Ýëñòèí 12-÷ òîéãòà øêîëä "Óëàí çàëàòà õàëüìãóä" ãèäã íåðò³ àìí ¢ãèí ç´´ðèí áîëí áèèºèí (õîðåîãðàôèí) áàã òàœº÷äàí áîëí îðí-íóòãòàí íåð³í òóóðóëš, ê¢ö³ìš á³ðš ¢¢ëäš³í³. Ýí¢í³ òóñêàð ñóðºìšèí ê´äëìø³ð øêîëûí äèðåêòîðèí äàðóê Àíòîíèíà Õå÷èåâíà Áîñõàìäæèåâà áîëí áèèºèí áàãä îðäã ꢢêä-ê´â¢ä, õîðåîãðàô Âëàäèìèð Âèêòîðîâè÷ Áàìáàðûêîâ æóðíàëèñòíðò òîäðõàºàð êåëš ´ãâ.
Îäàõí ýäí Öóã³ð³ñ³í "Îðëåíîê" ëàãåðüò áîëñí ìàíà îðí-íóòãèí êåëí-óëñèí êåñã ñîéëûí ôåñòèâàëüä äèèëâð á³ðâ. Ýí êåðã-¢¢ëäâð áîëšàõ 7 šèëèí ýðãöä Õàð òåœãñèí ê´â³ä 56 ðåãèîíà àðâòíð áîëí áè÷êä¢ä àìð÷ ñîéëûí ç´´ð³í ¢ç¢ëâ, ýäí 40 ò´ñâèí ïðîãðàììä îðëöâ. Òèèì ñîéëûí ôåñòèâàëèã ×åëÿáèíñê áàëºñíà "Ä´œ áîëëºí" ("Ñîäåéñòâèå") ãèäã àâòîíîìí ó÷ðåæäåíü ¢¢ä³š á¢ðä³ñìí, òåð¢ã "Îðëåíîê" ëàãåðüò ¢ç¢ëñìí.
Òåð ò´ñâ³ñ èøò³ êåñã ðåãèîíà ꢢêä-ê´â¢ä íåã-íåãí³ííü äó-áèèºèíü äàñš àâàä, òåð¢ã ò³³ç äååð ¢ç¢ëí³. Ýëñòèí "Óëàí çàëàòà õàëüìãóä" áèèºèí áàã ìàíà òàœº÷ä ¡ð Ñàð ÿºš êåäãèí òóñê êîìïîçèö³í ¢ç¢ëâ. Çóíà öàãèã õàëüìãóä ÿºš òîñäãèíü ìåä¢ëš öóã ãèè÷íðèã õàëüìã ö³³º³ð áîëí áîîðöãàð òîîâ. Ôåñòèâàëèí àøàð çóã äèèë³÷èã éè뺚 àâíà, 1-÷; 3-÷ îðì ýíä óãà.
Ìàíà òàœº÷èí óéí íàñòà áèè÷íð 2 ä³êš äèèë³÷èí ´´ä³í íåð 碢â: 2014-÷ áîëí 2018-÷ šèëì¢äò. Òåðíü ýäí³ ñ³í áåëäâðèí áîëí ìåðãšëòèí, øóíëòòà á³³äëèí òóñêàð ãåð÷ëš³í³. Õàëüìã áàãèí ãåø¢ä ôåñòèâàëèí éîâóäò áîëñí êåñã ìàðºàíä îðëöš, äèèëâð á³ðš äèïëîìàð à÷ëãäâ.
Òåð ìåò õàìãèí ñ³í äåëåãàöèí íåð õàëüìã ꢢêä-ê´â¢ä 碢â, ýäíä Íàðíà òåìäã -èíüãëëòèí òåìäã áîëí äèèë³÷èí ´´ä³í íåðèíü èòê¢ëš³õ îíö äèïëîì á³ð¢ëš ´ããäâ. Íàðíà àðäê õàëõàñ "Îðë¸íêä" ýäíë³ á³³ñí øèí ¢¢ðì¢äíü ýâð³ííü îëí é´ð³ë³í áè÷š Õàëüìãèí ýë÷íðò õ´â-êèøã äóðäâ.
Íåã ´äðíü õàëüìã ñîéëûí áîëí õîò-õîîëûí ´äð áîëâ. Õîò óóäã õîðàä 12-÷ øêîëûí àðâòíð õàëüìã ö³³ò³, õàäãòà áîëí é´ð³ëò³ ºóðâí ïëàêàò çóðàä, òåð¢ã îðñ êåëíä îð÷óëš. Òåð ¢ãèã äàñàä ëàãåðüò àìð÷àñí öóã êåëí-óëñèí áè÷êä¢ä áîëí àðâòíð "Àðøàí áîëòõà!" ãèš õàëüìãàºàð êåëäã áîëâ.
Õàëüìã øàºà áîëí "í³ðí øèíš" ãèäã íààää òàëäàí ðåãèîíà ꢢêäò èê³ð òààñãäâ. Òåð òîîä ×åëÿáèíñêèí àðâòíð îëí êåëí-óëñèí íààä íåã èê àâäðòàí öóãëóëšàíà, òåð òîîä "í³ðí øèíš" á³³í³. Òåäí³ ¢ç¢ëäã êåëí-óëñèí íààäíä îäà "í³ðí øèíš" ºîë îðì ýçëš³í³, õàëüìã íààä ¢ç¢ë³ä, ×åëÿáèíñêèí ýë÷íð îðí-íóòãèí íààäíà ÷åìïèîíàòûí äèèë³÷íð áîëš.
Ìàíà õàëüìã ꢢêä ÷èãí ýâð³ ò´ñâ³í á¢ð䳚, ñîíüí äåãòðì¢äèã øèí ¢¢ðì¢ä õîîðíä õóâàäã áîëâ. Áè÷êä¢äèí áàãä ýäí "Çîëóøêà" áîëí Ìàðê Òâåíà äåãòðì¢ä, àðâòíðèí áàãä "Ìåðòâûå äóøè", "Ìöûðè" ïîýìñèã ò¢ã³š. Òèèì ò´ñâ³ð êåñã àðâòíð ñîíüìñš.
Òèèãš îëí ç¢ñí ìàðºàíä îðëöš êåñã äèïëîì, áóºó (áðàñëåò) àðâòíð àââ. Äèèëâð á³ðñí õàëüìã ꢢêä òàëäàí ðåãèîíà áóºó àâñí äèèë³÷íðë³ àõíð-䢢íð áîëàä, íåã-íåãí³ííü ò´ë³ äààâðàí šèðºëèííü òóðøàðò 碢õ áîëàä ñ³³í³ð ¢¢ðëí³. Áèèºèí ìàðºàíä ìàíà ꢢêäò šèðâ õàéñíà õ´´í ìàœºä áè ê¢ðòâ, ìàœºä áè÷êä¢ä õàëüìã áè áèèëõ ç´âò³ áîëâ. Ýëñòèí ýë÷íð òåäí òàë ãèè÷ä îäàä ÿºš õàëüìã áè áèèëäãèã ¢ç¢ëâ, òåäí³ñ ìàœºä áèèºèí ýâ-àðºèíü äàñš àââ. Òåã³ä õàëüìã àâðòíðèí áèèëñí ìàœºä áè éèð ´´ä³í³ð ¢íëãäâ.
Éèðä³í õàëüìã áè öóãòàäíü òààñãäâ, öóãòàí äàðóê ôåñòèâàëüä ìàíà ´âêíðèí ñ³³õí áè äàñàä àâ÷ èðõ³ð ñåäš³í³. Öóã ðåãèîíà áè÷êí àðòèñòíð áèëã-ýðäì³í ãàëà-êîíöåðòä ¢ç¢ëâ, òåðíü õàëüìã áèëãòíðò áàñ éèð èê³ð òààñãäâ.
Íåã ìàðºàíä ýäí Õàëüìã Òàœº÷èí òóñêàð êåëš ´ãâ, õàëüìã áè ¢ç¢ë³ä, òåð¢ã òàëäàí ðåãèîíà àðòèñòíðò äàñõõ äààëºâð ´ããäâ. 12-÷ øêîëûí ýë÷íð õàëüìã áèèºèí ýëåìåíòèã çàðÿäêèí éîâóäò ¢ç¢ëš òàëäàí ꢢêäò äàñõâ.
Ôðàíöàñ èðñí "¥ðê-á¢ë" ãèäã îëíà îðãàíèçàöèí ýë÷íðò õàëüìã äåëåãàö áàñ òààñãäâ, ÿºñí ´ê³ð ÷èð³-ç¢ñò³ ꢢêä-ê´â¢äâ, êîñòþìíü, êåëí-óëñèí õóâöíü ÿìàðàí îí÷òà áîëšàõìá ãèš ´âð³ä, ìàíà àðâòíðèí øóíëòûã áàñ ´´ä³í³ð ¢íëâ. Äàðóê æèëä ýäí Ôðàíöàñ áàñ äàëà ꢢêä³í àâ÷ èðõ³ð á³³í³.
Òèèì èê òóñòà, í³ð-íààäòà ñåëã³íä Ýëñòèí óéí íàñòà àðòèñòíð îðëöš, òàëäàí êåëí-óëñàñ êåñã òîîòûã äàñâ, õàëüìã áè躳í áîëí àâúÿñàí ¢ç¢ëâ. Òèèì îëíä òóñòà, ò´ðñêí ñóðºìšèã ´ð㚢ëëºí³ ê´äëìøèã Ýëñòèí 12-÷ òîéãòà øêîëä ê¢ö³š³í³, òåäí³ñ òàëäàí øêîëìóä äàìøëò àâõëà óëì îëçòà-òóñòà áîëõ á³³ñìí.
Ò¡ÐÂ²Í ªóíà

Äàâñí äîëàí õîíãèí ÷èëã÷³ð Ï.Æåì÷óåâèí íåðò³ òàœº÷èí áîëüíèöä ²ð³ñ³í Ôåäåðàöèí à÷òà ýì÷, Õàëüìã Òàœº÷èí ê¢íäò³ èðãí, ìåäèöèíñê íîìèí êàíäèäàò Ìèõàèë Èãíàòüåâè÷ Ýðåíöåíîâèí ñàíëä íåð³ä³ä ìåìîðèàëüí ñàìáð ñåêâ. Ýí êåðã-¢¢ëäâðò íåðò³ ýì÷èí ýëãí-ñàäí, ýí¢íë³ îëí šèëä³í ê´äëš éîâñí ¢¢ðì¢äíü áîëí ñóðºóëü÷íðíü îðëöâ.
Ñàíëûí õóðãèã Õàëüìã Òàœº÷èí ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà ìèíèñòåðñòâèí Îëíà ñîâåòèí àõëà÷ Àëåêñàíäð Áîëòûðîâ ñåê³ä, Ìèõàèë Èãíàòüåâè÷èí šèðºëèí áîëí ¢¢ëäâðèí õààëºèí òóñêàð êåëš ´ãâ. Ì.Ýðåíöåíîâ îëí ¢ðò³ ´ðê-á¢ëä ºàðñìí. Àðâí íåãí ¢ðí³ñ òàâäã÷ ¢ðí á³³ñí Ìèõàèë îð ºàíöàðí ¢ëäñìí, íààäêñíü Ñèâðèí ê¢÷ð-ê¢íä çîâëœãèã äààš ºàðñí óãà. Öààšëà õàðºñí õàëüìã óëñ òåð öàãò äååä ñóðºóëüä ñóðõ ç´â óãà á³³ñìí, áîëâ òåð áèéíü Ì.Ýðåíöåíîâ 1955 šèëä Íîâîñèáèðñê áàëºñíà ìåäèöèíñê èíñòèòóòä îðâ. Ê¢÷-ê´ëñí³ õààëºàí áààõí ýì÷ òàœº÷èí áîëüíèöä ýêë³ä, àíåñòåçèîëîã áîëš ê´äëñìí. Òåìäãëõ³ñ, Ìèõàèë Èãíàòüåâè÷ òàœº÷èí áîëüíèöä ò³âí ºóðâí šèëä³í ¢íí-÷èê ñåäêëò³º³ð ê´äë³ä, êåñã ê¢¢í³ ³ì àâðš, òàœº÷èí ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà äåëãðëòä èê ò³âö³í îðóëñí ê¢í áîëšàíà. Ýí šèëì¢äèí ýðãöä ýí àðâí çóðºàí ì蜺í øàõó ìåñëëº êåš, ýâð³ííü îíö ýâ-àðºàð ³ìòèã ýìí¢ëäã á³³ñìí. Ì.Ýðåíöåíîâèí à÷-òóñàð ä´÷í šèë õîîðàí òàœº÷èí áîëüíèöä óðîëîãè÷åñê ³œã ñåêãäñìí. ¥´ä³í ìåðãšëòò³, áàéí äàìøëòòà ýì÷ îëíà ¢¢ëäâðò øóíìºàºàð îðëöñìí, íîìèí õàëõàð ÷èãí øèíšëëòèí ê´äëìø³ð ñîíüìñš õ´ð øàõó ñòàòüÿ áàðëñìí. Óðîëîãè÷åñê îëí ç¢ñí ãåì³ð ãåìòëºíä óóäã óñíà ÷èíð õàðøëòàí ê¢ðãäãèã ìåä³ä, ýí òàœº÷èí "Óóäã óñí" ãèäã ïðîãðàìì òîãòàëºíä èê ò³âö³í îðóëñìí. Ìèõàèë Ýðåíöåíîâ ÷èê õ³ë³öò³, ºîîäàí ñàíñàí êåëäã, îëíà ò´ðò îðëöš, îíüäèí òàëäàí óëñò ä´œ áîëõàð ç¢òêäã ê¢í á³³ñìí, òåã³ä ÷èãí ýí áîëüíèöèí êîìñîìîëüñê îðãàíèçàöèí ñåãë³òð³ð áîëí ïðîôñîþçí îðãàíèçàöèí àõëà÷àð ¢¢ëäš éîâñìí.
Õàìäàí ê´äëš éîâñí áîëí Ì.Ýðåíöåíîâèí ºàðäâðò ê¢÷-ê´ëñí³ õààëºàí ýêëñí Â.Ñàðàíãîâ, Ý.Ëàäüÿíîâ, Á.×óæàåâ, Á.Äîðäæèåâà, Â.Øîâóíîâ, Í.Øàðàïîâ, Ê.ßøêóëîâ àõòà àõ ¢¢ðèí òóñê òîäëâðìóäàðí õóâàëöš, á¢ë³í³ð ýí¢í³ òóñêàð êåëš, êåñã òóóš òîäëâ. Ìèõàèë Èãíàòüåâè÷ øîãòà-íààäòà, öàºàí ñåäêëò³ ê¢í á³³ñèã ýäí îíö òåìäãë³ä, ñ¢â-ñåëâã³í ´ã÷, áຠíàñòà ýì÷íðò áàãø áîëš ä´œ áîëñèã ýäí çààâ. "Ýñ ìåäãäñí þìèã ñóðõàñí áè÷³ ³³òí, ãåìò³ ꢢíä êèëìš³í òóñõàš, öàºàí ñåäêë³ñí ä´œ áîëòí",- ãèñí ñåëâã ´ãäã áèë³ ãèš ýäí õóâàëöâ. Õàëüìã Òàœº÷èí Óëñèí Õóðàëûí (Ïàðëàìåíòèí) äåïóòàò Âëàäèëåí Áàëäàøèíîâ ïàðëàìåíòèí Àõëà÷ À.Êîçà÷êîí èëã³ñí áè÷ã óìøàä, áàñ òîäëâðàðí õóâàëöâ.
Ìèõàèë Èãíàòüåâè÷èí àâàëüíü Íàäåæäà Ëèäæèåâíà ´ðê-á¢ëèí íåðí äååð³ñ õàíëòàí ´ðãš, ñàíëûí ñàìáð óãëš ò³âõ ñåäâ³ð òàòñí À.Áîëòûðîâä, òàœº÷èí áîëüíèöèí ê´äë³÷íðò á¢ë³í ¢ã³í íåð³äâ. Àâàëèííü íåðèã ³ð¢í³ð õàäºëš, ýí¢í³ à÷-òóñèã ´´ä³í³ð ¢íëš, õ³ð¢ëõ ñàíà 碢º³ä, ýí ñàìáð áîëüíèöèí ýðñò íåðò³ ýì÷ Èâàí Êîíêàåâèí ´´ð ´ëãñíü õàðà áèø ãèš Íàäåæäà Ëèäæèåâíà òåìäãëâ. Ýí õîéð ê¢í òàœº÷èí ýð¢ë-ìåíä õàðëºíä èê ò³âö³í îðóëñí óëñ áîëšàíà, òåã³ä ýí ñàìáðìóäûã ¢çñí óëñ, íåã ¢ë¢ áàº÷óä, ýäí³ íåðä òîäëàä, ýäí³ šèðºë³ðíü ñîíüìñõíü ëàâòà.

ÄÎΊÀÍ Íàòàëüÿ
È.Ìóçðàåâàí öîêñí çóðã

Îêòÿáðèí 5-ä õóëä-㢢ëã³í³ òåõíîëîãè÷åñê êîëëåäæä áàãøíðèí íàðò-äåëê³í ñ³í ´äðò íåð³äñí áàéðèí õóðã áîëâ. Òàœº÷èí ïðàâèòåëüñòâèí Àõëà÷èí äàðóê Áîîâà Áàäìàåâ Ýëñòèí áîëí ðàéîäûí áàãøíðèã é´ð³š, òåäíä òàœº÷èí Òîëºà÷èí É´ð³ëèí áè÷ã óìøš ´ãâ. Áàãøíð õàìãèí äààâðòà ê´äëìø ê¢ö³š, äîðàñ ´ñš éîâõ ¢éíðèã ñóðºìšëíà, òåäíä áàò ìåäðë ´ãí³, ìàíà òàœº÷èí èðã÷ òåäí³ ºàðò ãèš É´ð³ëèí áè÷ãò êåëãäš³í³.
Òåð ìåò òàœº÷èí Óëñèí Õóðàëûí (Ïàðëàìåíòèí) Àõëà÷èí É´ð³ëèí áè÷ãèã äåïóòàò Î÷èð Õàëãàåâ óìøâ. Öààðàíäíü àõ ôåäåðàëüí èíñïåêòîð Àëåêñàíäð Áåëÿåâ, òàœº÷èí ñóðºóëü-ýðäìèí áîëí íîìèí ìèíèñòð Íèêîëàé Ìàíöàåâ áàãøíðèã é´ð³š, ýäíä ê¢ö³ìš äóðäâ. Âåòåðàíìóä áàº÷óäëà õóâàëöš, òåäíä ñóðºìšèí ê´äëìøèã óëì ñ³³í³ð ê¢ö³ëºíä êåñã ñåëâã³í ´ãí³. Òåð ñåëâãèã âåòåðàíìóäûí òîäëâðàñ ÷èãí àâ÷ áîëšàíà. Ñóðºóëü-ýðäìèí õàëõä èê òóñ ê¢ðãñí ò´ë³äíü êåñã âåòåðàíìóäûí ê¢÷-ê´ëñí ðåãèîíà êåìš³íä ´´ä³í³ð ¢íëãäâ, ýäíä ìåäàëüìóä á³ð¢ëš ´ããäâ. Îäà âåòåðàíìóäûí òîäëâðèí õóðàœºó öóãëóëãäšàíà, òåíä ñóðºìšèí òóñê ñîíüí êåñã òîîò, òåäí³ óõàí-òîîëâðèã, øêîëä ê¢ö³ñí ¢¢ëäâðèí òóñê øèíšëëò óìøš áîëõìí, òåðíü áຠíàñòà áàãøíðèí ò´ë³ èê ñîíüí áîëõíü ëàâòà.
Õàìãèí ò¢ð¢íä øêîë Ò´ðñêíä³í èòêëò³ èðãíèã, ñ³í àâã-á³ðöò³ ꢢã ñóðºìšëõ ç´âò³, ìåäðëíü áîëõëà ýðê áèø èð³ä á³³õ. Òèèì çîêàëàð ²ð³ñ³í øêîë îíüäèí ºàðäâð êåí³. Ìåä³ò³ áàãøíð óëì èê òóñàí øêîëä, áຠíàñòà áàãøíðò ê¢ðãòõ³ ãèº³ä ²ð³ñ³í ÐÒÐÑ ïðåäïðèÿòèí "ÐÒÏÖ ÐÊ" ôèëèàëûí äèðåêòîð Àðñëàí Ñàêñûêîâ ïåäàãîãè÷åñê ê¢÷-ê´ëñí³ âåòåðàí Âàñèëèé Õàðäàåâè÷ Áîäæàåâä ¢íò³ áåëã á³ð¢ëš ´ãâ.
Áàéðèí õóðãèí éîâóäò êåñãòíü "Õàëüìã Òàœº÷èí à÷òà áàãø" ãèäã ´´ä³í íåðí 碢ëºãäâ, òåð òîîä Ýëñòèí 3-÷ òîéãòà øêîëûí ôèçè÷åñê êóëüòóðèí áàãø Ëþáîâü Àëåêñååâíà Ñîêèðêèíà, Ãîðîäîâèêîâñê áàëºñíà 1-÷ òîéãòà øêîëûí ýñâèí áàãø Íàòàëüÿ Âëàäèìèðîâíà Áóðèíîâà, Ê´ò÷íð³ ðàéîíà Òóãòíà äóíäûí øêîëûí îðñ êåëí³ áàãø Åêàòåðèíà Óòíàñóíîâíà Íàéìèíîâà, Ýëñòèí 4-÷ òîéãòà øêîëûí ôèçèêèí áàãø Àëåêñàíäð Áîðèñîâè÷ Øàðàïîâ áîëí êåñã íàíü ÷èãí áàãøíðò ê¢íäò³ íåðí³ èòêë öààñí áîëí òåìäã á³ð¢ëâ.
²ð³ñ³í Ïðåçèäåíòèí ì´ð³º³ð ßøêóëèí îëí ïðîôèëüò³ ãèìíàçèí áèîëîãèí áàãø Åâãåíèÿ Àëåêñàíäðîâíà Ñàìòàíîâà à÷ëãäâ. Òåð ìåò Õàëüìã Òàœº÷èí Òîëºà÷èí ì´ð³º³ð Ýëñòèí ýòíîñîéëûí ãèìíàçèí õàëüìã êåëí³ áàãø Îëüãà Ãåííàäüåâíà Öåðåí - Óáóøèåâà, Ñàðïàí ðàéîíà Øàðíóòîâñê äóíäûí øêîëûí äèðåêòîð Êëàðà Óëþìäæèåâíà Äîðäæèåâà, Ýëñòèí 3-÷ òîéãòà øêîëûí ýêëö êëàññèí áàãø Íåëëè Âëàäèìèðîâíà Ìèðîíîâà, Ýëñòèí îðñ êåëí-óëñèí ãèìíàçèí ýñâèí áàãø Êàìèëëà Ñåðãååâíà Óáóøàåâà, Ýëñòèí 4-÷ òîéãòà øêîëûí ýêëö êëàññèí áàãø Ñâåòëàíà Áàäìà-Ãàðÿåâíà Äæîäæèíà áîëí êåñã íàíü ÷èãí áàãøíð à÷ëãäâ.
Òåð ìåò òàœº÷ä îäà öóã øêîëìóäûã çàëºëäóëšàõ ýëåêòðîíí ïðîãðàìì òîãòàãäñíà òóñêàð ñóðºóëü-ýðäìèí ìèíèñòåðñòâèí ÖÎÊÎ-í ºàðäà÷ Ýðäíü Áàðèíîâ òîäðõàºàð êåëš ´ãâ, ýí ïðîãðàìì áàãøèã òîîöàíà áîëí íàíü ÷èãí íåìð ê´äëìø³ñ ñóëäõõ, óëì ¢¢ä³ã÷ êåâ³ð ê´äëõ, ìåðãšëò³í ´´äë¢ëõ à𺠴ãõìí.
Áàéðèí õóðãèí éîâóäò òàœº÷èí íåðò³ äóó÷íð Òàòüÿíà Áóçûëåâà, Ìåðãåí Êèì áîëí áè÷êä¢äèí àíñàìáëèí àðòèñòíð áèëã-ýðäì³ðí áàéðëóëâ.
Ò¡ÐÂ²Í ªóíà

Øèäð Õàëüìã Òàœº÷èí ïðàâèòåëüñòâèí Àõëà÷èí äàðóê Ãåííàäèé Áàäèíîâ "²ð³ñ³í ïîøò" ãèäã ÔÃÓÏ-èí ôèëèàë - Õàëüìã Òàœº÷ä ¢¢ëääã ÓÔÏÑ-èí ºàðäà÷ Ìèõàèë Îíãóëüäóøåâëà õàðºâ. Õàðºëòä õàëüìã ôèëèàëûí ýí šèëèí éèñí ñàðèí ¢¢ëäâðèí àø äèãëãäš, èðã÷ äåëãðëòèí ò´ë³ êåõ-ê¢ö³õ ê´äëìøèí òóñêàð ꢢíäâð áîëâ.
Ïîøòûí çàëºëäàíà (ÎÏÑ) 15 ³œã ³ìòèã òåòêëºí³ øèí ýâ-àðºñ îëçëš, ê´äëìø³í ÿñðóëâ ãèš õàðºëòä òåìäãëãäâ. Òåð ìåò Ýëñòä "Èðã÷ öàãèí ÎÏÑ" ãèäã êåâ-ÿíçàð 3 ïî÷òàìò ê´äëš³í³. "Äîñòóïíàÿ ñðåäà" ãèäã ò´ñâ³ð 19 ïîøòûí ³œãä ãåìò³-øàëòãòà óëñèí ò´ë³ ñ³í òààë òîãòàãäâ.
- Ìàíà ôèëèàëûí ³œã¢äò ÷ååð¢äèã äèãëëºí³, êóðüåðñê öåðãëëòèí, ê´äëìø³ð òåòêëºí³, ïîøòûí-êëèåíòñê òåðìèíàëìóä îëçëëºíà ò´ñâñ á³³äë-šèðºëä òîõðàãäšàíà. Áàñ òåð ìåò ÃÈÁÄÄ-í öåðãëëòèí ê´äë³÷íðë³ õàìöó ¢¢ëäí³âèäí, ´í÷í ìåä³òíðèí áîëí áè÷êä¢äèí ãåðì¢äò ä´œ ê¢ðãëºí³ ñîöèàëüí ò´ñâñò îðëöíàâèäí, - ãèš Ì.Îíãóëüäóøåâ êåëâ.
Ñ¢ë öàãò òàœº÷èí ðàéîäûí ïîøòûí ³œã¢äò "Ïî÷òà áàíê" ãèäã êëèåíòñê öóòõëœãóä ³ìòíä òóñëìš ê¢ðãäã áîëñíü áàñ ôèëèàëûí ¢¢ëäâðèí äåëãðëòä òóñòà áîëšàíà. Øèí ýâ-àðºñ îëçëëºí, ê´äëìø³í ÿñðóëëºí ÓÔÏÑ-èí îëç-îðó èêä¢ëëºí³ áîëí ïîøòûí ê´äë³÷íðèí šàëâ ´´äë¢ëëºí³ ò´ðì¢äèã ê¢ö³ìšò³º³ð õàºëõ ç´â ´ãí³.

Ìàíà 糜ã÷

Ýí ´äðì¢äò ²³äðõí áàëºñíä Ïðèêàñïèéñê îðí-íóòãóäûí íàðò-äåëê³í III êîíôåðåíö áîëšàíà. "¥äã³ öàãà ìåäèöèí³ ÷èíðò³ ò´ðì¢ä" ãèäã íåð³äëºò³º³ð áîëšàõ êîíôåðåíöä 10 îðí-íóòãèí ýë÷íð îðëöšàíà, ýíòí ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà áîëí ìåäèöèíñê ñóðºóëü-ýðäìèí ñïåöèàëèñòíð. Ýí êåðã-¢¢ëäâð Àñòðàõàíñê ãîñóäàðñòâåíí ìåäèöèíñê óíèâåðñèòåòèí 100 šèë³ îí÷òà ´´íä íåð³äãäš³í³.
Êîíôåðåíöèí ê´äëìøò Õàëüìã Òàœº÷èí ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà ìèíèñòð Þðèé Êèêåíîâ áàñ îðëöšàíà. Ýí êåðã-¢¢ëäâðò îðëöà÷íð ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà äåëãðëòèí, ìåäèöèí³ íîìèí áîëí äàìøëòûí ÷èíðò³ ò´ðì¢äèí, ´äã³ öàãò îëçëãäšàõ øèí òåõíîëîãèéñèí áîëí íàíü ÷èãí ò´ðì¢ä³ð áîëõ ꢢíäâðì¢äò óõàí-òîîëâðàðí õóâàëöõìí. Ïðèêàñïèéñê îðí-íóòãóäàñ èðñí íîìòíð áîëí ýì÷íð äàìøëòàðí õóâàëöš, í´êöëòèí áîëí õàìöó ¢¢ëäâðèí òóñò çàëºëäà áàòðóëõìí.
Ìàíà 糜ã÷

"Ðîñòåëåêîì" êîìïàíü òàœº÷ä á¢ðä³ãääã îëí ç¢ñí êåðã-¢¢ëäâðì¢äò øóíìºàºàð îðëöíà, òåð ìåò áóéí÷ ñåäêëèí àêöñò áîëì ò³âö³í îðóëíà, ñîíüí, òóñòà ñåäâ³ðèã ä´œíí³.
"Ðîñòåëåêîì" ÏÀÎ-í Õàëüìã ôèëèàëûí áàðèí ñåãë³òð Îêñàíà Òþëþìäæèåâàí 糜ãëñ³ð, "Ðîñòåëåêîì" áîëí "ѳ³õí êåëí" ãèäã õàëüìã êåë äåëãð¢ëëºí³ ñàœëà í´êöš ¢¢ëä³ä, òàœº÷ä õàìöó êåðã-¢¢ëäâðì¢ä äàâóëõàð çóðàëšàíà.
"Ðîñòåëåêîìèí" ä´œí뺳ð ñàœ õàëüìã áè÷³÷íðèí ¢¢ä³âðì¢äèã àóäèî ýâ-àðºàð áè÷š àâõàð, ò´ðñêí êåë³ð áè÷ãäñí íîìèí ê´äëìøèã áîëí óðí ¢ãèí çîêúÿëìóäûã ýëåêòðîíí êåâä îðóëàä, õàðèíü ê庳ä, "Õàëüìã ýëåêòðîíí áèáëèîòåêèí" ê´ðœãèã ´ð㚢ëõ³ð, íåðò³ çóðà÷íðëà õàìöš ¢¢ëä³ä, áè÷êä¢äèí ò´ë³ áàðèí ºàðö áàðëõàð, ꢢêäèí ò´ë³ îëí ç¢ñí ò´ð³ð õàëüìã êåëí³ ìàñòåð-êëàññìóä á¢ðä³õ³ð çóðàëšàíà.
"Ñÿÿõí êåëí" äåëãð¢ëëºí³ ñàœãèí ºàðäà÷ Àéñà Íóêñóíîâà èèãš êåëâ: "ÞÍÅÑÊÎ-í òî-äèã³ð, ýíäð ´äð õàëüìã êåëí ãååäðš³õ êåëí³ òîîä îðšàíà. ¥äã³ öàãò áàº÷óä áèø íàì ìåä³òíð ÷èãí ò´ðñêí êåë³ðí ꢢíäõø. Òåã³ä ÷èãí õàëüìã êåë³í ñåð㳚, øèí³ñ áîñõš, õàäºëëºíà ò´ð ýíòí ìàíà õàìãèí ºîëëã÷ ê¢ñë áîëšàíà. Ìàäí, ñàœãèí ãåø¢ä, ò´ðñêí êåë äåëãð¢ëëºí³ òóñò ´ðãí ê´äëìø êåš³í³âèäí. "Õàëüìã êåëí³ àñõí" ãèäã êëóáä äîëàí õîíã áîëºí õàðºëòñ áîëíà, èê-áຠóãà íààðàí èðš, õîîðíäàí õàëüìã êåë³ð ꢢíäš, äàìøëò àâíà. Áèäí ê´äëìøèí èê çóóºèíü ýâð³ àðº-÷èäë³ðí êåí³âèäí, òåã³ä ÷èãí "Ðîñòåëåêîì" îëíä òåìäãò³ èê êîìïàíü ìàíà ñàœëà í´êöš ¢¢ëäš, ìàäíä ä´œ áîëõíü èê áàé𠢢䳚³í³. Ìàíà çàëºëäàí áàòðš, õàìöó ¢¢ëäâð òóñòà, îëçòà-òóñòà áîëõíü ãèš í³³ëš³í³âèäí".
"Õàëüìã Òàœº÷ - îí÷òà, ´â³ðö ñîéëòà ðåãèîí. ѳ³õí, ñîœñõä òààëòà õàëüìã êåëí èê êåç³í³ñ àâí ´âêíðèí ¢ëä³ñí ¢íò³ ç´´ð áîëšàíà. Ò´ðñêí êåëí êåëí óëñèí çàœ-á³ðö, í³³ëâð, ê¢öë ìåä¢ëí³. Áè òàœº÷ä ö´´êí ñàðäàí á³³í³â, ³ìòí ºàçà, óóëüíöä õàëüìãàºàð ꢢíäñíü õîâð. Òåã³ä Ñàœ ê¢ö³š³õ ò´ðñêí êåë³í õàäºëëºíà áîëí äåëãð¢ëëºí³ ¢¢ëäâðèã ä´œíõ êåðãò³. "Ðîñòåëåêîì" ñîöèàëüí äààâðòà êîìïàíü áîëäãòàí òàœº÷ä á¢ðä³ãääã ñîéëûí, ñóðºóëü-ýðäìèí, ñïîðòèâí êåðã-¢¢ëäâðì¢äò îíüäèí îðëöš, îëí ç¢ñí ñåäâ³ðèã ä´œíí³. "ѳ³õí êåëí" ñàœëà õàìöó ¢¢ëäš, õàëüìã ñîéë, êåë õàäºëëºíà êåðãò ç´âò³ ò³âö³í îðóëõâèäí ãèš èòêš³í³â", - ãèš "Ðîñòåëåêîì" ÏÀÎ-í Õàëüìã ôèëèàëûí äèðåêòîð Ñåðãåé Îâñÿííèêîâ òåìäãëâ.
Õàìöó ¢¢ëäâðèí ò¢ð¢í êåðã-¢¢ëäâðíü ýííü "Ìèíè ýê" ãèäã íåð³äëºò³ ìàñòåð-êëàññ äàââ. Êåëí-óëñèí çàœøàëìóä ñ³³í³ð ìåääã òîîìñðòà áàãø Âàëåíòèíà Áåâèêîâà áè÷êä¢äò ýêèã ê¢íäëäã õàëüìã àâúÿñèí, àâã-á³ðöèí òóñêàð êåëš ´ã÷, ýäíä ýêèí òóñê é´ð³ëì¢ä, ¢ëã¢ðì¢ä, äóä äàñõâ. Ê¢¢êä õàëüìã êåë³í, êåëí-óëñèííü àâúÿñ-çàœøàëìóäëà òàíüëäâ. Àâñí øèí ìåäðëíü ýäí³ ñóðºìšëëºíä ñ³í íèë÷³í ê¢ðãñíü ëàâòà.

Ìàðãàðèòà ÀÐÇÀÅÂÀ

Õàëüìã ¢ëã¢ðì¢äò áîëí öåöí ¢ãì¢äò õóäë óãà ãèš ìàíà ´âêíð êåëñìí. Èê êåç³í³ êåëñí ¢ëã¢ð îäà ÷èãí ÷èíð³í ãååš³õø. Ñóðºóëü-ýðäìèí, óõàí-ñåðãëèí òóñê ¢ëã¢ðì¢ä îëí á³³í³, òåäí³ íåãíü - "Ñóðºóëüä ê´ãøí óãà". Ýëñò áàëºñíä á³³äã Òàìàðà Áîðèñîâíà Âàùåíêî ´äð áîëºí íåã ñîíüí òîîò ìåäš, äåãòð óìøš, ìåäðë õîðøàš àâõàð ç¢òêí³. ijê³ä ýí ñóðºóëü ñóðõäàí äóðòà. Îäà Òàìàðà Áîðèñîâíà Á.Ãîðîäîâèêîâèí íåðò³ ÊàëìÃÓ-ä çàî÷í òåõíîëîã-ýêîíîìèñòèí ýðäì äàñ÷àíà.

¥äã³ àìð áèø öàãò êåñã ³ìòíä ñîöèàëüí õàðñëò ýðêí êåðãò³ áîëšàíà. Íåã ¢ë¢ ´í÷í-´â¢ ê´ãøäò, ýðìäãò³ óëñò, ãåìò³-øàëòãòà áè÷êä¢äò, îëí ¢ðò³, áຠòåòêâðò³ ´ðê-á¢ëì¢äò ñîöèàëüí õàëõèí ä´œ êåðãëãäš³õíü êåíä ÷èãí íóóâ÷ áèø. Òåã³ä ÷èãí èèì áàãèí óëñò õàìãèí ò¢ð¢íä ñîöèàëüí õàðñëòûí Öóòõëœãóä ä´œ-òóñàí ê¢ðãí³.
Ýëñòä îëí šèëèí ýðãöä ³ìòí³ ñîöèàëüí òåòêâðèí òàœº÷èí êîìïëåêñí Öóòõëœ ¢¢ëäš, îëí óëñò ñîöèàëüí òóñëìš ê¢ðãí³. Öóòõëœãèí ìåäëä ¢¢ëääã öóã ³œã¢ä ê¢ö³ìšò³º³ð ê´äëí³. Ýííü ãåð äååðíü ñîöèàëüí òóñëìš ê¢ðãëºí³ ä´ðâí ³œã, ãåð äååðíü ñîöèàëüí-ìåäèöèíñê òóñëìš ê¢ðãëºí³ ³œã, ñóë öàãò êåðã-¢¢ë á¢ðä³äã ³œã, ³ìòí³ ñîöèàëüí áîëí òåòêâðèí ³œã, á¢ðä³ìšèí áîëí ìåòîäè÷åñê ³œã, áà÷ì ñîöèàëüí ä´œ ê¢ðãëºí³ ³œã, ´ðê-á¢ëä áîëí áè÷êä¢äò ä´œ ê¢ðãëºí³ õîé𠳜㠢¢ëäš³í³.
Ä´ðâí çó øàõó ê´ãøí áîëí ýðìäãò³ ê¢í ãåð äååð³í ñîöèàëüí òóñëìš àâíà. Öóòõëœä çóí õ´ð øàõó ê¢í ê´äëš³í³. Ýíòí ã¢í ìåäðëò³, ´´ä³í ìåðãšëòò³, äàìøëòòà ñïåöèàëèñòíð, ´ð-š´´ëí ñåäêëò³, öàºàí ñàíàòà óëñ ì´í. Öóòõëœãèí ê´äë³÷íð ýâð³ííü ê´äëìøò³í ´äã³ öàãèí íåêâðë³ èðëöš³õ øèí òåõíîëîãèéñ ´ðã³ð îëçëíà. Êåëõä, "ãåð äååðíü ñàíàòîðèé" ãèäã êåðã-¢¢ë ê¢ö³ãäí³. Ýííü Öóòõëœãèí ñîöèàëüí òåòêâðò á³³õ ìåä³ò³ áîëí ýðìäãò³ óëñò èèì òóñëìš ê¢ðããäí³. ßñí-¢ñíü øàðêëšàõ, ê´ëíü ´âä³ä çîâšàõ óëñ ýìíëºí³ ó÷ðåæäåíüñò áèéñíü ê¢ðäã àðº óãà áîëàä, ãåðò³í ðåàáèëèòàöèí êóðñ àâíà. Ñïåöèàëèñòíð èèì óëñèí ãåðòíü èðš, àðâí õîíãò ìåäèöèíñê, ñàíèòàðí-ãèãèåíè÷åñê áîëí ôèçèîòåðàïåâòè÷åñê òóñëìš ê¢ðãí³. Òåð ìåò ÿºš áèéä³í ìàññàæ êåäãèã çààš ´ãí³. Ãåðò³ñí ºàðäã àðº óãà ìåä³òíðò ê´ãšìèí, äóóíà ïðåçåíòàö ¢ç¢ëí³, ø¢ëã¢ä óìøíà, ꢢíäâð êåí³, òèèã³ä ³ìòí³ ñåäêëèíü ñåðã³í³.
²ìòí³ ñîöèàëüí òåòêâðèí Öóòõëœãèí áà÷ì ñîöèàëüí òóñëìšèí ³œãèí óë äååð ìîáèëüí áðèãàä òîãòàãäñìí. Òåã³ä óðäàñíü òåìäãëñí çóðàºàð ñïåöèàëèñòíðèí áàã Ýëñòèí ´´ð-øèäð á³³äã Àðøàí, Ñàëûí, Ìàêñèìîâêà ñåë³äò ê¢ð³ä èðí³. Áðèãàäûí õàíüä ³œãèí ºàðäà÷, þðèñò, ñîöèàëüí ê´äë³÷, ïñèõîëîã, ìåäèöèíñê ê´äë³÷ îðíà. Ýäí îëí ç¢ñí ò´ðì¢ä³ð ³ìòíä ñåëâã¢ä, ö³³ëºâð ´ãí³, ýäí³ ñóðâðìóäò õ³ð¢ ´ã÷, íåêâðèíü õàœºàíà.
Ýí šèëèí èþíü ñàðàñ àâí êîìïëåêñí Öóòõëœä "ñîöèàëüí òàêñè" ãèäã øèí òóñëìš ê¢ðãäã áîëâ. Ýâð³í éîâäã àðº óãà ýðìäãò³ óëñò áîëí ãåìò³-øàëòãòà áè÷êä¢äò, Ò´ðñê³í õàðñã÷ Àëäð ä³³íä îðëöà÷íðò èèì òóñëìš ê¢ðãí³. Ýäíèã ýìíëºí³, ñîöèàëüí áîëí íàíü ÷èãí ó÷ðåæäåíüñò ê¢ðãí³.
²ìòí³ ñîöèàëüí òåòêâðèí êîìïëåêñí Öóòõëœä àõ ¢éèí óëñèã êîìïüþòåð îëçëäã äàñõëºíà ò´ñâñ á³³äë-šèðºëä òîõðàãäíà. "Áàáóøêà è äåäóøêà îíëàéí" ãèäã êåëí-óëñèí ñîöèàëüí ïðîãðàììèí éîâóäò âåòåðàíìóäûí, èíâàëèäì¢äèí áîëí ïåíñèîíåðì¢äèí ðåãèîíìóäûí õîîðíäê îëíà íèèö³íë³ (Ñàíêò-Ïåòåðáóðã áàëºñí) í´êöš ¢¢ëä³ä, ìåä³ò³ áîëí ýðìäãò³ óëñèí ò´ë³ êîíñóëüòàöèîíí-êîìïüþòåðí Öóòõëœ ñåêãäñí áèë³. Ñóðºóëü ò´ãñ³ñí ìåä³òíðò ïðîãðàììä îðëöñíà òóñê óðìäóëã÷ äèïëîìñ á³ð¢ëš ´ãñìí. Ö´´êí šèë õîîðàí êîìïëåêñí öóòõëœ ÀÏÊ-í êàäðìóäûí ìåðãšëòèíü ´´äë¢ëëºí³ èíñòèòóòëà ñóðºóëü-ýðäìèí áîëí ñîéëûí õàëõàð õàìöó ¢¢ëäâðèí òóñê áîîöà áàòëñìí. Òåã³ä ýí áîîöàíàñ èøò³ ìåä³òíðèã êîìïüþòåð îëçëäã äàñõ÷àíà.
Êîìïëåêñí öóòõëœãèí òåòêâðò á³³õ óëñ ñóë öàãàí ñîíüíàð áîëí òóñòàºàð äàâóëëºíà êåðãò èê îíüã òóñõàãäíà. Öóòõëœãèí óë äååð îëí ç¢ñí õàëõèí êðóæîêóä áîëí êëóáìóä ¢¢ëäí³. Ýíä "Ðåòðî" ãèäã õîð, ëèòåðàòóðí ãèè÷ë¢ð, "Âåòåðàí" ãèäã øàòðèí áîëí ä´´âèí êëóá, ºàðèí ýðäìèí, ¢¢ë êåäã áîëí íàíü ÷èãí êåñã êðóæîêóä á³³í³. Óò òîîäàí îëí ç¢ñí õàëõèí 25 êðóæîê ê´äëš³í³. Øèäð öóòõëœãèí ìåäëä "Ýð¢ë-ìåíäèí áàã" ãèäã êëóá ñåêãäâ. Ýííü ìåä³ò³ óëñèí ò´ë³ øèí ñîöèàëüí òåõíîëîãèé ("Ñêàíäèíàâñêàÿ õîäüáà") îëçëãäšàíà. Ýíòí ìåä³ò³ óëñèí ýð¢ë-ìåíäèíü ÿñðóëš, íàñèíü óòäóëëºíä íèë÷³í ê¢ðãõíü ìàºä óãà. ²ìòèã ñîöèàëüí òåòêâðèí êîìïëåêñí öóòõëœä šèë áîëºí ìåä³òíðèí ¥äð ´ðãìšò³º³ð òåìäãëãäí³. Øèäð ýí ñ³í ´äðë³ èðëö¢ëš, öóòõëœä îëí ñîíüí êåðã-¢¢ëäâðì¢ä äàâñìí. Êîíöåðò, ñïîðòèâí ìàðºàñ, í³ð-íààää, äóóíà, áèèºèí í³ð, øàòðèí ìàðºàí, ýêñêóðñüìóä áîëí íàíü ÷èãí êåñã êåðã-¢¢ëäâðì¢ä á¢ðä³ãäñí áîëäã. Ìåä³òíð öàãàí ñ³³í³ð äàâóëš, óóäüâðàí ºàðºñìí.
Ìàðãàðèòà ÀÐÇÀÅÂÀ

¥äã³ àìð áèø öàãò êåñã ³ìòíä ñîöèàëüí õàðñëò ýðêí êåðãò³ áîëšàíà. Íåã ¢ë¢ ´í÷í-´â¢ ê´ãøäò, ýðìäãò³ óëñò, ãåìò³-øàëòãòà áè÷êä¢äò, îëí ¢ðò³, áຠòåòêâðò³ ´ðê-á¢ëì¢äò ñîöèàëüí õàëõèí ä´œ êåðãëãäš³õíü êåíä ÷èãí íóóâ÷ áèø. Òåã³ä ÷èãí èèì áàãèí óëñò õàìãèí ò¢ð¢íä ñîöèàëüí õàðñëòûí Öóòõëœãóä ä´œ-òóñàí ê¢ðãí³.
Ýëñòä îëí šèëèí ýðãöä ³ìòí³ ñîöèàëüí òåòêâðèí òàœº÷èí êîìïëåêñí Öóòõëœ ¢¢ëäš, îëí óëñò ñîöèàëüí òóñëìš ê¢ðãí³. Öóòõëœãèí ìåäëä ¢¢ëääã öóã ³œã¢ä ê¢ö³ìšò³º³ð ê´äëí³. Ýííü ãåð äååðíü ñîöèàëüí òóñëìš ê¢ðãëºí³ ä´ðâí ³œã, ãåð äååðíü ñîöèàëüí-ìåäèöèíñê òóñëìš ê¢ðãëºí³ ³œã, ñóë öàãò êåðã-¢¢ë á¢ðä³äã ³œã, ³ìòí³ ñîöèàëüí áîëí òåòêâðèí ³œã, á¢ðä³ìšèí áîëí ìåòîäè÷åñê ³œã, áà÷ì ñîöèàëüí ä´œ ê¢ðãëºí³ ³œã, ´ðê-á¢ëä áîëí áè÷êä¢äò ä´œ ê¢ðãëºí³ õîé𠳜㠢¢ëäš³í³.
Ä´ðâí çó øàõó ê´ãøí áîëí ýðìäãò³ ê¢í ãåð äååð³í ñîöèàëüí òóñëìš àâíà. Öóòõëœä çóí õ´ð øàõó ê¢í ê´äëš³í³. Ýíòí ã¢í ìåäðëò³, ´´ä³í ìåðãšëòò³, äàìøëòòà ñïåöèàëèñòíð, ´ð-š´´ëí ñåäêëò³, öàºàí ñàíàòà óëñ ì´í. Öóòõëœãèí ê´äë³÷íð ýâð³ííü ê´äëìøò³í ´äã³ öàãèí íåêâðë³ èðëöš³õ øèí òåõíîëîãèéñ ´ðã³ð îëçëíà. Êåëõä, "ãåð äååðíü ñàíàòîðèé" ãèäã êåðã-¢¢ë ê¢ö³ãäí³. Ýííü Öóòõëœãèí ñîöèàëüí òåòêâðò á³³õ ìåä³ò³ áîëí ýðìäãò³ óëñò èèì òóñëìš ê¢ðããäí³. ßñí-¢ñíü øàðêëšàõ, ê´ëíü ´âä³ä çîâšàõ óëñ ýìíëºí³ ó÷ðåæäåíüñò áèéñíü ê¢ðäã àðº óãà áîëàä, ãåðò³í ðåàáèëèòàöèí êóðñ àâíà. Ñïåöèàëèñòíð èèì óëñèí ãåðòíü èðš, àðâí õîíãò ìåäèöèíñê, ñàíèòàðí-ãèãèåíè÷åñê áîëí ôèçèîòåðàïåâòè÷åñê òóñëìš ê¢ðãí³. Òåð ìåò ÿºš áèéä³í ìàññàæ êåäãèã çààš ´ãí³. Ãåðò³ñí ºàðäã àðº óãà ìåä³òíðò ê´ãšìèí, äóóíà ïðåçåíòàö ¢ç¢ëí³, ø¢ëã¢ä óìøíà, ꢢíäâð êåí³, òèèã³ä ³ìòí³ ñåäêëèíü ñåðã³í³.
²ìòí³ ñîöèàëüí òåòêâðèí Öóòõëœãèí áà÷ì ñîöèàëüí òóñëìšèí ³œãèí óë äååð ìîáèëüí áðèãàä òîãòàãäñìí. Òåã³ä óðäàñíü òåìäãëñí çóðàºàð ñïåöèàëèñòíðèí áàã Ýëñòèí ´´ð-øèäð á³³äã Àðøàí, Ñàëûí, Ìàêñèìîâêà ñåë³äò ê¢ð³ä èðí³. Áðèãàäûí õàíüä ³œãèí ºàðäà÷, þðèñò, ñîöèàëüí ê´äë³÷, ïñèõîëîã, ìåäèöèíñê ê´äë³÷ îðíà. Ýäí îëí ç¢ñí ò´ðì¢ä³ð ³ìòíä ñåëâã¢ä, ö³³ëºâð ´ãí³, ýäí³ ñóðâðìóäò õ³ð¢ ´ã÷, íåêâðèíü õàœºàíà.
Ýí šèëèí èþíü ñàðàñ àâí êîìïëåêñí Öóòõëœä "ñîöèàëüí òàêñè" ãèäã øèí òóñëìš ê¢ðãäã áîëâ. Ýâð³í éîâäã àðº óãà ýðìäãò³ óëñò áîëí ãåìò³-øàëòãòà áè÷êä¢äò, Ò´ðñê³í õàðñã÷ Àëäð ä³³íä îðëöà÷íðò èèì òóñëìš ê¢ðãí³. Ýäíèã ýìíëºí³, ñîöèàëüí áîëí íàíü ÷èãí ó÷ðåæäåíüñò ê¢ðãí³.
²ìòí³ ñîöèàëüí òåòêâðèí êîìïëåêñí Öóòõëœä àõ ¢éèí óëñèã êîìïüþòåð îëçëäã äàñõëºíà ò´ñâñ á³³äë-šèðºëä òîõðàãäíà. "Áàáóøêà è äåäóøêà îíëàéí" ãèäã êåëí-óëñèí ñîöèàëüí ïðîãðàììèí éîâóäò âåòåðàíìóäûí, èíâàëèäì¢äèí áîëí ïåíñèîíåðì¢äèí ðåãèîíìóäûí õîîðíäê îëíà íèèö³íë³ (Ñàíêò-Ïåòåðáóðã áàëºñí) í´êöš ¢¢ëä³ä, ìåä³ò³ áîëí ýðìäãò³ óëñèí ò´ë³ êîíñóëüòàöèîíí-êîìïüþòåðí Öóòõëœ ñåêãäñí áèë³. Ñóðºóëü ò´ãñ³ñí ìåä³òíðò ïðîãðàììä îðëöñíà òóñê óðìäóëã÷ äèïëîìñ á³ð¢ëš ´ãñìí. Ö´´êí šèë õîîðàí êîìïëåêñí öóòõëœ ÀÏÊ-í êàäðìóäûí ìåðãšëòèíü ´´äë¢ëëºí³ èíñòèòóòëà ñóðºóëü-ýðäìèí áîëí ñîéëûí õàëõàð õàìöó ¢¢ëäâðèí òóñê áîîöà áàòëñìí. Òåã³ä ýí áîîöàíàñ èøò³ ìåä³òíðèã êîìïüþòåð îëçëäã äàñõ÷àíà.
Êîìïëåêñí öóòõëœãèí òåòêâðò á³³õ óëñ ñóë öàãàí ñîíüíàð áîëí òóñòàºàð äàâóëëºíà êåðãò èê îíüã òóñõàãäíà. Öóòõëœãèí óë äååð îëí ç¢ñí õàëõèí êðóæîêóä áîëí êëóáìóä ¢¢ëäí³. Ýíä "Ðåòðî" ãèäã õîð, ëèòåðàòóðí ãèè÷ë¢ð, "Âåòåðàí" ãèäã øàòðèí áîëí ä´´âèí êëóá, ºàðèí ýðäìèí, ¢¢ë êåäã áîëí íàíü ÷èãí êåñã êðóæîêóä á³³í³. Óò òîîäàí îëí ç¢ñí õàëõèí 25 êðóæîê ê´äëš³í³. Øèäð öóòõëœãèí ìåäëä "Ýð¢ë-ìåíäèí áàã" ãèäã êëóá ñåêãäâ. Ýííü ìåä³ò³ óëñèí ò´ë³ øèí ñîöèàëüí òåõíîëîãèé ("Ñêàíäèíàâñêàÿ õîäüáà") îëçëãäšàíà. Ýíòí ìåä³ò³ óëñèí ýð¢ë-ìåíäèíü ÿñðóëš, íàñèíü óòäóëëºíä íèë÷³í ê¢ðãõíü ìàºä óãà. ²ìòèã ñîöèàëüí òåòêâðèí êîìïëåêñí öóòõëœä šèë áîëºí ìåä³òíðèí ¥äð ´ðãìšò³º³ð òåìäãëãäí³. Øèäð ýí ñ³í ´äðë³ èðëö¢ëš, öóòõëœä îëí ñîíüí êåðã-¢¢ëäâðì¢ä äàâñìí. Êîíöåðò, ñïîðòèâí ìàðºàñ, í³ð-íààää, äóóíà, áèèºèí í³ð, øàòðèí ìàðºàí, ýêñêóðñüìóä áîëí íàíü ÷èãí êåñã êåðã-¢¢ëäâðì¢ä á¢ðä³ãäñí áîëäã. Ìåä³òíð öàãàí ñ³³í³ð äàâóëš, óóäüâðàí ºàðºñìí.
Ìàðãàðèòà ÀÐÇÀÅÂÀ

Îêòÿáðèí 8-ä Òàœº÷èí Òîëºà÷ Àëåêñåé Îðëîâ Õàëüìãèí øàší ëàì Òýëî Òóëêó ðèíïî÷åëà õà𺚠ꢢíäâ. ²ð³ñ³ä, Ìëä, ÑÍÃ-í íóòãóäò Äàëà ëàìèí ãåã³í³ ê¢íäò³ ýë÷ áîëšàõ øàší ëàì Ê¢œêë Áàãøëà êåñí õàðºëòñèí òóñêàð êåëš ´ãâ.
Øèäð Øâåéöàðüò Äàëà ëàìèí ãåã³íë³ õà𺚠ꢢíäñí³ òóñêàð øàší ëàì Òýëî Òóëêó ðèíïî÷å êåë³ä, Õàëüìã Òàœº÷èí òóñêàð, ýíä á³³äë ÿìàðàí áîëšàõèí òóñêàð òîäðõà ö³³ëºâð ´ãñí³ííü òóñêàð ñîœñõâ. Åâðîïåéñê îðí-íóòãóäàð Äàëà ëàìèí ãåã³í éîâš, íîì õ³³ðëñí õàðºëòñò õàëüìãóä ÷èãí îðëöñèã øàší ëàì òåìäãëâ.
Íàéíàñ äàâš ºàðñí íàñíäàí ìàíà Ê¢œêë Áàãø ñ³í ýð¢ë-ìåíä á³³í³. Õàðºëòñàí çóðàºàð ê庳ä, îëí óëñëà õà𺚠íîìèã õ³³ðëš éîâíà. Åâðîïàñ èðñí³ííü õ´´í Äàëà ëàìèí ãåã³í Ýíòêãèí ºàçðò îëí ñóðºóëü÷íðòàí íîì õ³³ðëñìí. Òåð íîìäíü Òûâàí áîëí Õàëüìãèí ýë÷íð îðëöñíà òóñêàð øàší ëàì êåëš ´ãâ.
Šèëèí ÷èëã÷ ê¢ðòë Äàëà ëàìèí ãåã³í ßïîíüä îäõ çóðàòà. Øèí šèëä ¢¢ëäâðíü ÿìàðàí áîëõèí òóñêàð îäà äååð³í 糜ãëãä³ä óãà. Õàëüìãò èðõ ñåäêëíü éèð èê. Ýíä³ñ ñ³í 糜ã ê¢ë³š³í³. Öóãòàí òåã³ä çàëüâðàä, íîì óìøàä, áóéí÷ ¢¢ëäâð ê¢ö³º³ä, ìàíà Ê¢œêë Áàãø ²ð³ñ³ä èðõ ç´â àâõ öàãèíü ´´ðä¢ëõìí.
ŠÈЪËÈÍ Êåðìí