Äàâñí äîëàí õîíãò òàœº÷èí ýì÷íð "Ýð¢ë-ìåíä õàðëºíä òåëåìåäèöèí îëçëëºí" ãèäã ò´ð³ð äèñòàíöèîíí ýâ-àðºàð ìåðãšëò³í ´´äë¢ëâ. Ýí êåðã-¢¢ëäâðèã ²ð³ñ³í ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà ìèíèñòåðñòâèí ïðîôèëàêòè÷åñê ìåäèöèí³ êåëí-óëñèí ìåäèöèíñê øèíšëëºí³ Öóòõëœ á¢ð䳚 äàâóëâ.
Ï.Æåì÷óåâèí íåðò³ òàœº÷èí áîëüíèöèí óëä áîëñí êåðã-¢¢ëäâðò 110 ýì÷ îðëöâ. Ýäí òåëåìåäèöèí³ òåõíîëîãèé îëçëëºíà, íàðò-äåëê³í áîëí ôåäåðàëüí êåìš³íä ìåäèöèíñê ä´œ ê¢ðãëºèã íîðìàòèâí-ç´âèí êåìš³íä äèãëëºí³ áîëí íàíü ÷èãí ò´ðì¢ä³ð ìåðãšëò³í ´´äë¢ëâ.
Õàëüìã Òàœº÷èí ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà ìèíèñòð Þðèé Êèêåíîâèí òåìäãëñ³ð, 2019 šèëä "Ðîñòåëåêîì" ÏÀÎ òàœº÷ä á³³äã ôåëüäøåðñê áîëí ôåëüäøåðñê-àêóøåðñê ïóíêòñò îïòèêî-âîëîêîíí çàëºëäà îðóëõìí. Ýí šèëèí ÷èëã÷ ê¢ðòë áîëõëà ýì÷íðèí àìáóëàòîðüò áîëí îëíà äàìøëòûí ýì÷íðèí îôèñìóä ñ³í ÷èíðò³ èíòåðíåòàð òåòêãäõìí. Òåã³ä òåëåìåäèöèí³ ýâ-àðºñ îëçëëºíà ÷èíð ´´äëõíü ìàºä óãà.

Îäàõí Ìîñêâà áàëºñíä ìåäèöèí³ òóóš øèíšë³÷íðèí ²ð³ñ³í íèèö³í³ (ÐÎÈÌ) XV ñúåçä áîëâ. Òåð¢íä ²ð³ñ³í, ÑØÀ-í, Ëàòâèí áîëí Óêðàèíà ýë÷íð îðëöâ. ²ð³ñ³í ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà ìèíèñòð Â.Ñêâîðöîâàí èëã³ñí é´ð³ëèí áè÷ãèã ýí¢í³ äàðóê Î.Ñàëàãàé ñúåçää îðëöà÷íðò óìøàä, ìåäèöèí³ òóóš øèíšë³÷íðèí ¢¢ëäâð ÷èíðò³ áîëí îëíä êåðãò³ áîëšàõèã òåìäãëâ.
2017-2018 šèëì¢äò íèèö³í³ ¢¢ëäâðèí áîëí êåñí ê´äëìøèí àø äèãëãäâ. ÐÎÈÌ-èí àõëà÷ ïðîôåññîð Ê.Ïàøêîâèí êåëñ³ð, îäà Öóã³ð³ñ³í ìåäèöèíñê ìóçåéì¢äèí ðååñòðò 185 ìóçåé á³³í³, 2014 šèëä ýäí³ òî 150 òîãòàšàëà. Òåã³ä ìåäèöèí³ ìóçåéì¢äèí òî áè÷êí-áè÷êí³ð ´ñ÷³õíü òåìäãëãäš³í³. Ýííü Î.Ñàëàãàéèí ºàðäšàõ ìåäèöèíñê ìóçåéì¢äèí äåëãðëòèí Öóòõëœãèí áîëí ñîâåòèí ¢¢ëäâðèí ê¢ö³ìš áîëšàíà.
Ýí šèë Ñå÷åíîâèí íåðò³ ìåäèöèíñê óíèâåðñèòåòä ìåäèöèí³ òóóšèí äèññåðòàöèîíí ñîâåò ¢¢ëäâð³í ýêëâ ãèš ñúåçää òåìäãëãäâ. ÐÎÈÌ ðåãèîíìóäò ìåäèöèí³ òóóšèí ìóçåéì¢äèí ¢¢ëäâðèã äåëãð¢ëõ ñåäâ³ð òàòâ, òåð¢ã öóºàð ä´œíš, ýí òóñò ê´äëìø³í øóíìºàäóëõàð øèèäâ. Ñúåçäèí ê´äëìøò Õàëüìã Òàœº÷èí ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà ìèíèñòåðñòâèí îëíà Ñîâåòèí àõëà÷, ÐÎÈÌ-èí Õàëüìã ðåãèîíàëüí ³œãèí ºàðäà÷ Àëåêñàíäð Áîëòûðîâ îðëöâ.

Øèäð Õàëüìã Òàœº÷èí ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà ìèíèñòðèí äàðóê Õîíãîð Ìóòüÿíîâ ßøàëòàí ðàéîíä ê´äëìø÷ êåðã³ð îäâ. Òåíä äààâðòà ºàðäà÷ ýí ´äðì¢äò 90 šèëèí ´´í³í òåìäãëñí ê¢÷-ê´ëñí³ âåòåðàí Åâäîêèÿ Áîíäàðåíêîëà õàðºàä, ²ð³ñ³í Ïðåçèäåíò Â.Ïóòèí èëã³ñí é´ð³ëèí áè÷ã á³ð¢ëš ´ãâ.
Åâäîêèÿ Íèêîëàåâíà Èâàíî-Ôðàíêîâñê îáëàñòèí Áîãîðîä÷àíñê ðàéîíà Ñòàðóíÿ ãèäã ñåë³íä ò´ðš ºàðñìí. Àðâí ä´ðâò³º³ñí àâí ýí á³³ðí êîëõîçä ê¢÷-ê´ëñí³ õààëºàí ýêëñìí. Õàëüìã ºàçðò 1963 šèë³ñ àâí á³³í³, ýäí³ ´ðê-á¢ë Ñîëåíîå ñåë³íä èðš á³³ðøëñìí. Ýíä ýí Ëåíèíà íåðò³ êîëõîçèí ¢ñí³ ýä-òàâðèí ôåðìä ê´äëš éîâñìí. Å.Áîíäàðåíêî õîéð ¢ðò³, òàâí à÷-çååò³ áîëí õîéð šè÷ò³.
Îí÷òà ´´íë³íü é´ð³º³ä, áåëã á³ð¢ëš à÷-òóñèíü òåìäãëñíä âåòåðàí ðàéîíà áîëí òàœº÷èí ºàðäâðò õàíëòàí ´ðãš, õàëüìã ºàçð ýí¢íä ò´ðñêí áîëñèã òåìäãëâ.

Íîÿáðèí 20-ä ç´â-éîñíà õàëõàð áè÷êä¢äò áîëí àðâòíðò ä´œ áîëëºíà Öóã³ð³ñ³í ´äð áîëâ. Ýí ´äðë³ çàëºëäóëš òàœº÷èí Îëíà ïàëàòä îëí ç¢ñí ò´ð³ð ²ð³ñ³í þðèñòíðèí àññîöèàöèí òàœº÷èí îðãàíèçàöèí, ê¢í áîëºíà ç´â õàðñëºíà ê¢öö ç´âò³ ýë÷èí àïïàðàòûí áîëí ÇÀÃÑ-èí þðèñòíð ö³³ëºâð³í áîëí ñ¢â ñåëâã³í ´ãâ. Ýí ´äð Îëíà ïàëàòûí "õàëóí ëèíèé" áàñ ê´äëâ, ýí¢ã³ð Ýëñòèí áîëí ðàéîäûí ³ìòí šèœí¢ë³ä ñóðâðàí ´ãâ.
¡ëã¢ðíü, Ýëñòèí á³³ðí Ì.ꢢêä ê¢í èíâàëèäèí ò´ð³ð ñóðâðàí ´ãâ. Ýí¢í³ ꢢêíü êîëÿñêàð éîâíà, çóã ýäí òàâäã÷ äàâõðò ýã÷èííü ãåðò á³³í³. Òèèì èíâàëèä ꢢíä á³³ð ´ã÷ áîëøãîé ãèš ê¢¢êä ê¢í ñóðâ. Ò¢ð¢ë³ä ýí ò´ð³ð Ì., Ýëñò áàëºñíà àäìèíèñòðàöä îäš, áîëâ èíâàëèä ê¢í óõàí-ñåðëèí ê¢íä ãåìò³ áîëõëà, òèèãõë³ áà÷ì êåâ³ð á³³ð ´ãí³, íààäê ýðìäãò³ óëñ ÷ååð¢äò ò³âãäí³ ãèš õ³ð¢ ´ãâ.
Òèèì çàêàíà íåêâð á³³í³ ãèš þðèñòíð òîîëâðàí êåëâ. Áîëâ òàëäàí òèèì óëñëà íåãä³ä, áè÷ã áè÷³ä, ýäíä ºàðºñí ó÷àñòêä ÆÊÕ-í ñ³í òààë òîãòàš áîëšàíà ãèš ñïåöèàëèñòíð ñåëâã³í ´ãâ.
Áàñ ýí ´äð þðèñòíð äóíäûí ïðîôåññèîíàëüí ñóðºóëèí çàâåäåíüñò, Ýëñòèí ëèöåéä, òåõíè÷åñê ëèöåéä, øêîëìóäò îäàä èðâ. Ýäíä áè÷êä¢ä áîëí àðâòíð êåñã ñóðâðàí ´ãâ. Áîëâ ýäí õàìãèí ò¢ð¢íä ýâð³ííü ç´âèí òóñêàð ìåäõ³ð ñåäí³, çóã ýäí ýê-ýöêèí, ýëãí-ñàäíà, òàëäàí óëñèí ò´ë³ þ êåõ ç´âò³º³í ìåäõ³ð ñåäõø.
Òèèì êåðã-¢¢ëäâðò Îëíà ïàëàò øóíìºàºàð îðëöíà, þðèñòíðë³ ïàëàò í´êöëòèí òóñê êåñã áîîöà áàòëñí á³³í³. Íîÿáðèí 5-ñ àâí øêîëìóäàð òèèì õàðºëñ áîëíà, ñóðºóëü÷íð ñïåöèàëèñòíðò ç´â-éîñíà òóñêàð ñóðâðàí ´ãí³. Áîëâ ç³ðìñíü ÿºš äèãò³-äàðàòàºàð çàêàíëà èðëö³ò³º³ð êåðã³í ê¢ö³äãèí òóñêàð ìåäõø, àøòíü èê äààâðëà õàðºíà. Èèã³ä ýâð³ííü áëîãä áîëõ-áîëøãî þì áàðëàä, ìó ¢ëì³ä îðàä, ýêñòðåìèçìèí òóñê ñòàòüÿëà, íàì óãîëîâí äààâðëà õàðºíà, òåã³ä ýê-ýöêíðò ¢ðä³í òèèì ìó ¢ëì³ä îðëºíàñ ñàãëóëõ êåðãò³ ãèš ñïåöèàëèñòíð êåëí³.
Ýäí ºîëëã÷äàí 9-11-÷ êëàññèí ñóðºóëü÷íðëà ꢢíäí³, òåäíä ÷èãí èèì ê¢ð-ꢢíäâð ñîíüí áîëíà. dzðìñíü íàì òààñãäñí ꢢí볺³í ´ðê-á¢ë áîëàä ìîðäõàð ñåäëäí³, çóã ýê-ýöêä³í êåëëãî. Çóã òåäí ýäíèã àñðíà, öóã òîîòàð òåòêí³, òåã³ä ýê-ýöêä³í êåëëãî á³³š áîëøãî, ìîðäõ ñåäêë á³³õë³, ýðê áèø ýê-ýöê볺³í ꢢíäõ êåðãò³ ãèš ñïåöèàëèñòíð ñàãëóëíà.
Òèèã÷ê³ä îäà 14 íàñ 碢ñí³ õ´´í íåð-óñàí ñîëüš áîëšàíà, èê çóíü ýê-ýöêèí ´ãñí íåð³ð á³³í³, òåðíü ýäíä òààñãäíà, áîëâ ç³ðì ꢢêä-ê´â¢ä íåð³í ñîëüõàð ñåäí³, ýñ ãèš õîéð íåð àâíà: íåãíü õàëüìã, äååðíü ºàçàäûí íåð íåìí³.
Òåã³ä ýê-ýöêíü áè÷êíä³í íåð ´ãõèí ´ìí ñ³³í³ð ꢢíä³ä, òîîëâðàðí õóâàëöàä, êåðãò³ öóã òîîòûã ìåä³ä, ýýš-ààâàñí ÷èãí ñåëâã àâàä ñ³³õí³ð, àìðàð êåëãääã íåð ´ãõ ç´âò³. dzðì ýê-ýöêíð áèéñòíü òààñòà íåð ´ãõë³ðí òàëäàí óëñèí òîîâðèã íàì ñîœñõàð ñåäõø, íàì ¢ðí³ííü íåðíü ýñ òààñòà áîëõëà ñàëõàð ÷èãí ñåäí³.
Òåð¢í³ñ òàëäàí ÷èãí ò´ð³ð àðâòíð áàñ èê³ð ñîíüìñíà: ãåð àâñíà õ´´í ñàëš áîëõèé, ãåð-á¢ë áîîöà ÿºš áàòëõìá ãèš ñóðíà. ¥ðê-á¢ëä áîëäã òèèì éîâäëìóäûí òóñê íààä ò³âëºíä ê´â¢ä-ꢢêä äàðóíü ãèëò³ îðëöõàð ñåäí³, òèèì þìí ýäíä òààñãäíà.
ÅÃÝ-í ò´ð³ð ýäí áàñ ꢢíäí³. dzðìñíü íàì þì äàñëãî á³³š 100 áàëë àâ÷êíà ãèš ýäí êåëí³. Áîëâ òèèì ´´ä³í áàëëòà áàº÷óäò âóçä îíö îíüãàí ´ãí³, êåç³ ÷èãí òåäí³ ìåäðëèíü á¢ðòêí³, êåìð òåð ø¢¢âðèã ýñ ´ãñí áîëõëà, äàðóíü âóçàñ ºàðºãäíà, òàëäàí âóçä îðõëà áàñ òèèì ìó éîâäë ó÷ðíà, òåð ÅÃÝ-í öààñèíü áóëàš àâòí ãèš ç³ðì âóçìóäò íåêí³. Òåã³ä òèèãš áèé³í áîëí òàëäàí óëñèã ìåêëõèí îðìä òàëäàí ñóðºóëü÷íð ìåò ¢íí-÷èê êåâ³ð ø¢¢âð³í ´ãñíü äååð ãèš ñàíãäíà. Òèèì òîîëâðèã ñóðºóëü÷íð áàñ ä´œíí³.
Ç´â-éîñíà íåêâðèã ìåäõ êåðãò³ ãèš þðèñòíð ñóðºóëü÷íðò ö³³ëºâð ´ãí³, òèèì õàðºëòûí õ´´í àðâòíð ýâð³í ÷èãí ñóðâðàí ò³âš õ³ð¢ºèíü Èíòåðíåòä õ³³í³. Çàêàíà íåêâðèã ìåäš àâñí àðâòíð ýíä¢ ºàðºøãî.
Ò¡ÐÂ²Í ªóíà

¥öêëä¢ð Ýëñòä òàœº÷èí ïðàâèòåëüñòâèí ñ¢¢ðèí èê çàëä ýêèí ¥äðò íåð³äãäñí áàéðèí õóðã áîëâ. Òåð ìåò ýí õóðãò òàœº÷èí ꢢêä óëñèí Íèèö³í³ 15 šèë òåìäãëãäâ. Áàéðèí êåðã-¢¢ëäâðò îëí ¢ðò³ ýêíð, ꢢêä óëñèí Íèèö³í³ ¢¢ëäâðò øóíìºàºàð îðëöšàõ óëñ, òàœº÷èí éîñíà îðãàíìóäûí ýë÷íð îðëöâ.
"Ìåíäâò ìàíà ýœêð ýêíð áîëí ýýšíð!"- ãèš Õàëüìã Òàœº÷èí ïðàâèòåëüñòâèí Àõëà÷ Èãîðü Çîòîâ õàëüìã êåë³ð ìåíäëñíä öóºàð áàéðëàä, àëüõàí òàøâ. Ê¢í áîëºíà šèðºëä ýê öóãòàºàñíü ´´ðõí áîëí ýœêð áîëäãèã Èãîðü Àëåêñàíäðîâè÷ òåìäãë³ä, íàñí-šèðºëèííü òóðøàðò ýê ¢ðí³ííü ò´ë³ á³³š, ê¢ö³ìšäíü áàéðëš, ìàäí öóºàð ýð¢ë-ìåíä, õ´âò³-êèøãò³ á³³õèí òóñêàð îíüäèí äîòðàí çàëüâðš éîâíà ãèâ. Ìàíà îðí-íóòãò ýêèí ¥äð õ´ðí šèë õîîðàí òåìäãëãääã áîëâ. 2011 šèë³ñ àâí ìàíà òàœº÷ä òàâí áîëí ýí¢í³ñ ¢ë¢ ꢢêä ºàðºš, òåäíä³í ÷èê ñóðºìš ´ãñí ´ðê-á¢ëì¢äò "×èê ñóðºìš ´ãñí ò´ë³äíü" ãèäã øèøëœ òåìäã³ð à÷ëíà. Ýí šèëì¢äèí ýðãöä 78 ´ðê-á¢ë ýí ´´ä³í à÷ëâðàð à÷ëãäâ ãèš È.Çîòîâ êåëâ.
Ýí šèë ìàíà òàœº÷ä 9 ´ðê-á¢ë ýí òåìäã³ð à÷ëãäâ. Ýííü Íàäåæäà áîëí Áààòð Òàëòàåâèõí Ê´ò÷íð³ñ, Ëàðèñà áîëí Þðèé Áî÷àåâèõí Ëàãàíÿñ, Ðîçà áîëí Áàäì Íàõàåâèõí ÁຠĴðâä³ñ, Âèêòîðèÿ Ñàíäæèåâà Îêòÿáðüñê ðàéîíàñ, Íèíà áîëí Áàëäûí Ñàãàåâèõí Öåëèíí ðàéîíàñ, Âàëåíòèíà Áîêòàåâà Õàð ªàçðàñ, Íàòàëüÿ Áàçûðîâà ßøêóëèí ðàéîíàñ, Äàíàðà áîëí Áîðèñ Áàìáûøåâèõí, Àííà Ðîìàíîâà áîëí Áàòð Ìàíäæèåâ Ýëñò³ñ. Öóºàð ýäí õ´ðí-ºó÷ øàõó šèëä³í íè-íåãí á³³í³, òàâàä ¢ðò³ ýê-ýöêíð áîëíà, ýäí³ ê¢¢êäíü ñóðºóëÿí ñ³³í³ð ñóð÷, ðàéîíà áîëí òàœº÷èí êåðã-¢¢ëäâðì¢äò øóíìºàºàð îðëöšàíà ãèš òåìäãëãäâ. ¥´ä³í à÷ëâð àâñí ´ðê-á¢ëì¢äèí íåðí äååð³ñ Ä.Áàìáûøåâà õàíëòûí ¢ã êåëš, ñ³³õí õàëüìã êåë³ð é´ð³ë ò³ââ.
Ïðåìüåð-ìèíèñòð È.Çîòîâ òàœº÷èí ꢢêä óëñèí Íèèö³í³ àõëà÷ Ëèäèÿ Ëåáåäåâàä áîëí ïðàâëåíÿ ãåø¢í Ëàðèñà Ëèäæèåâàä "²ð³ñ³í ꢢêä óëñèí íèèö³í" ãèäã îëíà šèñ³í³ ìåäàëü á³ð¢ëš ´ãâ.
Äàðóíü Õàëüìã Òàœº÷èí Óëñèí Õóðàëûí (Ïàðëàìåíòèí) äåïóòàò Îëüãà Áàäìà-Õàëãàåâà áàéðèí õóðãò îðëöà÷íðèã ñ³í ´äðë³ é´ð³º³ä, îëí ¢ðò³ ýê Ïîëèíà ×èìèäîâàä ýâð³ííü íåðí äååð³ñ ì´œãí³ ì´ð³ á³ð¢ëš ´ãâ. Ïîëèíà áîëí Áàñœ ×èìèäîâèõí³ ´ðê-á¢ëä ºóðâí šèë õîîðàí ä´ðâí èêð ê´â¢í ò´ðš ºàðñìí, ä³ê³ä õîéð ꢢêí á³³í³. ²ð³ñ³í Îðí-íóòãèí Õ¢¢âèí äåïóòàò Áàòîð Àäó÷èåâèí èëã³ñí é´ð³ëèí áè÷ãèã ýí¢í³ í´êä Âàëåðèé Óëþìäæèåâ îëíä óìøàä, îëí ¢ðò³ ýê Áóëãóí Íàõàåâàä áîëí ñîöèàëüí ê´äë³÷ Òàòüÿíà Áåëîêîíåâàä äåïóòàòûí Õàíëòûí áè÷ã á³ð¢ëš ´ãâ.
Àðâí òàâí šèë õîîðàí ¢¢ëäâð³í ýêëñí òàœº÷èí ꢢêä óëñèí îëíà îðãàíèçàö îëí ¢ðò³, áຠòåòêâðò³ áîëí šèðºëèí ê¢íä òààëä òóññí ´ðê-á¢ëì¢äò äåì³í ê¢ðãš, áóéí÷ ñåäêëèí êåðã-¢¢ëäâðì¢ä äàâóëíà. Ýí šèëì¢äèí ýðãöä ýäí êåñã ñàé àðñëœãà äåì ýäíä ê¢ðãâ, íàíü ÷èãí ò´ðì¢ä õàºëõä ä´œ-òóñàí ê¢ðãí³. Îëíà îðãàíèçàöèí àõëà÷ Ëèäèÿ Ëåáåäåâà öóã ꢢêä óëñèã ýêèí ¥äðë³ é´ð³š, ýí ´äðì¢äò Ìîñêâàä áîëšàõ "Šèëèí ´ðê-á¢ë" ãèäã ìàðºàíä ìàíà òàœº÷àñ îëí ¢ðò³ ýê Íàòàëüÿ ×óæàåâà îðëöšàõèí òóñêàð 糜ãëâ. Òàâí ¢ðò³ ýê îëíà á³³äë-šèðºëä øóíìºàºàð îðëöíà, îäà òàœº÷èííü íåð õàðñ÷ Öóã³ð³ñ³í ìàðºàíä áèëã-ýðäì³í ¢ç¢ëš éîâíà ãèš Ëèäèÿ Äàâûäîâíà êåëâ.
Áàéðèí õóðãò îðëöà÷íðèí ò´ë³ äîðàñ ´ñ÷ éîâõ áèëãò³ áè÷êä¢ä äó-áè ºàðºàä, ñ³³õí àã÷ì áåëãëâ. Ëàãàíÿñ èðñí îëí ¢ðò³ ýê Ë.Áî÷àåâà êîíöåðò õ³ë³š, ìàíà òàœº÷ä áèëãò³ áè÷êä¢ä ´ñ÷³õä áàéðëâ. Ëàðèñà Ñàðàíãîâíà Þðèé Íàðàíîâè÷ àâàëüòàºàí 35 šèëä³í íè-íåãí á³³í³, òàâí ¢ðò³, ºóðâí çååò³. Ýäí³ ´ðê-á¢ë ðàéîíà êåðã-¢¢ëäâðì¢äò øóíìºàºàð îðëöíà, óóºí ꢢêíü Ýëñòä ïåíñèîíí ñàœä ê´äëí³, õîéðíü îþòíð, õîéð áè÷êíü ñóðºóëü÷íð áîëíà. Ýêèí ´äð óãòš ´´ä³í à÷ëâðàð ýäí³ à÷-òóñèã òåìäãëñíä Ëàðèñà Ñàðàíãîâíà áàéðëàä, ìàíà òàœº÷èí öóã ꢢêä óëñèã ýí ñ³í áàéðëà é´ð³â.
Íàòàëüÿ ÄÀÂÀÅÂÀ
ÇÓÐÃÒ: òàœº÷èí ïðåìüåð-ìèíèñòð Èãîðü Çîòîâ
´´ä³í à÷ëâð
àâñí ´ðê-á¢ëì¢äë³
È.Ìóçðàåâàí öîêñí çóðã

Ýí íàìðàð ãåìò³-øàëòãòà òàœº÷èí óëñ äóíä àäàïòèâí ñïîðòûí ôåñòèâàëüä áèäí Âåðà Ñåðãååâíà ×åðíóõèíàëà òàíüëäñí áèë³âèäí. Àðìñïîðòàð áîëñí ìàðºàíä áàº÷óäëà çåðãëš ýí ìåä³ò³ ꢢêä ê¢í îðëöñíü ìàíà îíüã àâëñí áèë³.
Äàë ê¢ð÷ éîâõ Âåðà Ñåðãååâíàí êåëñ³ð, ýí áè÷êí³ñí àâí ñïîðòàð ñîíüìñíà. Øêîëä ñóð÷àñí öàãòàí ýí ñïîðòèâí ìàðºàñò øóíìºàºàð îðëöš, îëíà í¢¢ðò îíüäèí éîâäìí. Õ´´ííü Ýëñò áàëºñíà 14-÷ òîéãòà áè÷êä¢äèí ñàäò ñóðºìšëà÷àð ê´äëõë³ðí ýí ꢢêä-ê´â¢äë³ õàìäàí çàðÿäê êåš, ýäíä ¢ëã¢ð áîëäã á³³ñìí. Òåã³ä îëí šèëèí òóðøàðò öîãö-ìàõìóäàí áàòðóëàä, ñïîðòàð ñîíüìñäã á³³ñí ò´ë³ä³í ýí çàãëþí, ÷àœº-÷èèðã áîëíà.
Çóã í¢äí³ õàðàíü ìóóðàä, ýí õ´ðí øàõó šèëä³í ãåìò³-øàëòãòà óëñèí áàëºñíà îëíà îðãàíèçàöèí õàíüä îðíà. Áîëâ äàññàðí ýí ñïîðòèâí ìàðºàñò, áèëã-ýðäìèí ôåñòèâàëüä îðëöõäàí äóðòà. Êåëõä, Âåðà Ñåðãååâíà ø¢ëã àéñëóëš óìøíà, òàœº÷èí áîëí Öóã³ð³ñ³í ìàðºàñò îðëöš, áèëã-ýðäì³ðí íåð ºàðíà. Šèë áîëºí ìåä³ò ä´´â íàà÷, äàðòñ øèâš áîëí àðìñïîðòä ýâ-äîâàí ¢ç¢ëš áàº÷óäàñ àðä ¢ëäõø.
- Íàñí-šèðºëèííü òóðøàðò ÷èê àâã-á³ðö³ð á³³š, ñïîðòàð ñîíüìñš éîâñí ò´ë³ä³í áè ýð¢ë-ìåíä á³³í³â. ¥ð¢í áîëºí áè ìàññàæåðàð öîãö-ìàõìóäàí òèíè뺳ä, àðºóë çàðÿäê êåí³â. ijê³ä îëí ç¢ñí óðºìë îëçëš ö³ íåðí³â, òåðíü áàñ ýð¢ë-ìåíäèã áàòðóëëºíä òóñëíà. Íåã ¢ë¢ îäà, íàìðèí-¢âëèí êåìä, ³ìòí öàðöàä, õàíÿäã öàãò ê¢í áîëºí ýð¢ë-ìåíäèí òóñêàð óõàëõ ç´âò³. ¥äð áîëºí öåâð óñ óóíàâ. Òèèã÷ê³ä, óñèã àðºóë, áè÷êí-áè÷êí³ð áàëºàä óóíàâ. Íåã ꢢêä ê¢¢í³ ñåëâã³ð óñ áîëíó, ö³ áîëíó óóõëàðí ýð¢ë-ìåíä áàòðóëëºíà íîì óìøíàâ. Êåëõä, ýíòí éèð òóñëíà, îëí ç¢ñí øàðõ-øàâ äàðóíü ýäãí³, óõàí-ñåðë ñåðãëœ áîëíà - ãèš Âåðà Ñåðãååâíà ìàäíëà õóâàëöâ.
Ìåä³òèí òîîëâðàð, ê¢í áîëºí ñïîðòàð ñîíüìñš, ÷èê àâã-á³ðö³ð á³³ñí äååð³í òàëäàí ³ìòíë³ íè-íåãí, òåâ÷œã¢ áîëõ ç´âò³. Òàëäàí ³ìòíä öàºàí ñåäêë³í ìåä¢ëš, ´´ðõí óëñòàí ä´œ-òóñàí ê¢ðãš, ìó óõà ñàíëãî, êåð¢ë-ö¢¢ã³í óãà á³³õë³, ÿìàðàí ÷èãí ãåì õàëüäøãî. Þœãàä ãèõë³ ê¢¢í³ ñåäêë ñàíàìð, óõàí-òîîëâðíü öåâð áîëõëà, òåð öàãò ê¢¢í³ ýð¢ë-ìåíä ÷èãí áàò áîëíà. "Öóºàð ýð¢ë-ìåíä á³³òí, öîãö-ìàõìóäàí áàòðóëòí. Ê¢¢êäò³í ¢ëã¢ð áîëš õàìäàí öàãàí òóñòàºàð äàâóëòí!"- ãèš Âåðà Ñåðãååâíà ìàíà óìøà÷íðò ñ¢â-ñåâëã ´ãâ.
ÇÓÐÃÒ: Â.×åðíóõèíà (áàðóí áèé³ñíü) àäàïòèâí ñïîðòûí
ôåñòèâàëüä.
È.Ìóçðàåâàí öîêñí çóðã

Ýëñò áàëºñíà ïîëèêëèíèêèí óëä 2003 šèëä äèàáåòèí øêîë á¢ðä³ãäñí áèë³. Òåð öàãàñ àâí êåä¢ ê¢¢íä ýì÷íð ä´œ áîëš, ê¢íä ãåìèã äèèëš àâõä òóñàí ê¢ðãñí áîëõ. Îäà ýíä ¢¢ëäš³õ ýð¢ë-ìåíäèí øêîëä äèàáåòèí, àñòìèí áîëí ãèïåðòîíè÷åñê ãåìèí, ò³ìê òàòëºíàñ õ´ðëºí³ øêîëìóä á³³í³. Ýí øêîëìóäûí çàíÿòüñò îðäã óëñò ýì÷íð ÷èê àâã-á³ðöèí, ýð¢ë-ìåíä³í áàòðóëëºíà áîëí ÷èê³ð ýìèã îëçëëºíà õàëõàð ñ¢â-ñåëâã ´ãí³.
Äèàáåòèí øêîëûí çàíÿòüñèã ýíäîêðèíîëîã Áàéðòà Ìàíãàåâà, àñòìèí øêîëûí çàíÿòüñèã ïóëüìîíîëîã Íàòàëüÿ Öåðåíîâà, ãèïåðòîíè÷åñê ãåìèí øêîëûí çàíÿòüñèã áîëõëà ó÷àñòêóäûí òåðàïåâòíð äàâóëíà. Öóºàð ýäí õàìöó ¢¢ëäš, ãåìò³ óëñ äóíä ö³³ëºâðèí ê´äëìø äàâóëõèí ò´ë³ äàìøëòàðí õóâàëöš, íåã-íåãíä³í ä´œ áîëíà.
Òåðàïåâò Àéñà Êóòóðîâàí êåëñ³ð, ó÷àñòê áîëºíà ýì÷ öóñíà äàðëòíü ´´äëñí ïàöèåíò áîëºíëà ꢢíä³ä, ýð¢ë-ìåíäèí á³³äë³í øèíšëëºí³ äíåâíèê òîãòàõèã çààíà. Ê¢í áîëºí áèéíü öóñíà äàðëòàí øèíšë³ä, êåç³ òåðíü ´´äëäãèã áè÷š àâ÷, ýìèã öàãëàíü àðøàëš, ýð¢ë-ìåíä³í á¢ðòêõ ç´âò³ áîëíà. ijê³ä ýì÷ ãåìò³ óëñèí áàã òîãòàºàä, òåäíë³ ÷èê àâã-á³ðöèí çàíÿòüñ äàâóëíà. Íåã áàãä 7-8 ê¢í îðíà, òåã³ä ê¢í áîëºíä îíö îíüã ´ããäí³. Ýäíë³ ê¢¢íäñí öàãòàí ýì÷ ÿìàðàí õîò óóõëà òóñòà áîëõèíü, ÿºš öîãö-ìàõìóä áàòðóëõèíü çààíà.
Ýíäîêðèíîëîã Áàéðòà Ìàíãàåâà áîëõëà öóñíà øèêðíü ´´äëñí óëñëà ꢢíäš, ýð¢ë-ìåíäèí á³³äë³í ÿñðóëëºíà òóñò ñ¢â-ñåëâã ´ãí³. Íåã ¢ë¢ ò¢ð¢í áîëš èèì ãåì èëäêãäñí óëñò ýì÷èí ñåëâã òóñòà áîëíà. Øèêðíü ´´äëñí óëñ õàìãèí ò¢ð¢íä õîòàí äèãëš àâõ, ñïîðòàð ñîíüìñõ ç´âò³ ãèš ýì÷ êåëí³. Òèèã³ä, çàºñ, òåìñ èäñíü òóñòà áîëíà, ºóéðèí 碢ò³ áîëí ³ìò³õí êåãäëì¢ä, òàðºí ìàõ èäõ³ñí ñàãëõ êåðãò³, òåð öàãò øèêðèí êåìš³í ´´äëøãî ãèš Áàéðòà Íèêîëàåâíà ñåëâã ´ãí³. Äèàáåòèí øêîëä ýí šèë 736 çàíÿòü äàâóëãäâ, òåð¢íä 5027 ê¢í îðëöàä, ýð¢ë-ìåíä á³³ëºí³ òóñò ìåäðë õîðøàš àââ.
Êèíü äàâõöàä àñòìà ãåì³ð ãåìòñí óëñò ä´œ áîëõèí ò´ë³ àðâí øàõó šèë õîîðàí ïîëèêëèíèêä ýð¢ë-ìåíäèí øêîë ñåêãäñìí. Õàðì ò´ðõä, ç³ðì óëñ ýì÷ä áèé³í ¢ç¢ëõèí îðìä òàíüë óëñèí ñ¢â-ñåëâã³ð ýì õóëäš àâ÷ òåð¢ã áóðóºàð îëçëíà. Òåã³ä èèì óëñò ä´œ áîëõàð ïóëüìîíîëîã Íàòàëüÿ Öåðåíîâà øèøëœ çàíÿòüñ äàâóëíà. Ïðåïàðàòûã ÷èê³ð îëçëš, äàðóíü ýð¢ë-ìåíäèí á³³äë³í ÿñðóëõèí òóñêàð ýì÷ ïàöèåíò áîëºíëà îíö ꢢíäí³. Ýìèã öàãëàíü îëçëš, ýì÷èí õ³ë³âðò á³³ñí óëñ õ´´ííü õàíëòàí ´ðãš, ñ¢â-ñåëâãíü òóñòà áîëñèã òåìäãëí³. Áàëºñíà ïîëèêëèíèêä ¢¢ëäš³õ ýð¢ë-ìåíäèí øêîëûí ¢¢ëäâð îëí ³ìòíä ãåì³í äèèëš, ÷èê àâã-á³ðö³ð á³³õä òóñëíà.
ÇÓÐÃÒ: ýð¢ë-ìåíäèí øêîëä
çàíÿòü áîëšàõ êåì
È.Ìóçðàåâàí öîêñí çóðã

Ìàíà òàœº÷èí øêîëìóäò îëí šèëèí òóðøàðò öóã àðº-÷èäë³í ´ã³ä, ñ³³í³ð ê´äëš éîâõ áàãøíð îëí á³³í³. Ýäí³ íåãíü Ýëñò áàëºñíà Ä.Í.Êóãóëüòèíîâèí íåðò³ äóíäûí 17-÷ òîéãòà øêîëûí õàëüìã êåëí³ áàãø Âàëåíòèíà Áåâèêîâà ì´í. Ýí¢í³ ïåäàãîãè÷åñê ñòàæíü 37 šèë òîãòàšàíà. Âàëåíòèíà Áàé÷ååâíà - áèëãò³, îëí äóíä òîîìñðòà áàãø.
Áèéíü ýí ÁຠĴðâä³ Õàíàòà ñåë³í³ ´´ð-øèäð á³³õ Øèí ãèäã õîòíä ò´ðñìí, óœã-òîõìàðí Äóíä Õóðëà ê¢í. Øèí õîòíä 4 êëàññ ÷è볚, Àðøàí Çåëìí ñåë³í³ øêîëä 5-÷ êëàññò îðâ. Òèèã³ä èíòåðíàòä á³³º³ä, ýíä ñóðàä, øêîëàí ò´ãñ³ñí³ õ´´í Õàëüìã ãîñóäàðñòâåíí óíèâåðñèòåòä õàëüìã êåëí³ ³œãä îðàä ñóðâ.
1981 šèëä äååä ñóðºóëü ò´ãñ³š, õ³ð¢ Àðøàí Çåëìí ñåë³íä èðš, ò´ðñêí øêîëäàí ê¢÷-ê´ëñí³ õààëºàí ýêëš, 37 šèëä³í áàãøëâ. Âàëåíòèíà Áàé÷ååâíà ¢¢ä³ã÷ êåâ³ð ê´äëäã áàãø. Ýí ê´äëìøò³í äàœãèí ´äã³ öàãèí ñóðºóëü-ýðäìèí øèí ýâ-àðº îëçëõàð ç¢òêí³. Íåð ºàðñí àêàäåìèê Ï.Ýðäíèåâèí ¢¢ä³ñí ÓÄÅ ãèäã ïåäàãîãè÷åñê òåõíîëîãèé áàñ òààñš îëçëíà. Õàëüìã êåëí³ êè÷³ëì¢ä äàœãèí ñîíüíàð á¢ðä³ãäí³. Þœãàä ãèõë³ ñ³í äèäàêòè÷åñê ìàòåðèàëìóäûã, ¢çìð ä´œöë áàãø êè÷³ë áîëºíä ýðò³ñ áåëäí³. ijê³ä êè÷³ëì¢ä îëí ç¢ñí ÿíçòà áîëíà. Ýíòí êè÷³ë-ìàðºàí, êè÷³ë-ýêñêóðñü áîëí íàíü ÷èãí. Ñóðºóëü÷íð êè÷³ëèí éîâóäò äàëà ñîíüí þì ìåäš àâíà.
¥äã³ öàãò ñåë³íä ê´äëõä ãèèãí áèø, ýíä ñ³í òààë óãà. Ýí ó÷ðàð áàº÷óä ñåë³íä ê´äëõ³ð ñåäõø. Âàëåíòèíà Áàé÷ååâíà ñåë³íä áààõí öàãàñ àâí ýêë³ä ê´äëñìí. Øêîëä ´äðèí äóóñí ê´äë÷ê³ä, àñõí îðà ãåðò³í èðäìí. Ñåë³íä á³³äã ³ìòíä ºàçà áîëí ãåð äîòð êåõ ê´äëìø äàëà áîëäã. Òåã³ä ýí¢ã ê´äëìø³ñí èðõèíü ê¢ë³ëãî ãåðèí ê´äëìøèã Àëåêñàíäð Ïþðâååâè÷ àâàëüíü áîëí ꢢêäíü ê¢ö³÷êäìí. Âàëåíòèíà Áàé÷ååâíà áîëõëà êè÷³ëä áåëääã, ñóðºóëü÷íðèí äåâòðì¢ä õ³ë³äã, òåìäã¢ä ò³âäã. Äàðóíü êè÷³ëä êåðãò³ òàáëèöñ, çóðãóä ÷èãí çóðäã. Ñ´ îðà ê¢ðòë, ç³ðìä³í ´ð ö³³òë ÷èãí áàãø þì áè÷³ä ñóóäã áèë³. ¥ð¢íäíü áàãø ä³êí øêîëóð àäºäã. Éèð äèãò³ äàðàòàºàð ê´äë³ä, îëí šèë äàââ.
Âàëåíòèíà Áàé÷ååâíà ø¢¢š àâñí ýðäìä³í èòêëò³, áè÷êä¢äò éèð äóðòà. Ñóðºóëü÷íðèã ñîíüìñóëõàð êè÷³ëèí éîâóäò õàëüìã äó äóóëäã äàñõäã áèë³. Êëàññèí ºàðäà÷ ÷èãí áîëš ê¢¢êä-ê´â¢äë³ ñ³³í³ð òààð÷, ýäíë³ îëí ç¢ñí êåðã-¢¢ëäâðì¢ä á¢ðä³â. Ñîíüí àìðëºíà àñõí, äó-áèèºèí ìàðºàí, ýêñêóðñü, ïîõîäò éîâëºí áîëí íàíü ÷èãí òîîò ꢢêä-ê´â¢äò óäàíä òîäëãäñíü ëàâòà. "Šàœºð" áààòðëüã äóóëâð äàñëºíà áîëí äîìáð öîêäã äàñëºíà êðóæîêóäûí çàíÿòüñèã ÷èãí áàãø ꢢêäò òààñãääãàð á¢ðä³äã á³³ñìí. Ýí áè÷êä¢äèí óõàí-ñåäêëèíü ìåäš, òåäíèã òåâ÷š, öàºàí ñåäêë³ðí ä´œã³í ê¢ðãí³. Ñóðºóëü÷ áîëºíà áèëãèíü öàãëàíü èëäêš, òåð¢ã öààðàíäíü ´ð㚢ëõ àðº õ³³äã áàãø. Êåëõä, ýí¢í³ ñóðºóëü÷ Áåìáÿ Ìàíäæèåâ òàœº÷èí šàœºð÷íðèí ìàðºàíä í¢¢ðëã÷ îðì ýçëäã áèë³. Òåð ìåò ´äã³ öàãò ²³äðõí³ ôèëàðìîíüä ê´äëš³õ Íÿÿìí Øàïèåâ ¢¢ä³ã÷ ìàðºàñò îí÷ðš éîâëà. Âàëåíòèíà Áàé÷ååâíàí êåñã ñóðºóëü÷íðíü äååä ñóðºóëüä îðñí áèë³. Òåäí äóíä õàëüìã êåëí³ áàãøèí ýðäì ø¢¢š àâñí ꢢêä á³³í³. Êåëõä, ÊàëìÃÓ ò´ãñ³ñí ýí¢í³ ñóðºóëü÷ Ìèðà Ýðäíèåâà Ýëñòä Õàëüìã ýòíîãèìíàçüä õàëüìã êåëí³ áàãøàð ê´äëš³í³. Áàãø Âàëåíòèíà Áåâèêîâàí ê¢÷-ê´ëñíü ´´ä³í³ð ¢íëãäâ. Âàëåíòèíà Áàé÷ååâíà Õàëüìã Òàœº÷èí à÷òà áàãø, ²ð³ñ³í îëíà ñóðºóëü-ýðäìèí ê¢íäò³ ê´äë³÷èí íåð 碢í³, îëí ç¢ñí Ê¢íäëëºí³ ªàøãóäàð à÷ëãäñìí.
Ýí ꢢêä ê¢í áèé³í õ´âò³ä òîîëíà. Íàñíàííü òóðøàðò äóðòà ýðäì³ðí ê´äëí³, èòêëò³ àâàëüòàºàí íåã-íåãí³ííü ñåäêë ìåäëöš, ñ³í-ñ³³õí á³³í³, àëòí áîëñí ºóðâí ¢ð³í ´ñêš-áîñõš, ê¢ êåâ. Îäà ýäí òàâí à÷-çååò³. Óóºí ¢ðíü Áààòð ´ðê-á¢ëò³º³í Òîìñê áàëºñíä á³³í³, èíæåíåð-ïðîãðàììèñòûí ýðäìò³, õàìäàí ê´äëäã óëñ äóíä òîîìñð ýçëí³. Ï¢ðâ³ ê´â¢íü ªàçàäûí îðí-íóòãò éîâíà. Êåðìí ýê볺³í ³äë áàãøèí ýðäìò³. Ò¢ð¢ë³ä õàëüìã êåëí³ áàãøàð ê´äëš³ñìí, õ´´ííü àâàëÿí äàõàä Ìîñêâàºóð éîâš îäñìí, îäà òåíä áàñ ñóðºóëü-ýðäìèí õàëõä ê´äëš éîâíà.
Âàëåíòèíà Áàé÷ååâíàí àâàëüíü Àëåêñàíäð Ïþðâååâè÷ ºàðòàí ´´ò³ ê¢í. Áàãøò þí ÷èãí êåðãò³ áîëíà. Óðäíü ñåë³íä ê´äëš éîâñí öàãò êàáèíåòä ýñ ãèš ÿìð íåã êåðã-¢¢ëäâðò êåðãò³ áîëäã õàìã òîîòûíü àâàëüíü êå÷êäìí. Àëåêñàíäð Ïþðâååâè÷ í´êä áîëàä, èøê³ ãåð ÷èãí ê庳ä, ê´äëìøòíü äàœãèí í´êä áîëäã áèë³. Áààòð ê´â¢íü õîë ºàçðò éîââ ÷èãí êîìïüþòåðàð êåðã-¢¢ëäâðèí ïðåçåíòàö êåº³ä ºàðº÷êäìí. Ýðäåì à÷ ê´â¢íü öóã ìàðºàñò, êåðã-¢¢ëäâðì¢äò øóíš îðëöäìí. Òèèã³ä ´ðê-á¢ëíü Âàëåíòèíà Áàé÷ååâíàã êåç³ä ÷èãí ä´œíäìí.
Íèäí³º³ Áåâèêîâèõí³ ´ðê-á¢ë Ýëñò¢ð í¢¢š èðâ. ¥äã³ öàãò Âàëåíòèíà Áàé÷ååâíà áàëºñíà 17-÷ òîéãòà äóíäûí øêîëä ýêëö êëàññìóäûí ñóðºóëü÷íðò õàëüìã êåë äàñõíà.
Âàëåíòèíà Áàé÷ååâíà ñåäâ³ðò³, øóíìºà, ò´ðñêí êåëíä³í õàðó ê¢í. Ýëñò¢ð í¢¢š èðõë³ðí "Õàëüìã êåëí³ àñõí" ãèäã êëóáä îðäã áîëâ. Õàëüìã êåë õàäºëëºíà áîëí äåëãð¢ëëºí³ Ñàœãèí ãåø¢ä îëíà êåðã-¢¢ëäâðì¢äò îðëöš ä´œ áîëõèã ñóðíà. Òåã³ä Âàëåíòèíà Áàé÷ååâíà Öàºàí Ñàðèí ´ìí ´ðãíä "Ìàëåíüêèå Ýéíøòåéíû" êëóáä îðäã áè÷êä¢äèí ò´ë³ áîîðöã êåëºí³ ìàñòåð-êëàññ äàâóëâ. Öàºàí Ñàðèí áàéðèí òóñêàð òîäðõàºàð êåëš ´ãâ. Äàðóíü ºóéð ýëä³ä, Öàºàíà ç¢ñí-碢ë áîîðöãóä êåš, òåð¢í³ íåðäèí ó÷ð-óòõèíü ö³³ëºâ. Òåð ìåò Âàëåíòèíà Áàé÷ååâíà Ìîñêâàä ê¢ð³ä, òåíä á³³õ õàëüìã áààõí ´ðê-á¢ëì¢äèí ò´ë³ áàñ òèèì êåðã-¢¢ëäâð äàâóëâ. Íàìðàð õàëüìã êåëí³ êëóáèí ¢ðâð³ð Ñàíêò-Ïåòåðáóðã áàëºñíóð îäš, òåíä áàº÷óäò áîëí áè÷êä¢äò Çóëûí ´ìí ´ðãíä ýí áàéðëà çàëºëäàòà àâúÿñèí òóñêàð êåëš, ÿºš ýí áàéðèã òåìäãëäãèã, íàñíà ö ÿºš êåäãèã ¢ç¢ëõ.
Âàëåíòèíà Áàé÷ååâíà "Ìàëåíüêèå Ýéíøòåéíû" êëóáëà áàò çàëºëäà á³ðí³. Ýí çóíàð êëóáèí óë äååð ñåêãäñí àìðëºíà ëàãåðüò áè÷êä¢äèí ò´ë³ "Õàëüìã Òàœº÷ - ìèíè Ò´ðñêí" ãèäã ò´ð³ð õàëüìã êåëí³ çàíÿòüñ äàâóëâ. Àðâí ´äðèí ýðãöä ëàãåðüò îðñí áè÷êä¢ä õàëüìãàºàð ñ³³õí êåëäã äàñâ. Áààõí óëñ ¢ðí-ñàäòàí ò´ðñêí êåë äàñõàð øóíšàõíü ýíòí îí÷òà, ê¢íäò³ éîâäë ì´í. Ò´ðñêí êåëíä³í õàðó Âàëåíòèíà Áàé÷ååâíà áèéíü îëíëà ýýëò³, ºî-ºîëüøã àâã-á³ðöò³, òèíüãð çàœòà ê¢í, áè÷êä¢äë³ îëí ç¢ñí íààää äàâóëš, äó äóóëš, ò´ðñêí êåë³ð ñîíüìñóëõàð ç¢òêí³. Ê¢¢êä-ê´â¢ä òààñòàºàð ýí¢í³ çàíÿòüñò îðš, õàëüìã êåë äàñíà.

Ìàðãàðèòà ÀÐÇÀÅÂÀ

Íîÿáðèí 21-ä ºàçàäûí îðíä áîëí ²ð³ñ³ä Öóãäåëê³í òåëå¢çëèí ´äð òåìäãëí³. Ýí ñ³í ´äðë³ òàœº÷èí ñàëâðèí ê´äë³÷íðèã òàœº÷èí Òîëºà÷ Àëåêñåé Îðëîâ é´ð³â. "Õàëüìã òåëå¢çëèí ê´äë³÷íð îðí-íóòãò, äåëê³ä, ìàíà òàœº÷ä áîëäã îëí ç¢ñí éîâäëûí òóñêàð äàðó-äàðóíü 糜ãëí³, ñîöèàëüí áîëí ýêîíîìè÷åñê îëí ò´ð³ð áè÷í³, îëíà òîîëâð òîãòàëºíä èê íèë÷³í ê¢ðãš, òàœº÷ä ñîöèàëüí òîãòóðòà, ñ³í á³³äë òîãòàëºíä èê ò³âö³í îðóëíà.
Òàäí êåðã³í éè뺳í ñ³³í³ð ìåäí³ò, ´´ä³í ìåðãšëò³í ¢ç¢ëí³ò, ê´äëìø³í ¢¢ä³ã÷ êåâ³ð áîëí äààâðòàºàð ê¢ö³í³ò, òåã³ä ÷èãí îëí ³ìòí òàíà ê´äëìøèã ê¢íäëí³, òàíà êåëñí ¢ãä èòêí³. Ýí áàéðèí ´äðë³ õàëüìã ýôèðèí öóã ê´äë³÷íðò êåðãò³í èòêëò³º³ð öåðãëñíäíü, ñåäêë³í ´ã÷ ê´äëñíäíü èê õàíëòàí ´ðãš³í³â. Îíö õàíëòûí ¢ã³í òàœº÷èí òåëå¢çëèí âåòåðàíìóäò ìåä¢ëõ³ð ñåäë³â, ýäí òàíà êîëëåêòèâ áàòðóëëºíä áîëí òåð¢í³ äåëãðëòä èê íèë÷³í ê¢ðãñìí", - ãèš òàœº÷èí Òîëºà÷èí É´ð³ëèí áè÷ãò êåëãäš³í³.
Òåð ìåò òàœº÷èí Óëñèí Õóðàëûí (Ïàðëàìåíòèí) Àõëà÷ Àíàòîëèé Êîçà÷êî áîëí ïðàâèòåëüñòâèí Àõëà÷ Èãîðü Çîòîâ òàœº÷èí òåëå¢çëèí ê´äë³÷íðèã áîëí âåòåðàíìóäûã é´ð³š, ýäí áàò ýð¢ë-ìåíä ýäëš, êåðã³í óëì ¢¢ä³ã÷ äààâðòà êåâ³ð ê¢ö³š éîâõèã äóðäâ.

¥öêëä¢ð Ýëñòä Õàëüìã Òàœº÷èí ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà ìèíèñòåðñòâèí ñåäâ³ð³ð "Öàºàí ñåäêëèí êåðã" ãèäã êåðã-¢¢ëäâð áîëâ. Õîòë áàëºñíà öóòõëœä ÊàëìÃÓ-í ºîëëã÷ êîðïóñèí ´´ð "Öóñíà öóòõëœ" ãèäã òàœº÷èí ó÷ðåæäåíÿ ìîáèëüí êîìïëåêñ ´ð¢í ýðò èðš çîãñâ. ͳ³ìí ÷àñàñ àâí ýí êåðã-¢¢ëäâðèã ä´œí³ä, äîíîðìóäûí òîîä îðõ ñàíàòà óëñ ýì÷íðèí õ³ë³âðò îðàä, òåäí³ ç´â àâñíà äàðó ìîáèëüí êîìïëåêñò îðš öóñàí ´ãâ.
"Öóñíà öóòõëœ" ãèäã ó÷ðåæäåíÿ ýì÷, ìàíà òàœº÷ä äîíîðñê šèñ³ äåëãð¢ëëºí³ êîîðäèíàòîð Áààòð Àíþøåâèí êåëñ³ð, ýí êåðã-¢¢ëäâðèã Õàëüìã Òàœº÷èí ïðàâèòåëüñòâèí àïïàðàò, Ýëñò áàëºñíà àäìèíèñòðàö, Á.Ãîðîäîâèêîâèí íåðò³ ÊàëìÃÓ áîëí íàíü ÷èãí îðãàíèçàö-ïðåäïðèÿòü ä´œíš, ´ð¢í ýðò³ñ àâí íààðàí èðâ. Òåìäãëõ³ñ ýí àêöèã "Ìîëîäàÿ Ãâàðäèÿ" ãèäã îëíà îðãàíèçàöèí áàº÷óä áîëí Ò.Õàõëûíîâàí íåðò³ ìåäêîëëåäæèí îþòíð-âîëîíòåðìóä ä´œíâ. Ìåäêîëëåäæèí óëä ¢¢ëäš³õ "Ìåäèêè-âîëîíòåðû" ãèäã šèñ³í³ îþòíð îëí ³ìòí äóíä ö³³ëºâðèí ìàòåðèàëìóä ò¢ã³š, öóñàí ´ã÷, äîíîðìóäûí òîîä îðòí ãèš äóóäâð êåâ. Áèéñíü ýäí 18 íàñ ê¢ð³ä óãà, òåã³ä öóñàí ´ãõ³ñ ýäíä îäà ÷èãí ýðò. Áîëâ íàñíü èðõë³ ýäí ýðê áèø äîíîðìóä áîëõâèäí ãèš êåëâ. Èðã÷ä³í ýäí ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà ê´äë³÷íð áîëàä, òàœº÷èí ýìíëºí³ ó÷ðåæäåíüñò ê´äëõìí, òåã³ä ãåìò³ óëñò ä´œ ê¢ðãñí äååð³í öóñàí ´ã÷ ³ìòí³ ³ì àâðõ ñàíàòà á³³í³. Îäàõí ýäí "Öóñíà öóòõëœ" ãèäã ó÷ðåæäåíüä îäàä, ýäí³ ¢¢ëäâðë³ òàíüëäš, äîíîðñê šèñ³í³ òóñê ëåêö ñîœñâ.
- Ýíäð ìàíà òàœº÷ä 1120 ê¢í ²ð³ñ³í à÷òà äîíîð áîëíà, ýäí ä´÷ øàõó ä³êš öóñàí ´ãñí óëñ áîëšàíà. Îäàõí ä³ê³ä õ´ðí éèñí ê¢¢í³ äîêóìåíòñ ýí ´´ä³í íåð 碢ëºõèí ò´ë³ éîâóëâèäí. ijê³ä ìàäíä áà÷ì á³³äë ó÷ðñí öàãò öóñàí ´ãäã äîíîðìóä á³³í³, ýäí ò¢ð¢í äóóäâðàð äàðóíü èðš öóñàí ´ãõä³í äàœãèí áåëí áîëíà. Ýíäð áîëšàõ êåðã-¢¢ëäâðò áàº÷óä øóíìºàºàð îðëöšàõíü éèð òåìäãò³ éîâäë áîëšàíà. Äîíîðìóä ýð¢ë-ìåíäèí á³³äë³í øèíšëš, ò³ìê òàòõø, ³ðê-÷àºð óóõø, öîãö-ìàõìóäàí áàòðóëš ÷èê àâã-á³ðö³ð á³³í³. Áàº÷óä äîíîðìóäûí òîîä îðõ ñàíàòà áîëšàõíü ýäí ýâð³ííü ýð¢ë-ìåíäèí òóñêàð óõàëšàõèíü ìåä¢ëš³í³. Ýíäð ´ð¢í³ñ àâí ºó÷ øàõó ê¢í öóñàí ´ãõ³ð èðâ,- ãèš Áààòð Ãàðÿåâè÷ êåëâ.
ÊàëìÃÓ-í ºîëëã÷ êîðïóñèí õîëëä "Öóñíà öóòõëœ" ó÷ðåæäåíÿ ýì÷íð Àþíà Ëèçèíîâà áîëí Îëüãà Ãó÷èíîâà öóñàí ´ãõ³ð èðñí óëñèí ýð¢ë-ìåíäèí á³³äëèíü øèíšëâ. Ëàáîðàíòíð ³ìòí³ öóñíà øèíšëëò áàñ êåâ, òåã³ä ýð¢ë-ìåíä áîëõëà ýäíä ç´â ´ããäâ. Öóñàí ´ãñí óëñèã ³ìò³õí ö³³º³ð áîëí øèêð-áàëòàºàð òîîâ. Òåð ìåò öóñàí ´ãñí óëñò 326 àðñëœ áîëí ãåð÷ öààñí ´ããäâ, òåã³ä ýäí õîéð ´äðò³í ê´äëìø³ñí ýñ ãèš ñóðºóëÿñí ñóëäõãäõ ç´âò³ áîëšàíà.
Ýí ´äð öóñàí ´ãñí óëñ äóíä Õàëüìã Òàœº÷èí ºàçðèí áîëí ´ëã-ýäèí õ³ðëö³í³ ìèíèñòð Áîðèñ Ëèäæèåâèã áèäí ¢ç³ä, ýí êåðã-¢¢ëäâðèí òóñêàð óõàí-òîîëâðàðí õóâàëöõèã ñóðâèäí. Áîðèñ Îëåãîâè÷èí êåëñ³ð, ìèíèñòåðñòâèí ê´äë³÷íð ýí êåðã-¢¢ëäâðèã ä´œí³ä, öóºàð îðëöõàð èðâ. Áèéíü ýí òàâí ä³êš öóñàí ´ã÷³í³, èèì êåðã äàâóëëºí òóñòà áîëí êåðãò³ áîëšàõèã äààâðòà ºàðäà÷ òåìäãëâ.
"Èèì êåðã-¢¢ëäâð äàâóëëºí ñ³í àâúÿñò òîõðâ ãèš êåëš áîëšàíà. Äåêàáðü ñàðèí ÷èëã÷³ð ä³ê³ä íåã èèì àêö á¢ðä³õ³ð çóðàëšàíàâèäí. Šèë áîëºí ìàäíèã ÌÂÄ-í áîëí ÓÔÑÑÏ-í ê´äë³÷íð ä´œíš, öóñàí ´ãí³. Ïîëèöèí ê´äë³÷íð šèë áîëºí èþíü ñàðä áè÷êä¢äèã õàðñëºíà íàðò-äåëê³í ´äð óãòš "Ïîëèöåéñêèå íà ñòðàæå çäîðîâüÿ äåòåé" ãèäã êåðã-¢¢ëäâð äàâóëíà. ijê³ä áèäí òàœº÷èí ðàéîäàð ºàð÷ éîâíàâèäí. Îäàõí ãèëò³ ìàíà áðèãàä Èê Áóóðëà, Îêòÿáðüñê áîëí ßøàëòàí ðàéîäò îäàä èðâ,- ãèš Á.Àíþøåâ õóâàëöâ.

Íàòàëüÿ ÄÀÂÀÅÂÀ
È.Ìóçðàåâàí öîêñí çóðãóä