Һанц уласн гидг әрүн һазриг Хальмгт бәәтхә цуг Әрәсәд чигн меднә. Нааран ирдг улсин то баһрхш.

Ульяновск мүҗәс эн зунар соньн нег экспедиц хаалһан эклв. Орс географическ ниицәнә зураһар усна хаалһар кегдҗәх экспедиц бүрдәгдв.

Нижний Новгород балһснас һарч йовсн этнографическ экспедиц Иҗлин көвәһәр бәәдг әмтиг зургудтан тодлулхар шиидв.

Н. Пальмовин нертә Келн-улсин музейд дарани һәәхүл секгдв. Хальмг зургч Евгения Леонован зургудла һәәхүлд ирсн улс таньлдв.

Хальмг Таңһчин эрүл-менд харлһна министерствин зәңглсәр, сүл хонгт дәкәд 109 күүнд коронавирусн гем илдкгдв. Сүл өдрмүдт гемтсн улсин то невчк баһрҗана.

Сурһуль-эрдмин болн номин төрәр РФ-н орн-нутгин Хүүвин комитетин ахлачин негдгч дарук Геннадий Онищенкон һардврт «Негдсн Әрәсә» партин «Хамдан кехмн» гидг экологическ җисәнә йовудт акц давулгдв.

Эн җилд таңһчар келн-улсин кев-янзта 14 зогсал тосхгдхмн. Эн тооһас дөрвнь «Әәмшг уга хату девскртә хаалһс» келн-улсин төсвин йовудт күцәгдхмн. Хальмг Таңһчин тосхлһна, көлгнә болн хаалһин эдл-ахун министерствин зәңглсәр, ода деерән таңһчар шишлң павильонта 54 зогсал бәәнә, му бәәдлд 19-нь, 35-днь бат ясвр кергтә. Зогсалмудын ик зунь хөрн-һучн җил хооран тосхгдсн билә, эн учрар эрсмүднь шуурад, суудг сандлмуднь эвдрҗ одв.

Эн җилд региональн мөрән марһанд коммерческ биш 26 бүрдәц дииләчнрин тоод орв. Хальмгин ниигмин күрәлңгсин делгрлтин марһанд орлцҗадг иим бүрдәцст мөңгнә субсидь өглһнә ашнь диглгдв. Марһанд орлцачнриг жюри чаңһар шинҗлв, гиҗ Хаска Бату темдглв.

Өдр болһн һазаран һарад, эргндк бәәдлиг үзәд, дотран иигҗ саннав: « Яһтлан цевр-цер төгәлң, ямаран сәәхн цецгүд болн модд урһҗана». Мана гермүдин хашад эн ке-сәәхн бәәдлиг Үлмҗин Варвара тогтана.
Варвара Вячеславовна Краснодарск крайд һарсмн. Хальмг Таңһчд 1972-ч җиләс авн бәәнә. Тиигхд түүнә эгчнь Аһшин тосхлтын техникум төгсәһәд Элстүр көдлмшт йовулгдв. Тиигхлә баһ наста эрдмч баран болтха гиһәд Варвара дү дүүкән Кубаняс бий талан дуудсмн. Тер җилд Варя шиңкән 8-ч класс төгсәсн болдг. Элстүр ирәд Варвара автохаалһин техникумд орад сурһулян эклсмн, эгчнь болхла дасҗ авсн эрдмәрн көдлдг болв. Дарунь Варвара нег цөн җилмүдин туршарт Элстин поштд телефонист болҗ көдлҗәлә. Түүнәс күүкн Хахлына Тамаран нертә эмнлһнә училищд орад, сурһулян күцәмҗтәһәр чиләһәд, таңһчин наркологическ диспансерт медицинск эгч болад көдлсмн. Харм төрхд, хөөннь орн-нутг тарад, бүрдәцс хаагдад, әмтн көдлмш уга үлдәд, күчр-күнд цаг ирсмн. Тиигхлә 3 үртә Үлмҗин Варвара күүкдән асрхар олн җилмүдин туршарт йосндан муулян эдлсмн. 2014-ч җилд «Квартал» залврин компань секгдхлә, тиигәрән одад ода күртл тендән гермүдин хашас ахулад көдлҗәнә. Ода түүнә медлд олн давхр 4 гер орна. Варвара Вячеславовна өдр болһн эн гермүдин хаша ахулна, гермүд дотр бәәсн бәәриг сәврдәд уһана, һаза урһҗасн моддыг, цецгүдиг услна. Келхд, моддын ик зууһинь Варвара Вячеславовна бийнь суулһсмн.
5-6 җил хооран түүнә тәрсн модд темсәрн: альмн, кедмн, хар өрг, шар өрг, мадниг байрлулв.
Үлмҗин Варваран өөрән бәәсн әмтнд байр үүдәнә, төгәлңдән цевр-цер болн ке-сәәхн бәәдл тогтана. Мана гермүдин әмтн Варвара Вячеславовнад үнн седкләсн ханлтан өргнә.
Хаша ахуллһна көдлмш гиигн биш, юңгад гихлә ямаранчн теңгрин бәәдлд көдлх кергтә болна. Үвлин кемлә дала цасн орхла сән өдрмүдт чигн көдлмштән һарх кергтә. Зуг Үлмҗин Варвара икәр гейүрхш. «Би җилин эргцд өдр болһн серүн аһар киилнәв, эрүл-дорул бәәнәв, яһад гихлә көл-һарм көндрнә, өдр болһн әмтнлә харһҗ күүнднәв», – гиҗ эн инәнә.
ШААКУН Василий

Хальмгт Лаганя района Джалыково селінд бадм цецгўд урєна. Така сарин дундурар энтн эклљ цецгірні. Ґдгі цагт терўг імтн єііхљ байрлљана. Эн илвті урємлла залєлдата олн-зўсн домгуд бііні. Ўлгўрлхд, бадм цецгиг ўнрчлљіх саамд ірўн кўслін тодлљ санхла, тертн эрк биш кўцх гині. Эн цецгин ґґр зогссн кўўні седкл тґвкнні, эн му юмнас гетлљ цеврлні. Болв ірўн цецгиг таслхла, кўўнд зовлњ учрх гиљ імтн келцхіні.