Филармоня залд хальмг көгҗмин ә дахҗ әмтн биилҗәхнь ирҗәх улст тер дарунь сергмҗин бәәдл тогтав. Хальмг улсин шүлгч, көгҗмч, олна үүлдәч Увшан Яваныг әмтн йир сәәнәр меднә. Шүлгүдин хураңһусарн эн олнд темдгтә. Деернь еңсг сәәхн айста ду бичдг болад, Увшан Яван нер һарсмн. Энүнә дуудыг кен эс меднә. Асхрсн айсинь дахад үгнь эвтән тусад бәәдг дуудынь Хальмгин нертә олн дуучнр дуулна. Шин экләд дуулҗах баһчуд чигн таасч дасна. Хамгин ончтань билгтә эн көгҗмчин дууднь нәәрин кемд, әмтн ширә эргәд суусн кемд ик дуртаһар дуулгдна. Энүнә чееҗәс һарсн дууднь тиигәд йоста улсин дун болҗ, әмтнә җирһлин салһгдшго әңгнь болснь хамгин ик үнллһн болҗахин тускар нүр үгдән Увшан Альчан Яван келв. Әмтнд таасгдтха гиҗ үүдәсн дуд тиигәд тааслт олсн хамгин ик үнллһн болҗана, гиҗ билгт тоолна. Эннь тегәд энүнд ик урмд өгнә.

Хавр ирәд, нарна герлд тег ноһаһар бүркдәд, хальмг теегт бамб цецгүдин цаг эклнә. Бамб цецгүдин ик нәәрт белдәд, таңһчд олн керг-үүлдврмүд кегдҗәнә.

Шүлглән, урн үг – җирһлин унтршго заль болҗахинь хальмг шүлгләнд нерәдсн байр йир сәәнәр медүлв. Төрскн келәр бичдг түүрвәчнр бәәхлә, улсин байн зөөрлә эврә келәрн таньлддг умшачнр бәәхлә хальмг келн буйсшго гисн тоолвриг шүлгләнд нерәдсн өдр медүлв.

Төрскән харсачин өдрин өмн болн Цаһан сариг угтҗ, А. Амр-Санана нертә Келн-улсин дегтрин саңгд «Харсач» гидг дегтрин презентац болв. Хальмг улсин дәәч туурмҗин тууҗиг тодлхар, эндр Төрскнәннь төлә цергә шишлң керг-үүлдврт әмән әрвллго дәәлдҗ йовх цергчнрт ханлтын үгән медүлхин төлә эн соньн керг-үүлдврт олн күн ирҗ орлцв. Бичәч, шүлгч, орчулач, багш, Хальмг Таңһчин сойлын ачта көдләч Канкан Эрднин «Харсач» гидг дегтр эн өдр олн умшачнрин оньгт тусхагдв. «Калмыки, в этом жребий наш» гидг дәкн нег дегтрин тускар эн өдр бас күүндвр болв.

Хальмг-өөрд улст олн зүсн көгҗмин зевсгүд бәәнә: сакил, мөрн хуур, бүрә, бүшкүр, ятх, хуур, домбр мөн. Кезәнә цагт өөрд улст ут хаалһднь дахад, байр-зовлң хувалцҗ йовснь – товшур көгҗм бәәсмн. Харһа модар кесн хойр чивһстә товшурин айс дахад, Алта уулд магтал өргәд, өвкнрин һазриг магтад хәңкнәд дуулад бәәдг билә. Товшур гидг көгҗмин зевсг домбрла өөрхн болна. Зуг домбр товшурас нәрн күңкнсн дуута. Хальмгин көгҗмчнрин келсәр, домбрт ямаран чигн айсиг орулҗ болхмн.

Хальмг улсин хамгин ик чинртә болн күндтә байр – Цаһан cap. Терүнәс кедү өдр өмнәс авн экләд, Цаһан сарин байрт нерәдгдсн белдвр кедг бәәсмн. Урднь Цаһан сарин байр өрәл сарин өдрин туршт темдглгддг билә.

А. Амр-Санана нертә Келн-улсин дегтрин саңд Алдр Диилврин 80 җилин өөнд нерәдәд дәәнә цага газетмүдиг өдгә цагин эв-арһар батлад, олн умшачнрт туста керг күцәв.

Тууҗин зөөрин төрәр үүлддг комиссин дарани сүүр шидр Элстд болв. «Родина» сойлын төвд тәвгдх тосхачин бумблвин тускар түрүн төр хәләгдв. Орҗ ирсн кесг сүв-селвгиг тоод авч, тер бумблв өдгә цагла ирлцәтә болх зөвтәнь заагдв.

Н. Пальмовин нертә Келн-улсин музейд җилин туршарт олн һәәхүлмүд болна. Белгородск художественн музей «Победа – одна на всех!» гидг нертә һәәхүлән Элстд авч ирв. Төрскән харсгч Алдр дәәнд бәрсн Диилврин 80 җилин өөнд тернь нерәдгдҗәнә.

Урн һарин эрдмчнрин кегдлмүд үзхләрн бидн олн ке-сәәхн тоотыг һәәхҗ байрлнавидн. Келн-улсин наадһас үзхләрн нег үлү соньмсч, чееҗ байрар дүүрнә. Юнгад гихлә, наадһаст урн һарин эрдм орсн деерән улсин тууҗ, заң-авц, ке-сәәхнә туск медрл орсинь бидн медҗ авнавидн. Давсн җилин чилгчәр Москвад Экспо-төвд өөнин соньн нег һәәхүл көдлсн билә. Терүнд олн келн-улсин наадһас үзүлгдлә.