³í³. ¥´íèí áàéð öóã ðàéîíà áàéð áîëõíü ëàâòà.
"Íîòêà" ãèäã ýñòðàäí äóóíà ¢ëã¢ð-¢çìšèí àíñàìáëü ðàéîíä áîëí òàœº÷ä áîëäã ìàðºàñò áàñ øóíìºàºàð îðëöíà. Ýí àíñàìáëèã ºàðäšàõ Ñàíàë Îêíÿåâ äîðàñ ´ñ÷ éîâõ áè÷êä¢äèã ñóðºíà. Áèéíü ýí åœñã ñ³³õí äóóëíà. Áàéðèí õóðãò îðëöñí óëñèí ÷èêí³ õóšð õàœºàš, ê¢íäò³ ãèè÷íðèã áèëã-ýðäì³ðí ´âð¢ëâ. Óðäíü ýäí ðàéîíà áàº÷óäûí öóòõëœä çàíÿòüñ äàâóëäã á³³ñìí. Îäà áîëõëà ýäí³ ò´ë³ ñàðóë õîðà áîëí ñ³í àïïàðàòóð á³³í³. Òåã³ä áè÷êä¢ä áîëí áàãøíü éèð áàéðòà á³³í³.
Ðàéîíà áè÷êä¢ä òàœº÷èí ìàðºàñò äàœãèí îðëöš, íåð ºàðíà ãèš òåìäãëõ êåðãò³. Èê Áóóðëà ꢢêä-ê´â¢ä 2000 šèë³ñ àâí "ÊÒÊ - áèëãò³ áè÷êä¢äò" ãèäã ìàðºàíä øóíìºàºàð îðëöšàíà. Ýí ìàðºàíä äèèëâð á³ðñí ñóðºóëü÷íð ´ñ³ä-áîñàä, ýíäð áèéñíü äîðàñ ´ñ÷ éîâõ áè÷êä¢äèí áèëã-ýðäì äåëãð¢ëëºí³ õàëõàð ê´äëš³í³. Òèèã³ä, Ýâåëèíà Ëèäæèåâà Õàëüìã Òàœº÷èí ñèìôîíè÷åñê îðêåñòðò ê´äëí³, Ñàíàë ×åäûðîâ ßìàëî-Íåíåöê àâòîíîìí îêðóãä êåëí-óëñèí ñîéëûí Öóòõëœä õîðåîãðàô-ïîñòàíîâùèê áîëš ¢¢ëäš³í³, Çàãèä Êàìèíîâ "Ñàëåõàðä" ãèäã îëí-³ìòí³ áèèºèí àíñàìáëü ºàðäšàíà. Ýäí ¢¢ä³ëòèí ò¢ð¢í èøêäë³í ðàéîíà áè÷êä¢äèí íåìð ñóðºóëèí Ãåðò êåñìí.
Ýí šèë ýí ìàðºàíä ðàéîíà áè÷êä¢ä áàñ îðëöàä, óäë óãà Ìîñêâàä áîëõ 3-÷ äåâñœä áèëã-ýðäì³í ¢ç¢ëõ ç´â àââ. "Òîðºà" àíñàìáëü, Ãåðåíçåë Îêíÿåâà áîëí Èëÿíà Óñòèíîâà ìàíà îðí-íóòãèí õîòë áàëºñíä áîëõ ìàðºàíä îðëöõìí ãèš áàéðèí õóðãò êåëãäâ. Öóºàð ýäí õàëüìã óëñèí ñîéëëà îëí ³ìòèã òàíüëäóëš ýðê áèø äèèëâð á³ðš õ³ðš èðõ ãèš ñàíšàíàâèäí.

ÄÎΊÀÍ Íàòàëüÿ
ÇÓÐÃÓÄÒ: “Òîðºà” áèëš³í³; êåãäëì¢äèí º³³õ¢ë
È.Ìóçðàåâàí öîêñí çóðãóä

Í.Ïàëüìîâèí íåðò³ Êåëí-óëñèí ìóçåéä Ãàððè Îëåãîâè÷ Ðîê÷èíñêèéèí çóðãóäûí º³³õ¢ë ñåêãäâ. Õàëüìãèí ä¢ðñë¢ëã÷ èñêóññòâèí óëûíü ò³âñí çóðà÷íðèí íåãíü, ²ð³ñ³í óëñèí çóðà÷, Î.Ãîðîäîâèêîâèí íåðò³ Õàëüìãèí Ãîñóäàðñòâåíí ì´ð³í ëàóðåàò, Õàëüìãèí èñêóññòâèí à÷òà ¢¢ëä³÷ Ãàððè Ðîê÷èíñêèéèí 95 šèëèí ´´íä º³³õ¢ë íåð³äãäâ.
Êåëí-óëñèí ìóçåéèí áîëí çóðà÷èí ´ðê-á¢ëèí õîîðíä ¢¢ä³ã÷ ñ³í çàëºëäàí òîãòñí á³³í³. Íåðò³ õàëüìã çóðà÷èí º³³õ¢ëì¢ä ìóçåéä òàâí šèë áîëàä, äàœãèí êåãäí³. Ýí¢í³ ´ìí áîëñí º³³õ¢ë 2013 šèëèí îêòÿáðèí 24-ä ²ð³ñ³í óëñèí çóðà÷èí 90 šèëèí ´´íë³ èðëö¢ëš êåãäñí áèë³. ª³³õ¢ë³ñ íàíü íîìèí-äàìøëòûí êîíôåðåíö áîëí "ò´ãðã øèð³í" ñ¢¢ð áîëñíü òîäëãäíà. Ýí ñààìä ÷èãí îêòÿáðü ñàðä íîìèí-äàìøëòûí êîíôåðåíö áîëõìí.
Òàâí šèë áîëàä, Õàëüìãèí íåðò³ ¢ðí³ º³³õ¢ëä 95 šèëèí ´´íèíü òåìäãëš öóãëðš èðâèäí. Çóðà÷èí ñàíëûã ê¢íäë³ä èðñí ìóçåéä îëí óëñ, òåð òîîä çóðà÷íð, èñêóññòâèí áîëí ñîéëûí ¢¢ëä³÷íð, îþòíð áîëí ñóðºóëü÷íð ìóçåéèí çàëä Ãàððè Îëåãîâè÷èí ¢¢ä³âðì¢äèã ä³êí³ñ õ³ë³š, äóðòà çóðãóäûí ´´ð êåñãò³í óõà òóœºàš çîãñšàõèíü ¢çš áîëõìí. Šèðºëèííü òóðøàðò Ãàððè Îëåãîâè÷ Ðîê÷èíñêèé êåñã çóí çóðã çóðñìí. Òåäíèã öóãòàºèíü íåã çàëä áàãòàš áîëñí óãà. Áîëâ ÷èãí ýíä ò³âãäñí çóðã áîëºí Õàëüìãèí òóóšëà, óëñèí àâúÿñìóäëà çàëºëäàòà áîëšàíà. ßìàðàí ò´ðñêí÷ ñåäêëò³ ê¢í á³³ñèíü çóðã áîëºíü ¢ë¢ ¢ã óãàºàð ìåä¢ëí³.
Õàëüìãèí áèëãò³ ¢ðí³ ¢¢ä³âðì¢äèã ä³êí íåã ñåð㳚, îëí ³ìòíäíü ¢ç¢ëš³õ º³³õ¢ëèã òàœº÷èí ñîéëûí áîëí òóðèçìèí ìèíèñòðèí äàðóê Íèêîëàé Ñàíäæèåâ é´ð³ëèí ¢ã êåëš ñåêâ. Õàëüìã Òàœº÷èí Òîëºà÷ Àëåêñåé Îðëîâ çóðà÷èí ´ðê-á¢ëä, ìóçåéèí ê´äë³÷íðò, èñêóññòâä äóðòà îëí óëñò ýí º³³õ¢ë ñåêëºíë³ é´ð³š, áè÷ñí áè÷ãèã Íèêîëàé Äæàìáóëîâè÷ óìøš ´ã³ä, ìóçåéèí äèðåêòîð Èðèíà Ìó÷àåâàä á³ð¢ëš ´ãâ.
Õàëüìã Òàœº÷èí Óëñèí Õóðàëûí (Ïàðëàìåíòèí) Àõëà÷ Àíàòîëèé Êîçà÷êî íåð ºàðñí çóðà÷èí º³³õ¢ë ñåêëºèã É´ð³ñí áè÷ãèã äåïóòàò Õàëãàåâ îëíä óìøš ´ãâ.
Õàëüìã óëñèí çàœ-àâöàñ, õàëüìã òóóšàñ, ñîéëàñ, àâúÿñìóäàñ çóðà÷èí ¢¢ä³âðì¢ä ýêëö³í àâäã á³³ñèíü çîêúÿë÷èí ꢢêíü, èñêóññòâîâåäåíÿ äîêòîð Ñâåòëàíà Ãàððèåâíà Áàòûðåâà êåëš ´ãâ. Ò´ðñêí êåëí-³ìòí³ííü òóóšèã, ñîéëûã, ê¢ìíè ñîéëä îðóëñí ò³âöèíü ¢ç¢ëõ³ð äàœãèí øóíš éîâñèíü ýâð³ííü ¢ãä³í ñ³í ìåä¢ëâ.
Ãàððè Ðîê÷èíñêèé 1923 šèëä Õàëüìã ÀÑÑÐ-èí Ïðèîçåðí ðàéîíà Àëöûíºóä ñåë³íä ò´ðñìí. Áè÷êíä³í ê´â¢í òåœãñ÷ áîëõàð óõàëšàñìí. Õ´´ííü òåœãðò íèñõ ñåäêë àìð ´ãëãî, íèñëºí³ êåðãèã ýêë³ä äàñ÷àõëàíü õàëüìãóäûã Ñèâð¢ð òóóëºàä, ê¢ñëíü ê¢öëãî ¢ëäñìí. ßìàðàí ÷èãí ýðäì³ð ¢¢ëäâ÷í ê¢ö³ìšò³ ê¢í áîëõ á³³ñíü èë. Áîëâ êåñãíü ê¢¢í³ ñàíñàð áîëõø. Öóã ³ìòíë³ ó÷ðñí çîâëœ ýí¢í³ šèðºëä ÷èãí ñîëüâð îðóëñíü èë áîëšàíà. 1953 šèëä Ãàððè Ðîê÷èíñêèé Àëìà-Àòèíñê õóäîæåñòâåíí ó÷èëèùèã éè뺳í ñ³³í³ð ò´ãñ³ñìí. Õóðö õ³ë³öíü áîëí þ ÷èãí êåš ÷àääã ´´ò³ ºàðíü ìåë çóðà÷èí ýðäìä èðëö³ò³ á³³ñíü òåð ó÷èëèùèí õ´´í ìåäãä³ä á³³â.
Ó÷èëèùèã ò´ãñ³ñí öàãàñ àâí áèëãíü ñ³³í³ð èëäš ìåäãäñí áຠíàñòà çóðà÷ ¢¢ä³âðì¢ä³í Êàçàõñòàíä á³³õä³í êåñã º³³õ¢ëä îðëöóëš ¢ç¢ëš éîâñìí.
1961 šèëä Ãàððè Ðîê÷èíñêèé ò´ðñêí ºàçðóðí õ³ðš èðâ. Òåð öàãàñ àâí çóðà÷ Õàëüìãèí ä¢ðñë¢ëã÷ èñêóññòâèã äåëãð¢ëëºíä öóã ìåäðë³í, öàãàí, ÷àäìãàí áîëí áèëã³í íåð³äâ. Çóðëºíà ýâð³ îíö ÿíçàðí, ¢¢ä³ã÷ êåö¢ áèëã³ðí ýí¢í³ çóðãóä òåð äàðóíü ê¢¢í³ îíüãèã àâëíà. Ýí¢í³ çóðñí çóðãóäûã òàëäàí áèëãòíðèí ¢¢ä³âðì¢ä³ñ äàœãèí éèëºðí³. Ðîê÷èíñêèéèí ºàðèí ÿíç òåð äàðóíü ìåäãäí³. Òåã³ä ÷èãí ìàíà çóðà÷íð, ²ð³ñ³í áîëí ºàçàäûí îðíà çóðà÷íð ÷èãí èê áèëãòèí çóðëºíà ÿíçèã ç´âò³ ´´äìä ´ðãš ¢íëí³.
Êåñã àðâàä šèëì¢äèí òóðøàðò çóðà÷ çóðš éîâñí çóðãóä, óò òîîäàí 60 ºàð ¢¢ä³âð, îëí õ³ë³º³÷íðèí îíüãò òóñõàãäšàíà. Ýí ¢¢ä³âðì¢äèí èê çóíü Êåëí-óëñèí ìóçåéèí ê´ðœä õàäºëãäšàíà. dzðì ¢¢ä³âðì¢äíü îíö óëñèí àðõèâ³ñ àâãäñìí. Çóðà÷èí ¢¢ä³âðì¢äèí òóñêàð ìóçåéèí äèðåêòîðèí äàðóê Èðèíà Íîâîìëèíîâà òîäðõàºàð êåëš ´ãâ.
Òàœº÷èí èñêóññòâèí à÷òà ¢¢ëä³÷ çóðã áîëºíäàí ò´ðñêí òååãèí á³³äëèã, òååãèí óëñàí, òóóšèí áààòðìóäûã, áèëãò³ óëñàí òîäëóëš ¢ç¢ëñíü ò´ðñêí ºàçðèí ÷àñòð áîëš õ³ë³ãäí³. ª³³õ¢ëä èðš, Õàëüìãèí áèëãò³ ¢ðí³ ¢¢ä³âðì¢äèã ä³êí íåã îíüãàí ´ã÷ õ³ë³º³ä, àã÷ìä áîëâ÷í ꢜêë ÷ååšò³, õóðö óõàòà, áèëãò³ ºàðòà õàëüìã ýðäì÷èí ä´œã³ð ò´ðñêí òóóšèã ñåðã³òí, ìàíà ³ìòí, ìàíà ñîéë ÿìàðàí ê¢÷ò³ áîëí ¢¢ä³ã÷ ÷èäëò³ áîëšàõèíü ìåäš, óðìä àâòí.
Ãàëèíà ÕÅÉ×ÈÅÂÀ

Ñåíòÿáðèí 18-ñ àâí Õàëüìã Òàœº÷ä "Áîëüøèå ãàñòðîëè" ãèäã ôåäåðàëüí ïðîãðàìì ýêë³ä ¢¢ëäš³í³. Ýí èê ãàñòðîëèí êåìš³íä Ýëñò¢ð Òûâà Ðåñïóáëèêèí òåàòð èðâ. Ýäí³ àâ÷ èðñí íààääûí òóñêàð øèäð áîëñí ïðåññ-êîíôåðåíöä êåëãäâ. Òàœº÷èí ñîéëûí áîëí òóðèçìèí ìèíèñòðèí äàðóê Ãàëèíà Áàäàåâà ôåäåðàëüí ïðîãðàììèí òóñêàð êåë³ä, èðñí ãèè÷íðèã é´ð³ëèí ¢ã³ð òîñâ. Êåëí-óëñèí äðàìàòè÷åñê òåàòðèí õóäîæåñòâåíí ºàðäà÷ Áîðèñ Ìàíäæèåâ ðåãèîíìóä õîîðíäê ãàñòðîëèí êåìš³íä ýí šèëèí õàâðàð Õàëüìã òåàòð ºóðâí ðåñïóáëèêä îäàä, íààääàí ¢ç¢ëñí³ òóñêàð êåëâ. Îäà òåð ðåñïóáëèê¢äèí òåàòðìóä Õàëüìãò èðš³í³.
Áàñœãà Áààòðèí íåðò³ Êåëí-óëñèí äðàìàòè÷åñê òåàòðèí ò³³ç äååð Òûâà Ðåñïóáëèêèí Êåëí-óëñèí ê´ãšìèí-äðàìàòè÷åñê òåàòð íààääàí ¢ç¢ëš³í³. Òåàòðèí äèðåêòîð, Òûâà Ðåñïóáëèêèí óëñèí àðòèñò Ñòàíèñëàâ Èðèëü êåëñ³ð, êîëëåêòèâ èê äóðòàºàð ýí ãàñòðîëüä èðâ. Òåàòðèí àðòèñòíð Ýëñò¢ð ñåíòÿáðèí 16-ä Àºøàñ àâòîáóñàð èðñìí. Òûâàºàñ èðñí ãèè÷íðèã Êåëí-óëñèí äðàìàòè÷åñê òåàòðèí êîëëåêòèâ áàéðèí á³³äëä òîñ÷ àââ. Òåàòðèí äèðåêòîð Ãàëèíà Øóðàåâàí êåëñ³ð, õîéð òåàòðèí êîëëåêòèâ Õàëüìãèí ºàçðò 30 šèë õîîðàí èèãš õàðºñí áèë³.
Ñòàíèñëàâ Èðèëü Õàëüìã òåàòðèí íààääûã ³ìòí îäà ê¢ðòë ìàðòàä óãàí òóñêàð êåë³ä, ýí èðëºíä³í Òûâàí àðòèñòíð ºóðâí íààä àâ÷ èðñí³ òóñêàð 糜ãëâ. 1935 šèëä ýêëš ¢¢ëäñí òåàòð Âèêòîð Êîê-îîëûí íåðèã 碢í³. Òåàòðò éèñí ¢éèí àðòèñòíð ê´äëš³í³. Ýäí ËÃÈÒÌÈÊ, Ìîñêîâñê Ùåïêèíñê íàíü ÷èãí òåàòðàëüí âóçìóä ò´ãñ³ñí àðòèñòíð. Öàãòàí ýíä íåð òóóðñí Ìàêñèì Ìóíçóê Êàðà-êûñ ãåðãò³º³í, Õ. Êîíãàð, Â.Ìîíãàëüáè, Í. Îëåé-îîë, íàíü ÷èãí áèëãò³ àðòèñòíð ê´äëš éîâñìí. 1958 šèëä êîëëåêòèâ ê´ãšìèí-äðàìàòè÷åñê òåàòð áîëš ¢¢ëääã áîëñìí. 1986 šèëä òåàòð "Ê¢íäëëºí³ Òåìäã" îðäåí³ð à÷ëãäñí áèë³.
Éèðäã÷ šèëì¢äò òåàòðò àõ ðåæèññåð áîëš Àëåêñåé Îîðæàê ê´äëñí³ñ àâí òåàòð øèí äåâñœä ºàð÷, îëí ôåñòèâàëüä íààääàðí íåð ºàð÷, ºàçàäûí îðíä òåìäãò³ áîëâ.
2000 šèëä ²ð³ñ³í Ôåäåðàöèí èíòåëëèãåíöèí Êîíãðåññò òåàòðèã "Òåàòð ãîäà" ãèäã íåð 碢뺳ä, àêàäåìèê Ä. Ëèõà÷åâèí íåðò³ àëòí ìåäàëÿð à÷ëñí áèë³. 2011 šèëä òåàòð "Êåëí-óëñèí" íåð 碢äã áîëâ. Ñîéëûí õàëõàð êåš³õ èê ê´äëìøèã òåìäãë³ä, òåàòðèã 2016 šèëä Òûâà Ðåñïóáëèêèí îðäåí³ð à÷ëñíü èê óðìäòà éîâäë áîëñìí.
Òåã³ä ýíäð ´äð³ñ àâí àõ-ä¢ ðåñïóáëèê³ñ èðñí áèëãòíðèí íààääûã õ³ë³õ òààë ìàäíä ó÷ðšàíà. Òåàòðèí ëèòåðàòóðí ³œãèí ºàðäà÷ Ýðèê Íîðáó êåëñ³ð, ðåïåðòóàð á¢ðä³ëºíä ýäí èê îíüãàí ´ãí³. Šèë áîëºí òåàòð ôåñòèâàëüìóäò îðëöš, áèëã-ýðäì³í òàëäàí ºàçðò ¢ç¢ëí³. Ìëûí òåàòðìóäëà, Õàêàññèí, Òàòàðñòàíà, Áàøêîðòîñòàíà, Áóðÿòèí òåàòðìóäëà çàëºëäà á³ðš, òåð ¢¢ä³ã÷ êîëëåêòèâñëà íåã ôåñòèâàëüìóäò îðëöš éîâíà.
"Ýãèë, ýšèì, ýãèë" ãèäã íààäàð òóâèíöíð ãàñòðîëÿí ýêëš³í³. Ýí íààäí 1998 šèëä Êàçàíüä áîëñí "Íàâðóç" íàðò-äåëê³í ôåñòèâàëèí ëàóðåàò áîëñìí. 2002 šèëä Èðêóòñêä áîëñí "Ñèáèðñêèé òðàíçèò" ãèäã íàðò-äåëê³í ôåñòèâàëüä ýí íààäí Ãðàí-ïðè ì´ð³ ø¢¢š àâñìí. "Áåëàÿ âåæà" ã躳ä, Áåëàðóññüò áîëäã íàðò-äåëê³í ôåñòèâàëüä Àëåêñåé Îîðæàê ò³âñí ýí íààäí õàìãèí ñ³í ãèš òîîëãäñìí. Îäà Õàëüìãèí îëí õ³ë³º³÷íð òóâèíöíðèí ñ³í ãèñí íààäûíü õ³ë³š ÷àäšàíà. Öàã óðàëàí éîâàä, íààäí ò¢ð¢í áîëš ò³âãäñí öàãàñ àâí îäà òåð¢íä ä´ðâäã÷ ¢éèí àðòèñòíð íààäšàíà.
Äàðàíè íåã íààäíü òóóšèí õîë öàãóð ìàäíèã ê¢ðãõìí. "Êòî òû, Ñóáåäåé?" ãèäã íààäí ×蜺ñ õààíà ãåíåðàë Ñóáåäåé áààòðèí òóñêàð êåëš ´ã÷³í³. Òóóšèí íààäûã Òûâà Ðåñïóáëèêèí óëñèí àðòèñò, ²ð³ñ³í Ôåäåðàöèí à÷òà àðòèñò, Ìëûí ñîéëûí à÷òà ê´äë³÷ Àëåêñåé Îîðæàê áåëäš ò³âñìí. 2000 šèëä Óôàä áîëñí íàðò-äåëê³í ôåñòèâàëüä, 2005 šèëä Óëàí-Óäý áàëºñíä áîëñí íàðò-äåëê³í ôåñòèâàëüä äèèëâð á³ðñí íààäí îäà Ýëñòä ¢ç¢ëãäš³í³.
Ñåíòÿáðèí 20-ä "Ëåãåíäû Ñàÿíñêèõ ãîð" ãèäã íåðò³º³ð òåàòðèí îëí ç¢ñí ÿíç îðóëš áåëäñí êîíöåðòèã òóâèíöíð ¢ç¢ëõìí. Òûâàí êå糜ê ñîéëëà òàíüëäš, ´äã³ öàãò áèëã-ýðäìèíü ÿºš äåëãðš³õèíü êîíöåðòèí éîâóäò ³ìòí ¢çõìí. Êåëí-óëñèí ê´ãšìèí çåâñã¢äèí ³³ºèíü - õîîëàí øàõš äóóëäãèã ñîœñš, òóâèíñê òåàòðèí ñ³í ãèñí íààääûí ç³ðì ³œãèíü ¢çš áîëõìí.
Ãàëèíà ÕÅÉ×ÈÅÂÀ

Øèäð Êûðãûçñòàíä í¢¢äë óëñèí íàðò-äåëê³í íààää äàâñìí. Áàêòóó-Äîëîíîòó ñåë³íä ãþëåøó - àçåðáàéäæàí êåëí-óëñèí á´ê á³ðëä³í³ ìàðºàí áîëâ. Õàëüìã Òàœº÷ä ¢¢ëääã ²ð³ñ³í ÔÑÑÏ-í Çàëëòûí ÎÓÏÄÑ-èí çàðºèí ïðèñòàâ Áîðèñ Ìóäæèêîâ ýí ìàðºàíä îðëöš îí÷ðâ. Ýâð³ííü ÷èœí¢ðèí áàãä ìàíà á´ê ºóðâäã÷ îðìä ºàðàä, ê¢ðë ìåäàëÿð à÷ëãäàä, Í¢¢äë óëñèí íàðò-äåëê³í íààääûí ïðèçåð áîëâ.

Ìàðãàðèòà ÀÐÇÀÅÂÀ

2018 šèëèí ñåíòÿáðü ñàðèí ýðãöä çàðºèí ïðèñòàâìóäûí ôåäåðàëüí öåðãëëò ýâð³ øèøëœ ñàéòä àëèìåíò íåêš³õ óëñò ñóðâðìóä ´ã÷³í³. Èíòåðíåò³ð äàìšš, ñàéòä îðš, àëèìåíò íåêäãèí òóñê êåðã-¢¢ë ê¢ö³ëºí³ òóñò çàðºèí ïðèñòàâìóäûí ê´äëìøèã ÿñðóëõèí ò´ë³ä ýâð³ííü ñ¢â-ñåëâã³í ´ã÷, óõàí-òîîëâðàí ìåä¢ëš áè÷š áîëõìí.
²ð³ñ³í ÔÑÑÏ ³ìòí³ñ îðñí öóã ñåëâã¢äèã, òîîëâðìóäûã ò´ðò³í àâõìí. ²ìòí³ óõàí-òîîëâðèã øèíšëñí àøàð àëèìåíòèí ì´œãèã íåêš àâëºíà òóñò çàðºèí ïðèñòàâìóäûí ê¢ö³š³õ ¢¢ëäâðèã ÿñðóëëºíà ò´ë³ øèèäâðì¢ä àâãäõ. Òåð ìåò òàœº÷ä ¢¢ëääã ²ð³ñ³í çàðºèí ïðèñòàâìóäûí ôåäåðàëüí öåðãëëòèí øèøëœ ñàéòûí "Îáðàùåíèÿ"/"Îïðîñû ãðàæäàí" ãèäã ³œãä òàœº÷èí öóã ³ìòí 1-³ñ 10 ê¢ðòë áàëëìóä ò³âš, "Õàëüìã Òàœº÷ä ¢¢ëääã ²ð³ñ³í ÔÑÑÏ-í Çàëëòûí ê´äëìøèã ÿºš ¢íëš³í³ò?", "Õàëüìã Òàœº÷ä ¢¢ëääã ²ð³ñ³í ÔÑÑÏ-í Çàëëòûí øàœºà òóñëìš ê¢ðãëºí³ ÷èíðèã ÿºš ¢íëš³í³ò?" ãèñí ñóðâðìóäò õ³ð¢ ´ã÷ ÷àäõìí.

Ýëñò áàëºñíà çàðºèí ïðèñòàâìóäûí 1-÷ òîéãòà ³œãèí ê´äë³÷íð ´ðò³ ê¢¢í³ ïàòüðèíü á³ð³íä àââ. Äàðóíü òåð¢ãèíü òàœº÷ä ¢¢ëääã Ðîñèìóùåñòâèí òåððèòîðèàëüí çàëëòàð äàìšš õóëäñìí. Àøòíü àºóºàðí 74,6 ä´ðâëší ìåòð òîãòàšàõ ïàòüðíü 1 215 895 àðñëœãàð õóëäãäâ. Òåìäãëõä, ýí šèëèí í³³ìí ñàðèí ýðãöä 1 186 ì蜺í àðñëœ ê¢ð÷³ñí íåã ïàòüð õóëäãäâ. ijê³ä áîëõëà 38 ñàé àðñëœ ì´œãí³ 24 ïàòüðèã ´ð³í íåê÷³ñí áàíêñò ´ããäâ.

Áóðõí Áàãøèí Àëòí ñ¢ìä ñåíòÿáðèí 15-ñ àâí 19 ê¢ðòë òàíòðè÷åñê ì´ðã¢ëì¢ä áîëõìí. Õàëüìãèí øàší ëàì Òýëî Òóëêó ðèíïî÷å áîëí Åëî ðèíïî÷å ºàðäš äàâóëäã øàšíà ýí éîñðõëìóäûã Õàëüìãò šèë áîëºí êåëºí ñ³í àâúÿñ áîëâ.
Ò¢ð¢í áîëš èèì ì´ðã¢ëì¢ä Õàëüìãò 2004 šèëä áîëëà. Òèèãõä Õàëüìãèí øàší ëàì Òýëî Òóëêó ðèíïî÷åí ¢ðâð³ð òàœº÷ä Ãüþäìåä õóðëûí ãåëœã¢ä èðñí áèë³. Éèðèíä³í èèì èê ì´ðã¢ëì¢ä šèëä íåã êåãäí³. Òàœº÷ä øàšíà ýí éîñðõë íîìàð öàãíü õ³ë³š êåãäí³.
Øàšíä ø¢òäã óëñ òåð ì´ðã¢ëì¢äò îðëöš, õààëºàí ñåêš, öàãèí éîâóäò ìåäìš³í óãàºàð áèéä³í øèœã³š àâñí õàšºð, ìó òîîòàñ áèé³í öåâðä¢ëš àâõ àðºòà áîëšàíà. ßíäãðóá, äæèíñåã, òàíãðàê, êàíãñî áîëí òîðãúÿê ãèš òåð øàšíà éîñðõëìóä íåð³äãäí³.
Ñåíòÿáðèí 15-ä ´ð¢í 9 ÷àñëà ÿíäãðóá ãèäã éîñðõë ýêëõìí. Ò¢ð¢í ì´ðã¢ë 11.30 ìèíóò ê¢ðòë áîëõìí. Ì´ðã¢ëèí õîéðäã÷ ³œãíü ¢äèí õ´´í 13.00 ýêë³ä, 15.00 ò´ãñõ. Ýí ì´ðã¢ëèã êåç³í³ñ àâí õóðëìóäò êåš éîâñíü òåìäãò³. Õóó÷íà öàãà ýí àâúÿñèã ò´âäèí õóðëûí ãåëœã¢ä õàäºëàä, ýíäð ê¢ðòë îëí óëñèã òåð¢íä îðëöóëš éîâíà. Îäà ýí éîñðõë Öóòõëœ õóðëä êåãääã áîëâ. Àìóëœ-ìåíä á³³äë äóðäã÷, áàéí šèðºë äåëäã÷ ýí ì´ðã¢ëä èðñí óëñ áàéí áîëõä òóñëäã øèøëœ íîìòà ñàâ àâ÷ èðí³. Òåð¢ã³í ýðò³ñíü ñåíòÿáðèí 14-ä õóðëä àâ÷ èðš ¢çòí.
Òèèì ñàâ óãà óëñ òåð¢ã Öóòõëœ õóðëä àâ÷ ÷àäšàíà. Íîìä îðóëñíà õ´´í òåð ñàâèã ãåðò³í íåã àãëº ºàçðò õàäºëõìí áîëšàíà.
ßíäãðóá ì´ðã¢ëèí éîâóäò ãåëœã¢ä äååäñ îëí áóðõäàñ íîì óìøš, ³ìòíä õ´â-êèøã, áàéí šèðºë çàÿòõà, ãèš ñóðš íîì óìøíà. âí ó÷ð-óòõòà, õ³ë³õä éèð ñ³³õí ýí éîñðõëûí ê¢÷íü éèð èê. Èèì ì´ðã¢ëä îðñí óëñèí õààëºíü ñåêãäš, êåš³õ êåðãíü óðàëàí éîâíà.
Ñåíòÿáðèí 16-ä äæèíñåã ãèäã, òàëäàíàð êåëõë³ ºàë ò³³š óò íàñ 碢õä òóñëäã, ì´ðã¢ë êåãäõìí. Øàšíà íîìä ø¢òš ãåã³ðëòèí õààëºàð ç¢òêš éîâõ óëñèí õààëºä òîðâð áè÷³ ºàðòõà, õàšºð éîâäë ó÷ðñíà óðøãèíü áàºðóëõ, ìó ñàíàíàñ ãåòëõä òóñëòõà ãèš ýí éîñðõë ê¢ö³ãäí³. Õàðø éîâäëàñ ñàãëóëã÷ ì´ðã¢ë ñ³³íè îðíä òóññí óëñèí øèí ò´ðëºíü ñ³í áîëõä áàñ òóñëíà. Íåã ¢ë¢ çåòêðë³ õàðºàä, ýñ ãèš ýäãøãî ãåì³ñ ê´ëò³ ´œãðñí óëñèí, áîîðëàä ¢êñí óëñèí øèí ò´ðëºíü ÷èê áîëõä ì´ðã¢ë òóñëíà.
Ñåíòÿáðèí 18-ä òîðãúÿê ãèäã øàšíà éîñðõëä ³ìòí îðëöš ÷àäõìí. Ýí ì´ðã¢ë õîé𠳜ã³ð ´ð¢í³ñ àâí ¢ä ê¢ðòë áîëí ¢äèí õ´´í êåãäõìí. Éèðòìšèí àþëàñ ³ìòèã õàðñš àâõèí ò´ë³, ì´ðã¢ëèí éîâóäò ºàë ò³³ãäš, šèëèí òóðøàðò ê¢í áîëºí ìåäìš³í óãàºàð áèéä³í íààëäóëš àâñí öóã ìó òîîòàñí õ´´ºõ, òåð ºàëä ìó òîîòûã øàòàš óãà êåõ àðºòà áîëíà.
Ñåíòÿáðèí 19-ä ³ìòí òàíãðàê êàíãñî ãèäã øàšíà éîñðõëä îðëöš ÷àäšàíà. Ì´ðã¢ëèí éîâóäò Áóðõí Áàãøèí íîìèã õàðš õàäºëš éîâõ öóã áóðõäò, ñ³ê¢ñíä äóóäâð êåãäš, òåäíä íåð³äñí íîì óìøãäíà. Ýí ì´ðã¢ë áàñ õîé𠳜ã³ð áîëõìí.
Èèã³ä òîãòñí ñ³í àâúÿñàð íàìðèí ò¢ð¢í ñàðëà øàšíà íîìä ø¢òäã óëñò èê ì´ðã¢ëì¢äò îðëöš ñ³í òààë ó÷ðšàíà. Òèèã÷ê³ä øàšíà éîñðõëûã ´´ä³í öîëòà áîëí ã¢í ìåäðëò³ õîéð ðèíïî÷å ºàðäš äàâóëõíü íåã ¢ë¢ åâ³ëò³ áîëšàíà.
ÓØÊÀÍÀ Ñóâñí

Ñåíòÿáðü ñàð òåàòðò äóðòà óëñò éèð ñ³í êåì áîëšàíà. Ìàíà òàœº÷ä êåñã òåàòð ãàñòðîëüä èðš³õ³ñ èøò³ îëí íààä õ³ë³š, äóðòà àðòèñòíðèí áèëãèíü ¢íëõ òààë ó÷ðšàíà. Ñåðãåé Áåçðóêîâ òîëºàëšàõ Ìîñêîâñê ãóáåðíñê òåàòð èðš³õèí òóñêàð ³ìòí èê ýðò³ñíü ìåäë³. Ãàñòðîëü ýêëòë äîëàí õîíã ¢ëäñí öàãëà áèëåò àâõàð îäõëà áèëåòì¢äèã óðäàñíü ³ìòí õóëäàä àâ÷êñí áîëš ºàðâ.
Òåàòðèí òóñêàð ö´í ¢ã áè÷õìí. Ìîñêîâñê îáëàñòüä á³³õ õîéð òåàòðèã íèèë¢ëñí³ àøò ýí òåàòð 2013 šèëä ýêëš ¢¢ëäñìí. Òåàòðèã ²ð³ñ³í à÷òà àðòèñò Ñåðãåé Áåçðóêîâ òîëºàëšàíà. Òàâí šèëèí òóðøàðò ýíä àðòèñòíðèí áèëãò³ áàã òîãòâ, ñîíüí ðåïåðòóàð ÷èãí á¢ðäâ. Òåàòðèí êîëëåêòèâ äåëê³í áîëí îðñ êëàññè÷åñê íààää áåëäš ò³âí³. ¥äã³ öàãà ò´ðò íåð³äñí íààääíü ÷èãí ýâð³ õ³ë³º³÷íð³í îëíà. Îëí óëñò öóãòàä ñîíüí áîëõ ò´ðì¢äèã íààäíäàí òåàòð îíüãàí òóñõàíà. Ýâð³ ¢¢ëäâðò³í òåàòð íåðò³ òàëäàí êåñã àðòèñòíðèã áîëí ðåæèññåðì¢äèã îðëöóëíà. Ýí òåàòðèí ä³êí íåã îí÷íü ÿìð íåã ó÷ðàð ýð¢ë-ìåíäíü òàòó óëñò ÷èãí íààä õ³ë³õä ýâò³ áîëòõà ã躳ä, ýäí ç´â³ð èê ê´äëìø êåâ. Í¢äí³ õàðàíü òàòó óëñò íààäûã ñ³³í³ð ¢ç¢ëõ³ð øèøëœ ñòåíä ýäí óãëš ò³ââ. Àðòèñòíð Èðèíà Áåçðóêîâà, Åëåíà Õàáàðîâà, Àííà Öàíã í¢äí³ õàðàíü òàòó óëñò ö³³ëºâð ´ãäã êóðñìóäò ñóðºóëü äàñàä, îäà íààäíà éîâóäò òèèì ö³³ëºâð ´ãí³.
Êåí ÷èãí ê¢í èðš ÷àäõ èèì òåàòð á¢ðä³ñí ò´ë³ä³í Ñåðãåé Áåçðóêîâ áîëí òåàòðèí êîëëåêòèâ Åëåíà Ìóõèíàí íåðò³ êåëí-óëñèí ì´ð³ ø¢¢š àâñìí. Êåñã òåàòðàëüí ôåñòèâàëüä îðëöàä, ýí êîëëåêòèâ îëíä òåìäãò³ áîëñìí. Îäà Ñåðãåé Áåçðóêîâèí òåàòð "Áîëüøèå ãàñòðîëè" ãèäã ôåäåðàëüí ïðîãðàììàð ìàíà òàœº÷ä íààäàí ¢ç¢ëš³í³.
Ýëä³ íåãíü "Ñêàìåéêà" ãèš íåð³äãäí³. Õàâðèí íåã àñõàð ïàðêä ñêàìåéêèí ´´ð ê´â¢í ꢢêí õîéð õàðºíà. ¡ã³ñ ¢ã ºàðàä, ýäí òàíüëäâ. Òèèã³ä ýí íààäíà ¢¢ëäâð ýêëí³. Ïàðêä ñêàìåéê äååð õàðºñí çàëó ãåðãí õîéð íåã àñõíà êåìä šèðºëèí öóã õààëºàí ñåðã³í³. ¡íí áîëí õóäë òîîò, äóðí áîëí äóðãî áîëëºí - öóãíü ýí íààäíä õîîðíäàí çàëºëäš ³ìòí³ îíüã àâëíà. Ãåíòêí ó÷ðñí õàðºëòûí àøíü ÿìàðàí áîëñèíü ìåäõèí ò´ë³ ýí òåàòðèí íààäíä îäõ êåðãò³. Íààäí ò¢ð¢í áîëš 2015 šèëèí ìàðòûí 20-ä ò³âãäñí á³³š. Àëåêñàíäð Ãåëüìàíà ïüåñàð ýí íààäûã Äìèòðèé Äþæåâ ðåæèññåð áîëš ò³âñìí. Àðòèñòíð Àíòîí áîëí Åëåíà Õàáàðîâèõí íààäíä ä¢ðì¢äèã á¢ð䳚³í³.
Áè÷êí õ³ë³º³÷íðò òåàòð "Ìàëåíüêàÿ êîëäóíüÿ" ãèäã íààäûã àâ÷ èðš. Õàëüìãàºàð òåð¢ãèíü áè÷êí á´ ãèš íåð³äš áîëõìí. Šèãò³ þìí áè÷êí á´ 127-òà. Àêàä þìí ýñèé? Øóëìñèí òîîºàð òåðíü íàñí áèø áîëäãš. Á´ òåã³ä áè÷êí ê¢í áîëšàíà. Ñîíüí îëí õ¢âðëòñèã ¢ç¢ëš³õ íààäí òóóëèí äåëê³ä áè÷êä¢äèã îðóëíà.
ŠÈкËÈÍ Êåðìí