Алдр генерал, цецн ухата, хол хәләцтә чадмг һардач Басан Городовиковин 115 җилин ончта өөниг үкр сарин 15-д Хальмг Таңһчд темдглх. Кесг райодар түүнә нертә талвңгуд, паркс секгдх, талдан чигн керг-үүлдвр күцәгдх. Тууврин хөөн таңһчиг босхлһна алдр кергиг Басан Бадьминович ахр болзгт күцәҗ, селәнә эдл-ахуг болн олн халхта салг-үүлдвриг бүрдәсмн. Тер алдр кергинь хальмг олн улс кезә чигн мартшго, тиим кевәр билгтә һардачин күчн-чидләр өдгә цагин бәәдл-җирһлин бат ул тогтагдсмн. Түүнә һардврт тууврин хөөн сурһульмуд, эмнлһнә гермүд, хаалһс тосхгдҗала. Арвн долан җилдән Басан Городовиков Хальмг Таңһчиг толһалҗ нерән туурулсмн.

Эндр таңһчин барин көдләчнр сән Өдрән темдглҗәнә. 1917 җилд «Өөрдин зәңг» нертә газетин түрүн тойг барас һарсмн. Мел тер цагас авн хальмг барин тууҗ эклцән авна.

Хулһн сарин 23-ас авн 27 күртл Китдын Шеньян болн Пекин балһсдт хулд-гүүлгәнә-экономикин халхар нарт-делкән ик хург болв. Темдглхд, Әрәсән делегацин ханьд Хальмг Таңһчин экономикин болн хулд-гүүлгәнә министрин негдгч дарук Ганҗигән Наталья, Сарпан болн Баһ Дөрвдә райодын толһачнр Манҗин Басң болн Җекин Баатр орлцв.

Мана өвкнр бурхдт мөргҗ иткдг төләдән сүзгләд, авъяс бәрҗ, хадһлҗ йовсмн. Цецн улс эргндк бәәдл-җирһлин җисә, йиртмҗин үзгдл шинҗләд, чееҗдән тодлҗ авдг бәәсмн. Хальмг улст «йор», «цер», «харш» гидг үгмүд бәәнә.

Алдр Диилврин 80 җилин өөнд нерәдәд, таңһчд олн керг-үүлдврмүд бүрдәгдв. Теднә ик зууднь баһчуд болн сурһульчнр шунмһа кевәр орлцв. Иигәд Н. Пальмовин нертә Келн-улсин музей Элст балһсна 18-ч тойгта дунд сурһулин сурһульчнрла хамдан «Баатрмудыг хәәлһн» төсвд орлцад, ачлврмуд авсн баатрмудын нерд илдклһнә болн олҗ авлһна төсвиг хамдан күцәв.

Алдр Диилврин 80 җилин өөнд нерәдәд, таңһчд олн керг-үүлдврмүд бүрдәгдв. Теднә ик зууднь баһчуд болн сурһульчнр шунмһа кевәр орлцв. Иигәд Н. Пальмовин нертә Келн-улсин музей Элст балһсна 18-ч тойгта дунд сурһулин сурһульчнрла хамдан «Баатрмудыг хәәлһн» төсвд орлцад, ачлврмуд авсн баатрмудын нерд илдклһнә болн олҗ авлһна төсвиг хамдан күцәв.

Келн-улсин театрмудын регионмуд хоорндк хәләвр «Чекеç» нертәһәр Чувашт болна. Терүнд орлцхар Басңга Баатрин нертә Келн-улсин театрин үүдәгч баг һарч йовв. «Голубоглазая каторжанка» гидг наадыг тер хәләврт хальмг театр үзүлхмн.

Үкр сарин 12-т Хальмг ик сурһулин 55 җилин өөниг таңһчин һоллгч вузин багшнр болн оютнр бүкл таңһчла хамдан цааранднь өргәр темдглҗ нәр-наадан кев. Эн өдр вузин негдгч тойгта оютнрин бәәр байрин бәәдлд секгдв. Олна нәәрт Хальмг ик сурһулин һардачин дарук Баатрин Эльза, урднь эн үүлд көдлҗәсн Манҗин Валерий, таңһчин залврин Ахлачин дарук, социальн делгрлтин, күч-көлснә болн көдлмшәр тетклһнә министрин үүл дааһач Өлзәтин Марина, общежитьд оютна цагтан бәәсн Цаһалан Владимир энд бат ясврин көдлмш яһҗ давҗасна тускар келҗ, тодлврарн хувалцҗ, оютнриг шин бүүртән орсна ончта йовдлла йөрәв.

Урҗ өдр Хальмг Таңһчин Толһач Хаска Бату Әрәсән тосхлтын болн ЖКХ-н министр Ирек Файзуллинлә харһв. Терүнә йовудт чинртә төсвс күцәлһнә тускар күүндвр болв. Тер мет мана таңһчд болсн шар шаҗна нарт-делкән ик хург давуллһиг дөңнсн билә.

Хальмгт намрин тәрәнә көдлмш давҗана. Одахн кесн то-дигәр 225 миңһн гектар аһу һазрт тәрән тәргдв.