Äàâñí äîëàí õîíãò òàœº÷èí ïðàâèòåëüñòâèí ñ¢¢ðèí èê çàëä ²ð³ñ³í áîëí Õàëüìã Òàœº÷èí ñîöèàëüí õàðñëòûí öåðãëëòèí 100 šèëèí ´´íä íåð³äãäñí áàéðèí õóðã áîëâ. Òàœº÷èí ïðàâèòåëüñòâèí Àõëà÷èí äàðóê Áîîâà Áàäìàåâ, Õàëüìã Òàœº÷èí Óëñèí Õóðàëûí (Ïàðëàìåíòèí) Àõëà÷èí äàðóê Íèêîëàé Íóðîâ, ²ð³ñ³í Îðí-íóòãèí Õ¢¢âèí äåïóòàò Ìàðèíà Ìóêàáåíîâà, ìèíèñòåðñòâñ-âåäîìñòâñèí ºàðäà÷íð, ñîöèàëüí ê´äë³÷íð áîëí ýí õàëõèí âåòåðàíìóä õóðãò îðëöâ.
Áàéðèí õóðãèí ýêëö³ð òàœº÷ä ñîöèàëüí õàðñëòûí öåðãëëò ÿìð êåâ³ð á¢ðä³ãäñí³ áîëí çóí šèëèí òóðøàðò ÿìàðàí ò´ðì¢ä õàºëãäñíà òóñê ôèëüì îëíà îíüãò òóñõàãäâ. Äàðóíü òàœº÷èí ñîöèàëüí äåëãðëòèí, ê¢÷-ê´ëñí³ áîëí ê´äëìø³ð òåòêëºí³ ìèíèñòð Ìàðèíà Îëüçÿòèåâà èëäêë ê庳ä, ³ìòí³ ñîöèàëüí õàðñëòûí áîëí òåòêâðèí õàëõä ê¢ö³ãäš³õ êåðã-¢¢ëäâðì¢äèí òóñêàð êåëâ. Ìèíèñòð õàìãèí ò¢ð¢íä öåðãëëòèí äåëãðëòä èê ò³âö³í îðóëñí óëñèí íåðä çààºàä, ýäí³ à÷-òóñèã ´´ä³í³ð ¢íëâ. Çàëä ñóóñí âåòåðàíìóä äóíä îëí šèëä³í ñîöèàëüí õàðñëòûí ìèíèñòðèí ¢¢ëä ê´äëš éîâñí Ð.Ê.Óðõàåâà áîëí Ë.Ä.Ëåáåäåâà, ïåíñèîíí òåòêâðèí ³œãèã ºàðäš éîâñí Î.Á.ßêóíèíà áîëí íàíü ÷èãí óëñ çààãäâ.
Âèöå-ïðåìüåð Á.Áàäìàåâ òàœº÷èí Òîëºà÷èí É´ð³ëèí áè÷ã óìøàä, ýâð³ííü íåðí äååð³ñ ñîöèàëüí ê´äë³÷íðò õ´â-êèøã áîëí ê¢ö³ìš äóðäâ. Äààâðòà ºàðäà÷ ²ð³ñ³í ê¢÷-ê´ëñí³ áîëí ñîöèàëüí õàðñëòûí ìèíèñòåðñòâèí Ê¢íäëëºí³ ºàøãóä áîëí õàíëòûí áè÷ã¢ä ç³ðì ê´äë³÷íðò á³ð¢ëš ´ãâ. ¥´ä³í à÷ëâð àâñí óëñ äóíä ñîöèàëüí ê´äë³÷íð Ò.Ìàíäæèåâà, Ì.Èãíàòåíêî, Â.Ìàíöàåâà, Å.Ñëóöêàÿ, Ã.Óáóøèåâà çààãäâ. Òåð ìåò ÏÔÐ-èí Ýëñòä ¢¢ëääã ³œãèí ºàðäà÷ À.Èíäæèåâ áîëí ê´äë³÷ Ë.Êè÷èêîâà "²ð³ñ³í ÏÔÐ-èí éè뺳í ñ³í ê´äë³÷" ãèäã òåìäã³ð à÷ëãäâ.

Ãåðèí îðàí á³³äë ýíòí îëí äàâõð ãåðì¢äèí í³ðí ò´ðì¢äèí íåãíü ì´í. Ýëñò áàëºñíà 4-÷ ìèêðîðàéîíà 29-÷ òîéãòà ãåðèí îðàã êåç³ ÿñõèã ³ìòí êåñã³ñ íààðàí ê¢ë³š³ñìí. Îëí äàâõð ãåðì¢äèí êàïèòàëüí ÿñâðèí ïðîãðàììèí éîâóäò òîñõëòûí-ìîíòàæí ê´äëìø ýí šèëèí àïðåëü ñàðä ýêëâ. "Âèíêëåð" ÎÎÎ ãåðèí õàâòõà êåâ-ÿíçòà äååâðèã öóöëàä, ò´ìð ÷åðåïèöàð øèí îðà êåš³í³.
Õàëüìãò îëí äàâõð ãåðì¢äèí êàïèòàëüí ÿñâðèí ïðîãðàìì öààðàíäíü ê¢ö³ãäš³í³. Òàœº÷ä òàâí îáúåêòä ãåðì¢äèí îðàºèíü ÿñ÷ øèíð¢ëëºí³ ê´äëìø ã¢ðã¢ä³í îðñí á³³í³. Ýëñò áàëºñíà 3-÷ ìèêðîðàéîíä 16-÷ òîéãòà, 4-÷ ìèêðîðàéîíä 29-÷ òîéãòà, Èëèøêèí³ óóëüíöä 3-÷ òîéãòà ãåðì¢äèí õóó÷í õàâòõà êåâ-ÿíçòà îðàºèíü ñîëüšàíà. ¥äã³ öàãèí øèí, äóëà õàäºëäã ìàòåðèàëàð îðà êåš³í³. Èþëü ñàðèí ÷èëã÷³ð ýí ãåðì¢äò òîñõëòûí-ìîíòàæí ê´äëìø ò´ãñ³ãäõìí. 2018 šèëä ìàíà òàœº÷ä óò òîîäàí 21 îëí äàâõð ãåðò ÿñâðèí ê´äëìø êåš, îðàºèíü ñîëüš øèíð¢ëõìí.

Îäàõí, ²ð³ñ³í ¥äðèí ´ìí ´ðãíä, Ýëñòä áàéðòà éîâäë áîëâ. Îëí ¢ðò³ ´ðê-á¢ëì¢ä, ãåìò³-øàëòãòà ¢ðò³ ´ðê-á¢ëì¢ä, áຠíàñòà áàãøíð, çåð-çåâ îëçëñí ä³³íè ö¢¢ã³íä îðëöš, öåðã³ ¢¢ëäâð ê¢ö³ñí óëñ ºàçðèí ó÷àñòêóäûí èòêë öààñ àââ. Ñèòè ÷åññèí êîíôåðåíö-çàëä áàéðèí á³³äëä ëüãîòí áàãèí óëñò óò òîîäàí 44 ºàçðèí ó÷àñòêèí èòêëèí öààñ á³ð¢ëš ´ãâ.
Áàéðèí êåðã-¢¢ëäâðèã òàœº÷èí ºàçðèí áîëí ´ëã-ýäèí õ³ðëö³í³ ìèíèñòð Áîðèñ Ëèäæèåâ ñåêš, öóãëðñí óëñèã îí÷òà éîâäëëà é´ð³â. Èèì áàéðòà, ÷èíðò³ éîâäëìóä ýäí³ á³³äë-šèðºëä äàðó-äàðóíü ó÷ðàä á³³òõ³. Ýí á¢ëì¢ä ýâð³ííü ᢢðò³ áîëõèí ò´ë³ ýíäð ò¢ð¢í èøêäë³í êåš³í³. ¥´ðõí èðã÷ä³í àâñí ºàçðèí ó÷àñòêäàí ýâð³ ãåð-ᢢð³í òîñõõíü ìàºä óãà. Ãåðòíü îíüäèí áè÷êä¢äèí èí³äí šèœíòõ³, ´ðê-á¢ë³ðí ýð¢ë-äîðóë, àìóëœ ìåíä, ñ³í-ñ³³õí á³³õèã äóðäšàíàâ ãèâ. Áàéðèí êåðã-¢¢ëäâðèí éîâóäò öóãëðñí ³ìòíä ëüãîòí áàãèí óëñèã ºàçðèí ó÷àñòêóäàð òåòêëºí³ êåðã òàœº÷ä ÿºš ê¢ö³ãäš³õèí òóñêàð ñëàéäìóä ¢ç¢ëâ. "Áàéí òåã" áè÷êä¢äèí àíñàìáëü áèëã-ýðäì³í ¢ç¢ëš, ñåðãìš ¢¢ä³â.

¥öêëä¢ð Ýëñòä òàœº÷èí ïðàâèòåëüñòâèí ñ¢¢ðèí èê çàëä ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà ê´äë³÷íðèí ñ³í ´äðò íåð³äãäñí áàéðèí õóðã áîëâ. Àâúÿñò òîõðñàð òåð¢íä òàœº÷èí ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà äåëãðëòä èê ò³âö³í îðóëñí âåòåðàíìóä, ýíäð ýìíëºí³ ó÷ðåæäåíüñò ¢íí-÷èê ñåäêëò³º³ð ê´äëš éîâõ ê´äë³÷íð îëàð îðëöâ. Áàéðèí õóðãò èðñí âåòåðàíìóäûã òàœº÷èí ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà ìèíèñòåðñòâèí ê´äë³÷íð òîñàä, ê¢í áîëºíä áåëã á³ð¢ëš ´ãâ.

Ýíäð ²ð³ñ³ä ôóòáîëàð äåëê³í ÷åìïèîíàò ýêëš³í³. Ýíòí öóã îëí ³ìòí³ áàéð, ²ð³ñ³í àðâí íåãí áàëºñäò äàâõ. Ìàíà ò´ðñêí ºàçðóð äàëà íåðò³ ôóòáîëèñòíð èðâ. Àð áîëí ´ìí Àìåðèê³ñ, Àôðèê, Àâñòðàëèÿ òèâ³ñ àõðàð êåëõë³, äåëê³í ä´ðâí ¢çã³ñ èðöõ³â. Äåëê³í ÷åìïèîíàòä 32 êîìàíä îðëöšàíà, ôóòáîëèñòíð³í äàõàä äàëà ³ìòí èðõ ç´âò³. ¥äã³ öàãò õîéð ñàé áèëåò õóëäãäñí á³³í³, íóðºëš áèëåò àâñíü òàëäàí îðíà ³ìòí. Ìàíà Õàëüìã Òàœº÷àñ áàñ îëí ³ìòí éîâš ôóòáîë õ³ë³õ ñàíàòà, òåäí óõàí-òîîëâðàí êåëöõ³â.
Àðºëà÷ Ëèšèí Î÷ð:

Øèäð "Ëóêîéë-Íèæíåâîëæñêíåôòü" ÎÎÎ-í îëíëà çàëºëäà á³ðäã ³œãèí ºàðäà÷ Åâãåíèé Âîðîíèí áîëí ²ð³ñ³í Ôåäåðàöèí Îðí-íóòãèí Õ¢¢âèí äåïóòàò Ìàðèíà Ìóêàáåíîâà òàœº÷èí áè÷êä¢äèí ìåäèöèíñê Öóòõëœä øèøëœ îáîðóäîâàíü áåëãëâ.
Çóóðì ò´ðš ºàðñí íèëõäèí ýð¢ë-ìåíä øèíšëëºí³ áîëí ÷èíðò³ ìåäèöèíñê ýìíëº êåëºí³ ò´ë³ êåðãò³ îáîðóäîâàíü õóëäš àâëºíä 16 ñàé àðñëœ éèëºãäñìí. Ì.Ìóêàáåíîâàí òåìäãëñ³ð, îáîðóäîâàíü ÿïîí, íåìø, êèòä îðí-íóòãóäò êåš ºàðºãäñìí, òåã³ä ýäí îëí šèëä³í ñ³³í³ð îëçëãäõ. Óäë óãà Áðàçèëü îðí-íóòãàñ ä³ê³ä íåã îáîðóäîâàíü èðõ ç´âò³.

¥öêëä¢ð ìàíà îðí-íóòãò éèðòìš õàðëºíà ´äð òåìäãëãäâ. Ä´ðâí šèë äàðàíäàí Í.Ïàëüìîâèí íåðò³ Êåëí-óëñèí ìóçåé "Ìàíà ìóçåéí Ýêîäîì" ãèäã Öóã³ð³ñ³í áè÷êä¢äèí ýêîëîãè÷åñê ôåñòèâàëüä îðëöšàíà. Ýí êåðã-¢¢ëäâð "Õàëüìãèí áè÷êä¢ä - éèðòìš õàðëºíà ò´ë³" ãèäã äóóäâðòàºàð äàâíà.

¥äã³ öàãò õàëüìãóä èê-áຠóãà íóðºëšäàí îðñ êåë³ð ꢢíäí³. Òåã³ä ÷èãí õàëüìã êåëò³ óëñ õàðºõëà áàéðëíà÷. Òåäí³ íåãíü Ýëñòä á³³äã Äîðš Öåðåíîâ. Äîðš Èñàåâè÷ ñ³³õí õàëüìã êåëò³. Ýí õàìà éîââ ÷èãí ò´ðñêí êåë³ðí ꢢíäí³. Äîðš "Õàëüìã êåëí³ àñõí" ãèäã áàãèí øóíìºà îðëöà÷ ì´í. Äîëàí õîíã áîëºí áåìá³ ´äð áàãèí îðëöà÷íðèí õàðºëò áîëíà. Äîðš êëóáèí êåðã-¢¢ëäâðì¢äò àëäë óãà èðí³. Õàðºëòûí éîâóäò ýíòí äóðòà ø¢ëã¢ä³í óìøíà. Êåëõä, Êàëÿí Ñàíšèí "Õàëüìã êåëí" ãèäã ø¢ëãèã ´ðãìšò³º³ð óìøâ.
Øèäð áèäí ýí¢íë³ õàðºàä ꢢíäâèäí.
- Äîðš, òà àëüäàñâò?
- Áè Ê´ò÷íð³ ðàéîíà Ê´ê Áóëã ñåë³íä ´ñ÷-áîñëàâ. Ê´ê áóëãèí óñòà, øàâøàä óðºñí ´âñí-íîºàòà, îðàºàðí í³³õëñí ´íäð ìîäòà ìàíà ºàçð áàñë ñ³³õí. Öåã³í óñòà áóëãèí óñíü ºàœ õàëóíä óíä õ³ð¢ë³ä, ³ìò³-êèèò³ þìíä šèðºë ´ãí³.
- Õàëüìã êåëíòí ñ³í.
- ѳí ãèõë³ èê äóðí, ìó ãèõë³ êèëíö. Þœãàä êèëíö ãèõë³, ýýšì èèãš êåëäã áèë³. Ýâð³ àâúÿñàí ìàðòñí, ýâð³ êåë³ñí è÷ñí óëñò ñ³³º³í õ³³ñí öàãò Ýðëã Íîìèí õàí ñóðâð ò³âäã÷í: "Òàäíèã õàëüìã áîëòõà ã躳ä çàÿñí áîëäã. Òàäí äààëºâðàí ê¢ö³ñí óãàò, òåð ò´ë³ä òàäíèã ºàëëà õàðºóëõ ç´âò³â ãèäã÷í", - ã躳ä ìàäíèã îðñàð êåëõë³, ýýšì çàëàä ýâð³ êåëíä îðóëäã áèë³
- Òàíà ò´ðñêí ºàçðò öóºàð õàëüìãàºàð ꢢíäí¢?
- Ìàäí, ìèíè ¢¢ðèí ꢢêä-ê´â¢ä, øêîëä îðòëàí îðñ êåë ò´ð¢ö ìåääãî áèë³âèäí. Îäà áîëõëà ìàíà ꢢêä ýâð³ êåë³í ìåäí³, çóã õàëüìãàºàð ñóðâð ò³âõë³, îðñàð õ³ð¢º³í ´ãí³, ¢ðäò³º³í îðñàð ꢢíäí³. Òèèã³ä ìàíà à÷íð-çååíð õàëüìã êåë³í ìåäõø.
- Õàëüìã àâúÿñ-çàœøàëàí ìåäí³ò?

Èþíü ñàðèí 12-ò ìàíà îðí-íóòãò ²ð³ñ³í ¥äð òåìäãëãäš³í³. Õàëüìã Òàœº÷èí Òîëºà÷ Àëåêñåé Îðëîâ öóã óëñèã ýí áàéðëà öàºàí ñåäêë³ñí é´ð³š³í³. "²ð³ñ³í ¥äð - éîñíà èê ÷èíðò³ áàéð. Ýíòí àëäð îðí-íóòãèí òóóšëã÷, ñîéëûí, øàãøàâäûí ç´´ðèã ³ð¢í³ð õàäºëšàõ, éîñíà ê¢÷èã óëì áàòðóëšàõ, òåð¢ã òóóðóëšàõ óëñèã íåãä¢ëäã áàéð áîëšàíà. Áèäí öóºàð íèèò³º³ð á³³š, ò´ðñêí ºàçðàí ýä-áîä êåš, ÿñðóëš, øèí ¢éíðèí ò´ë³ ñîöèàëüí-ýêîíîìè÷åñê õàëõä áàò óë òîãòàíàâèäí. Ò´ðñêí³ ò´ë³ áèé³í ³ðâëëãî 㢚ðš ê´äëëºí, îëí êåëí-³ìòí³ ´â³ðö áàéí ç´´ðèã õàäºëëºí, îðí-íóòãèã óëì äåëãð¢ëëºí - ´äã³ öàãèí ºîë êåðã-ò´ð. Ýí áàéðëà öóã óëñèã õàëóíàð é´ð³š³í³â, öóãòàäíü áàò ýð¢ë-ìåíä, õ´â-êèøã, ýâèí á³³äë, öàºàí ñåäêëèí êåðã¢ä, àìóëœ šèðºë áîëí àëäð Ò´ðñêí³ ò´ë³ ê¢ö³ìšò³ ¢¢ëäâðì¢ä äóðäšàíàâ",- ãèš òàœº÷èí Òîëºà÷èí É´ð³ëèí áè÷ãò êåëãäš³í³.

ÐÔ-í Ïðåçèäåíò Âëàäèìèð Ïóòèí Õàëüìã Òàœº÷èí Òîëºà÷ Àëåêñåé Îðëîâèã ê¢íäëš, ²ð³ñ³í ¥äðë³ õàëóíàð é´ð³â. "²ð³ñ³í ¥äð - îëí çóí šèëèí òóóšòà áàéð. ¡é³ñ ¢éä ê¢ð÷ éîâõ ñ³³õí çàœøàëìóäàð Ò´ðñêíä³í ¢íí-÷èê ñåäêë³ðí öåðãëõä, áè÷êä¢äò, áàº÷óäò ýí õàëõàð ñ³í ñóðºìš ´ãõä èê òóñòà áîëšàíà. Ò´ðñêíä³í äóðòà áîëëºí ìàíà ´âêíðò ê¢÷ð-ê¢íä, ³³ìøãò³ éîâäëìóäûã äààºàä ºàðõä, õîðòûã äèèë³ä, Àëäð Äèèëâð äåëõä èê íèë÷³í ê¢ðãñíü ëàâòà. ¥äã³ öàãò áîëõëà ìàíà îðí-íóòãèí óëñ íîìèí, ¢¢ä³ëòèí õàëõä èê ê¢ö³ìš á³ðš³í³. Àëäð îðí-íóòã òîñõšàíàâèäí. Áèäí ´âêíðèí ¢ëä³ñí áàéí ç´´ðèã ³ð¢í³ð õàäºëàä, ²ð³ñ³í ò´ë³ èê ò´ðì¢ä ò³â³ä, òåäíèã ÷àäìãàð õàºëàä, ìàíà èðãíì¢äèí ò´ë³ ñ³³õí èðã÷ òåòêõ ç´âò³âèäí. Òàíä èê ê¢ö³ìš áîëí öàºàí ñåäêëèí êåðã¢ä äóðäšàíàâ",- ãèš Ïðåçèäåíòèí É´ð³ëèí áè÷ãò êåëãäš³í³.